Yunus Emre Erdölen

ABD Başkanı Joe Biden, bugün (15 Temmuz) Suudi Arabistan’a resmi bir ziyaret gerçekleştiriyor. Biden ziyaret kapsamında, Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdülaziz ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile görüşecek. Biden’in Suudi Arabistan ziyareti ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile görüşecek olması akıllara seçim kampanyası sırasında Suudi Arabistan’ı hedef alan sert sözlerini ve seçim vaatlerini getirdi. Cemal Kaşıkçı’nın nişanlısı Hatice Cengiz, ziyarete tepkisini “Hayal kırıklığına uğradım” sözleriyle dile getirdi.

Boris Johnson’ın istifasının ardından Muhafazakar Parti milletvekilleri ve üyeleri yeni parti liderlerini ve başbakanlarını seçiyor. Yarışı kimin kazandığı 5 Eylül’de belli olacak. Genel başkanlık yarışı kadınların ve azınlıkların ön plana çıktığı oldukça renkli bir seçim olarak şimdiden tarihe geçti bile.

Rus işgali nedeniyle ciddi hasar gören Ukrayna’nın doğusundaki Harkov kentinin Belediye Başkanı Ihor Terekhov, Türkiye ve ABD’nin ortaklaşa bir şekilde Harkov’un yeniden inşası için Ukraynalı yetkililere yardım edeceklerini açıkladı.

El Salvador Başkanı Nayib Bukele, Bitcoin meraklısı, Türkiye ziyaretinde Cem Yılmaz’ın GORA filmine atıf yapacak kadar sosyal medyayı aktif kullanan genç bir siyasetçi. Bukele aynı zamanda kendi tanımıyla “dünyanın en cool diktatörü”, askerle meclisi basan, muhaliflere baskı kuran bir otokrat. Bukele’nin girişimcilikten başkanlığa uzanan hikayesi, demokrat bir zihniyetin yokluğunda genç olmanın, yazılım öğrenmenin, mizahın “yeni siyaset” için yetersiz kalacağını gözler önüne seriyor. Çünkü bu kozmetik “yeni siyaset” sadece eski yozlaşmış siyaseti meşrulaştırmaya ve “cool” kılmaya yarıyor.

Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson, 56 Muhafazakâr Parti milletvekilinin bakanlık ve hükümet görevinden istifa etmesi üzerine yaşanan hükümet krizi karşısında koltuğunu koruyamadı. Boris Johnson, bugün (7 Temmuz) yaptığı açıklamada parti liderliği görevinden istifa ettiğini, yeni lider seçilene dek başbakanlık görevinde kalacağını açıkladı. Boris Johnson’ın istifasının ve yaşanan hükümet krizinin sebebi ise geçen hafta ortaya çıkan bir taciz skandalı.

Radikal solcu Melenchon’un NUPES ittifakı adayı solcu sendikacı Rachel Keke, 2022 Fransız seçimlerinde eski spor bakanı rakibini yenerek ülkenin ilk siyah kadın temizlik işçisi milletvekili seçildi. Tarihi zaferinin ardından eski sosyal medya mesajları incelenen Keke’nin 5 sene önce radikal sağcı Le Pen destekçisi, Esad sempatizanı ve homofobik bir geçmişe sahip olduğu ortaya çıktı. Rachel Keke, eski mesajları nedeniyle özür dilemedi ve kişisel bir dönüşüm yaşadığını anlattı. Keke’nin temizlik işçiliğinden meclise uzanan hikayesi aynı zamanda iptal kültürünün pek de anlamayacağı türden bir ideolojik dönüşümün de özeti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsveç’in “73 teröristin iadesine ilişkin söz verdiğini” açıkladı. İsveçli yetkililer ise iade kararlarının İsveç yasalarına ve uluslararası hukuka uygun olarak işleme alınacağını söylüyor. Türkiye’deki genel kanının aksine, iadeler konusunda İsveç hükümeti nihai merci değil, son karar İsveç Yüksek Mahkemesi’nin.

