Brezilya: “Sandıkla gelen, sandıkla gidecek mi?” stresi
Dört seçimin en önemlisi 120 milyon seçmenin oy kullandığı Brezilya seçimleriydi. Mevcut başkan, sağ popülist Jair Bolsonaro ile 2003-2010 yılları arasında 7 sene başkanlık yapmış olan Lula de Silva, ülkenin yeni devlet başkanı olmak için yarıştı. Seçim sonuçlarına göre Lula %48.4, Bolsonaro %43.2 oy aldı. Brezilya seçimlerinde anketler yanıldı. Çoğu anket şirketi Lula’nın ilk turda 10-20 puan farkla kazanacağını tahmin ediyordu. Brezilya’da ikinci tur başkanlık seçimleri 30 Ekim’de düzenlenecek.
Brezilyalılar seçimler nedeniyle gergin. Bolsonaro, ABD Başkanı Trump gibi seçimleri kaybetmesi durumunda bunun ancak hile ile olabileceğini ve seçim sonuçlarına saygı duyup koltuğu bırakmayacağını ima ediyor.
Bolsonaro’nun görevde kalmak için orduyu dahi kullanabileceğini, dünyadaki demokratların bu nedenle seçimi yakından takip edip “Yetmez ama Lula” dediklerini bu haftaki yazımda detaylandırmıştım:
Bosna Hersek: Aile mirası tükenince
Dün (2 Ekim) düzenlenen Bosna Hersek seçimlerinden tarihi bir sonuç çıktı. Ülke tarihinde ilk kez, İzetbegoviç ailesine mensup bir siyasetçi seçimleri kaybetti. Ülkenin kurucusu, Boşnakların lideri ve ülkenin ilk başkanı Aliya İzetbegoviç’in oğlu Bakir İzetbegoviç, Bosna Hersek Cumhurbaşkanlığı Konseyi Boşnak üyeliği seçimlerinde %39 oy aldı ve ikinci oldu. Sosyal demokrat lider Denis Beciroviç ise %56 oy ile seçimleri kazanmış gözüküyor. Denis Beciroviç, milliyetçiliği ön plana çıkarmayan, diğer etnik gruplarla ortaklaşa yönetim mekanizmalarının geliştirilmesini amaçlayan reformları destekleyen sosyal demokrat bir isim. Ülkede önemli bir yere sahip İzetbegoviç soyadına sahip bir siyasetçinin seçimi kaybetmesi birçok kişi için sürpriz olsa da Serbestiyet okurları için değil.
Şubat 2022’de Bosna’ya giden Yıldıray Oğur İzetbegoviç’in oğlu Bakir İzetbegoviç’in halktan kopuk bir hayat yaşayıp babasının erdemlerinden uzaklaştığını yazmış, Boşnakların tepkisini dile getirmişti:
Cumhurbaşkanlığı Konseyi’nin Sırp üyeliği seçimini eski üye Milorad Dodik’in müttefiki, sağ kolu milliyetçi Zeljka Cvijanoviç kazandı. Cvijanoviç, Cumhurbaşkanlığı Konseyi’nin ilk kadın üyesi olacak. Konseyin Hırvat üyeliği için milliyetçi ve reformist iki adayın yarıştığı seçimde oy sayımı henüz bitmedi.
Bulgaristan: Bitmeyen seçimler, devam eden hükümet krizleri
Bulgaristan, son 1.5 sene içinde dördüncü kez sandık başına gitti. 2021’de hakkındaki yolsuzluk iddialarının artması ve halk gösterileri nedeniyle halktaki desteği düşen merkez sağ GERB partisi bu seçimde oyunu yükseltti ve %25 oy alarak birinci parti oldu. GERB lideri Boyko Borisov, 2009-2021 arasında 12 yıl başbakanlık görevinde bulunan bir siyasetçi. Borisov’un parlamentoda destek bulması durumunda yeniden başbakan olması bekleniyor. Bulgaristan’daki Türk azınlığın partisi Hak ve Özgürlükler Partisi ise %14-15 arasında bir oy almış gözüküyor. Özellikle katılımın düştüğü bir seçimde Türklerin konsolide bir şekilde oy vermesi partinin tarihindeki en yüksek oyu alması sonucunu doğurabilir. Hak ve Özgürlükler Partisi, GERB ile daha önce koalisyonlara giren ve Borisov’a destek veren bir parti.
Bulgaristan’daki bir diğer ilginç sonuç ise aşırı sağ, Rusya yanlısı Uyanış Partisi’nin %10 oy alması. Aşırı sağın yükselişinin koalisyonun yapısına nasıl etki edeceği, GERB’in iktidara gelmek için aşırı sağla iş birliği yapıp yapmayacağı ise meçhul.
Bulgaristan’da Kasım 2021’deki seçimlerde Harvard mezunu ekonomi bakanı Petkov’un kurduğu Değişime Devam Partisi büyük bir sürprizle birinci olmuş, Petkov merkez sağ ve merkez sol partilerden oluşan bir koalisyon kurmuştu. Fakat Rusya’ya yönelik politikalarda uzlaşamayan koalisyon GERB ve Hak ve Özgürlükler’in meclise sunduğu güvensizlik oylaması nedeniyle dağıldı. Bulgaristan seçimleri, çok partili yapıların ortak politikalar üzerinde uzlaşamayınca uzun soluklu bir hükümetin mümkün olmadığını bir kez daha gösteriyor.
Bulgaristan’da hükümetin hiçbir partinin GERB ile çalışmak istememesi üzerine yine kurulamaması veya kurulup kısa sürede dağılması ve yeni bir seçimin düzenlenmesi yüksek bir olasılık.
Letonya: Ukrayna rüzgârı sonuçları etkiledi
Letonya seçimlerinde Rusya’nın Ukrayna işgali sandığı etkiledi. 2018’e kadar Putin ile yakın bağı olan ve ülkenin %25’ini oluşturan Rus azınlığın çıkarlarını gözeten Uyum Partisi ilk kez baraj altında kaldı ve 23 milletvekilini kaybetti.
2019’dan beri merkez sağ bir koalisyonun liderliğini yürüten Başbakan Krisjanis Karins’in merkez sağ partisi Yeni Birlik ise %19 oy ile birinci parti oldu. Önceki koalisyonda bulunan merkez ve liberal 3 parti ise baraj altı kaldı, hiç milletvekili çıkaramadı.
57 yaşındaki Krisjanis Karins, Sovyetlerin Letonya’yı işgal etmesi üzerine ABD’nin Delaware eyaletine göç eden Letonyalı bir ailenin çocuğu, aynı zamanda ABD vatandaşı. Karins, 1997 yılında iş hayatına ve siyasete atılmak için Letonya’ya döndü. Merkez sağ partilerde siyaset yaptıktan sonra 2018’de Yeni Birlik Partisi’ni kurdu, 2019’da ise yaşanan hükümet krizinin ardından 5 partili bir koalisyonun başbakanı olarak görev yaptı. Rusya karşıtı sert politikalarıyla biliniyor.