İsveç, Türkiye’nin iade taleplerini nasıl karşılayacak? İade süreçlerinde İsveç mahkemeleri nasıl bir rol oynuyor? Türkiye kimlerin iadesini talep edebilir? İsveç en son Türkiye’nin hangi iade talebini kabul etti? İsveçli siyasetçilerin iade taleplerine tepkisi ne? Yunus Emre Erdölen, 5 Soruda İsveç’teki suçluların iadesi yasasının detaylarını özetledi.

İsveç gazetesi Göteborgs-Posten, Yeşiller Partisi ve bağımsız Kürt milletvekili Amineh Kakabaveh’in mutabakata yönelik tepkilerine yer verdiği haberinde, sosyal demokrat hükümete güven oylamasında destek veren Yeşillerin ve Kakabaveh’in Dışişleri Bakanı Ann Linde’ye karşı güvensizlik oylaması talep etme olasılığının olduğunu ileri sürdü. Başbakan Andersson Linde’ye sahip çıktı: “Meclisteki partilerin yüzde 80’i NATO üyeliğini destekliyor. İsveç halkına NATO üyelik müzakerelerini yürüten bir bakan hakkındaki güvensizlik oylamasını anlatmak pek kolay olmayacaktır.”

Dün (28 Haziran) imzalanan üçlü mutabakat ile Türkiye, İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğine davet edilmesine koyduğu vetoyu kaldırdı. İsveç ve Finlandiya ise PKK ile mücadele etme, Türkiye’nin iade talepleri için iş birliği yapma, silah ambargosu uygulamama yükümlülüklerini teyit etti. İmzalanan mutabakata en sert tepki İsveç solundan geldi. Sosyal medya aracılığıyla paylaşılan mesajlarda, İsveç’in Türkiye’ye boyun eğdiği ve NATO üyeliği için Kürtleri sattığı belirtildi.

ABD, İsrail, Bulgaristan ve Macaristan’da düzenlenen seçimler ve kısa süren koalisyon hükümetleri temel yönetim konuları, ortak kabine dağılımı, hükümet politikaları konusundaki uzlaşmayı seçim sonrasına ertelemenin kötü sonuçlarını gözler önüne seriyor. Altılı masa dünyadaki seçimlerden bir ders çıkaracaksa, bu ders başarının sırrının, öfkeyi temel alan kısa vadeli, politikasız ittifaklarda değil, seçim sonrasında ve sırasında yaşanabilecek krizleri uzlaşı ile çözebilecek, somut politika önerilerine odaklanan, “Nasıl bir Türkiye?” sorusuna detaylı yanıtları olan uzun soluklu ittifaklarda olduğudur.

24 Haziran 2022 tarihinde ABD Yüksek Mahkemesi, Dobbs v. Jackson kararıyla kürtaj hakkının federal düzeyde korunan anayasal bir hak olmadığına ve eyaletlerin kürtaj işlemlerini yasaklayabileceğine hükmetti. Yüksek Mahkeme bu kararıyla 1973’ten beri uygulanan Roe v. Wade içtihadından dönmüş oldu. Roe v. Wade içtihadına göre kürtaj federal düzeyde korunan anayasal bir hak olarak kabul ediliyordu. Yunus Emre Erdölen, 5 soruda Yüksek Mahkeme’nin Kürtaj Yasağı kararını inceledi.

Yönetmenliğini Steven Spielberg’in yaptığı Münih filmi, 1972 Münih Olimpiyatları sırasında Filistinli Kara Eylül örgütünün kaldıkları apartmanı basıp rehin aldıktan sonra çatşmada öldürdükleri 11 İsrailli sporcunun MOSSAD tarafından alınan intikamını anlatır. Filmde Kara Eylül baskınının organizatörü olduğu iddiasıyla eşiyle birlikte öldürülenlerden biri de Yaser Arafat’ın yakınlarından El Fetih yöneticilerinden Muhammed Yusuf al-Najjar’dı. Najjar daha sonra San Diego’ya yerleşti ve burada Hispanik bir kadınla evlendi. İlk oğullarına Arafat’ın kod adı olan Ammar adını verdi. ABD’de üniversite okuyan ve annesi gibi Katolik olan Ammar Campa-Najjar Demokrat Parti’den siyasete atıldı, önceki denemelerinde rakipleri geçmişini ona karşı kullandı ama nihayet ön seçimleri kazandı ve önümüzdeki kasım California eyaletine bağlı Chula Vista kentinin belediye başkanlığı için yarışacak

Birleşik Krallık’ın anlaşma imzaladığı Ruanda’ya 30 sığınmacıyı göndermesine AİHM “dur” dedi. Peki, Ruanda ve Birleşik Krallık arasındaki sığınmacı anlaşmasının içeriğinde neler var? Kimler Ruanda’ya gönderiliyor, kim bu anlaşmaya karşı çıkıyor, ulusal ve uluslararası mahkemeler anlaşmanın uygulanmasını nasıl engelledi? Birleşik Krallık hükümeti nasıl bir tepki verdi? AİHM’in kararıyla Ruanda’ya gönderilirken uçaktan indirilen Iraklı ve İranlı iki sığınmacının yolu Türkiye’den nasıl geçti?

Wyoming eyaletininin Temsilciler Meclisi üyesi Cumhuriyetçi Liz Cheney, 6 Ocak Kongre baskınını araştıran Kongre Komitesi’nin ilk halka açık oturumunda hala Donald Trump’ı lider olarak benimseyen Cumhuriyetçi partiye mensup arkadaşlarının vicdanına bu sözlerle hitap etti. Oğul Bush’un yardımcısı Dick Cheney’in kızı olan Liz Cheney, seçimlerden sonra Biden’ı kutlayıp, Trump’ın azledilmesi için oy verince partisinde hain durumuna düştü. Anketlere göre Cheney, Ağustos 2022’deki önseçimleri Trumpçı rakibi Hageman’a karşı kaybedecek gibi duruyor, fakat Cheney siyasi ikbali uğruna doğru bildiğini savunmaktan vazgeçmiyor.

Adalar’da gazetecilerin sorularını yanıtlayan Babacan’a göre altılı masa Cumhurbaşkanı adayının açıklanmasıyla fonksiyonunu yitirecek bir mekanizma değil. Seçim döneminde altılı masa Zoom, Whatsapp gibi uygulamalar üzerinden hızlı bir şekilde karar alıp istişarede bulunabilir. Suriye operasyonuna dikkat çeken Babacan, muhalefetin konu dış politika olunca hükümetin arkasında vagon gibi dizilmemesi gerektiğini, “Şehitler tepesi boş kalmayacak” gibi söylemlerle ekonomik sorunların gündeme gelmesinin engellenmesinin muhtemel olduğunu söyledi.

Geçen Pazar günü düzenlenen Kuzey İrlanda seçimlerinde iki tarihi seçim zaferi yaşandı. Kuzey İrlanda tarihinde ilk kez Birleşik Krallık’tan ayrılmak isteyen Cumhuriyetçilerin partisi Sinn Fein seçimlerde birinci oldu… Ve: Katolik-Protestan, Birlikçi-Cumhuriyetçi ayrımını reddeden üçüncü yolcu merkez-liberal parti The Allience, tarihindeki en yüksek oyu alarak %13.5 sınırına ulaştı. Birlikçiler ve Cumhuriyetçiler arasındaki sorunlar nedeniyle hükümetin kurulamama ihtimali yüksek.

Filipinler on yıllar boyunca ‘diktatörlük’ denince akla gelen ilk ülkelerden biri, Ferdinand Marcos da ‘diktatör’ denince akla gelen ilk isimlerden biri oldu. Fakat anlaşılıyor ki artık çoğu Filipinli için Marcos dönemi geride kaldı: Bugün (9 Mayıs) yapılan genel seçimler sonucunda, bir zamanların şımarık diktatör çocuğu BongBong Marcos, en yakın rakibine en az 15 milyonluk bir fark atarak Filipinler’in yeni başkanı seçildi. Marcos’un seçimde ittifak yaptığı başkan yardımcısı adayı ise Filipinler’in astığı astık kestiği kestik mevcut başkanı Rodrigo Dutarte’nin kızı Sara Dutarte’ydi.

“Aldığımız karara halkın nasıl tepki göstereceğini bilseydik dahi, bugün verdiğimiz kararda en ufak bir değişiklik olmazdı. Biz sadece işimizi yapıyoruz ve kanunları uyguluyoruz…” Bu sözler Politico haber sitesinin dün (2 Mayıs) sızdırdığı, ABD Yüksek Mahkemesi’nin federal düzeyde kürtaj hakkını koruyan içtihadından geri döndüğünü ilan ettiği karar taslağında geçiyor.

Seçim öncesinde ortak bir anayasa önerisi, detaylı ekonomi ve sosyal reformlar ve ortak bir Cumhurbaşkanı adayı açıklayacak olan muhalefetin, Cumhurbaşkanı adayıyla birlikte ortak bir kabine de açıklaması önemli bir seçenek olarak altılı masada duruyor. Her ne kadar isimler üzerinden tartışmaların artma, belirli isimlerin hedef gösterilme riski yüksek olsa da detaylı ve uzun bir süreç sonucunda belirlenmiş makul, demokrat ve işinin ehli isimlerin seçilmesi durumunda muhalefete getirebileceği fayda çok.

ABD Devlet Başkanı Biden’ın Yüksek Mahkeme yargıçlığına aday gösterdiği Jackson Demokratların yanı sıra üç Cumhuriyetçinin de ‘evet’ oyuyla Yüksek Mahkeme yargıcı seçildi. Böylece ABD tarihinde ilk kez siyah bir kadın ve terörist olduğu gerekçesiyle tutuklanan kişilerin savunmasını üstlenen bir kamu avukatı Yüksek Mahkeme yargıcı oldu.

ABD bayrağı yakmanın dahi ifade özgürlüğü olduğunu söyleyen bir hukuk düzenine sahip Amerika hızlı bir şekilde sivil “Mccarthy” dönemine sürükleniyor. Smith’in tokadı da aslında bir iptal tokadıydı. Smith, şakayı duyduğu zaman bir sözle, şiddet veya baskı içermeyen bir cevapla karşılık vermeyi düşünmedi dahi. Onun için bu kabul edilemez, dile getirilemez bir sözdü. Sözün kamusal alanda söylenmesi, sarf edilmesi onun problemiydi. Bu nedenle sahneye çıktı ve Chris Rock’u bir nevi “iptal etti.”

Afganistan Merkez Bankası’nın da yurtdışında 9 milyar dolarlık bir rezervi bulunuyor. Bu paranın önemli bir kısmının kaynağı Taliban öncesi Afganistan’a yapılan Batı finansal desteği ve insani yardımlar. 9 milyar dolardan 7 milyar dolar ABD’nin New York eyaletindeki Federal Rezerv Bankası’nda bulunuyor. Taliban’ın talebi net: 7 milyar doların kendilerine verilmesi. Fakat 7 milyar dolarlık Merkez Bankası rezervinin akıbeti Taliban’ın düşündüğü kadar net değil ve oldukça karmaşık bir hukuki sürecin parçası.

Kongre baskınına katıldı, hakkındaki davadan kaçabilmek için Belarus’a sığındı. Formatı, “İnsanların siyasi görüşlerinden ötürü ağır hak ihlallerine maruz kaldığı ve serbest seçimlerin olmadığı Amerika”yı teşhir olan “Hoşçakal Amerika” programına katıldı. Program boyunca, meşru bir seçim sürecini engellemek için Kongre binasını bastığını değil, Trump’a oy verdiği için yargı süreçlerine maruz kaldığını anlattı. Böylece Belarus’ta mülteci olmaya hak kazandı.

Biden’ın aday gösterdiği Jackson seçilirse, ABD tarihinde ilk kez siyah bir kadın ve terörist olduğu gerekçesiyle tutuklanan kişilerin savunmasını üstlenen bir kamu avukatı Yüksek Mahkeme yargıcı olacak. Onay sürecinin en önemli aşaması ise Senato Hukuk Komisyonu’nun önünde gerçekleştirilen sorgu süreci. Bu süreç kapsamında Demokrat ve Cumhuriyetçi senatörler Jackson’a kişiliği ve hukuki konulardaki duruşu hakkında çok detaylı sorular soruyor, seçilmesi durumunda nasıl davranabileceğini tartıyor. Bütün bu süreç şu anda ABD’de canlı olarak yayınlanıyor ve binlerce kişi sorguyu televizyondan veya YouTube üzerinden takip ediyor.

Ukrayna, Rusya’nın Donetsk ve Luhansk’ta soykırım yapıldığı iddialarıyla Ukrayna’ya girdiğini hatırlatıp, Uluslararası Adalet Divanı’ndan böyle bir soykırımın olup olmadığını araştırmasını, “soykırım yoktur” sonucuna varırsa Rusya’nın saldırılarına son vermesine hükmetmesini talep etti. Divan, Rusya’nın şaşırtıcı savunmasını geçersiz saydı ve saldırıların derhal durdurulmasına karar verdi.

Rusya’nın Ukrayna işgalini Türkiye’de yayınlanan ana akım televizyon programlarından takip eden ortalama bir izleyici, Ukrayna’da yaşananların en başından beri ABD tarafından planlandığına, Biden yönetiminin Rusya’ya müdahale etmek için zemin hazırladığına, Putin’in tuzağın içine çekildiğine, bir nevi “işgal etmek” zorunda kaldığına inanabilir. Bu çarpıklığın tek sebebi, suyu bulandıranların ve fail aklayanların kategorik ABD ve Batı karşıtı olması değil. Bu kişilerin önemli bir kısmı Irak işgalinden sonra ABD’nin yaşadığı dönüşümü, göreceli güç kaybını ve geleneksel kodlarından dönme sürecini görmüyor, belki farkında bile değiller.

ABD’lilere yıllardır sosyalizmi anlatan Bernie Sanders, Türkiye’de “ya hep ya hiç” demeyen herkese işbirlikçi diyenlerin, her gri alanı “kutsal mücadelenin önündeki engel” olarak görenlerin nasıl “amasız, fakatsız” Rusya’yı kınayamadıklarını, toplumsal uzlaşı ve birliktelik için ortaya atılan helalleşme söylemine karşı çıkarken nasıl kendilerini Putin ile helalleşirken bulduklarını görünce pek de şaşırmazdı.

1963’den bu yana düzenlenen Münih Güvenlik Konferansı’nın bu yılki panellerden biri “Şehirlerin Rolü: Demokratik Oyun Kurucular?”dı. Panelin konuşmacıları ise Batı tarafından giderek otoriterleşen NATO ittifakı ülkeleri olarak adlandırılan Polonya, Macaristan ve Türkiye’nin en büyük şehirlerinin muhalif partilere mensup belediye başkanlarıydı. Varşova Belediye Başkanı Trzaskowski, 2020 başkanlık seçimlerinde aday oldu ve 2 puanlık farkla seçimi popülist Duda’ya karşı kaybetti. Orban’ın partisinden Budapeşte Belediyesi’ni alan Karacsony ise 2022 Macaristan Genel seçimleri için kurulan muhalefet ittifakının başbakan adaylığı için yapılan önseçiminde merkez bir adayı desteklemek için adaylıktan çekilmişti. Panelin üçüncü konuşmacısı İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’ydu. İmamoğlu, “kaderlerinin belki de aynı olduğunu” söyleyerek sözlerine başladı.

Yemenli Mohammed Amen ve Güney Koreli Ha Min-Kyung, Güney Kore’nin Jefu adasında yaşayan evli bir çift. Ülkenin en önemli turizm bölgelerinden biri olan Jefu adasındaki tek Arap lokantasını işletiyorlar. Lokanta adadaki Yemenlilerin uğrak noktası. Mohammed Amen, Yemen iç savaşından kaçıp Jefu’ya sığınan 500 Yemenli mülteciden biri. Mohammed ve diğer Yemenlilerin okyanusu aşıp Jefu’ya sığınma hikayesi ise her mültecinin yolcuğu gibi uzun ve hüzünlü.