Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kabine toplantısı sonrası açıklamasında saydığı tedbirler arasında dövize endeksli TL cinsi mevduat ürünlerinin devreye sokulacağı da yer aldı.
Erdoğan şöyle demişti:
“Tasarruflarını değerlendirirken kurdaki yükselişten kaynaklanan kaygılarını gidermek isteyen vatandaşlarımıza yeni bir finansal alternatif sunuyoruz.
Bundan sonra hiçbir vatandaşımızın ‘kur daha yüksek olacak’ diye mevduatını Türk lirasından dövize geçirmesine ihtiyaç kalmayacak.
Bu yeni araç şöyle işleyecektir; insanlarımızın bankadaki TL varlığını, mevduat kazancı kur artışından yüksekse bu getiriyi elde edecek. Kur getirisi mevduat kazancının üstünde ise aradaki fark doğrudan vatandaşımıza ödenecek. Bu kazanç stopaj vergisinden muaf tutulacak.”
Erdoğan’ın tedbirler arasında saydığı uygulamayı ekonomistler sosyal medya hesaplarından yorumladı.
Mahfi Eğilmez uygulamayı dolaylı faiz artırımı diye tanımlayarak şöyle yazdı:
“Dolaylı faiz artırımı yapılıyor yani. Kur % 40 artmış, faiz % 14 ise aradaki 26 puan ödenecek. Ve bunun adı faiz olmayacak. Müthiş”
Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota, “Krize çözüm için bula bula; DÇM (Dövize Çevrilebilir Mevduat) 1970’lerin tozlu raflarından indirilmiş” dedi.
Bu uygulamayla “sistemin tam dolarizasyona” geçeceğini söyleyen İbrahim Turhan örnekle açıkladı:
“20 Eylül’de bankada üç aylık 100 bin TL mevduat hesabı açtınız. Faiz %16. Kur 8,8775. 20 Aralık’ta 4 bin TL faiz elde edecektiniz. Döviz kuru ise 17,43 oldu. Artış %96 olmuş. Kur artışı daha yüksek olduğuna göre banka size 96 bin TL verecek.
Dolayısıyla üç ayda %96 dönem faizi elde ettiniz. Yıllık bileşik yüzde 1.385 faiz almış oldunuz. … SORU: Bu farkı banka ödeyemez, zira fon maliyetini %16’ya göre yapmış, krediyi bu hesaba göre vermişti. Acaba 92 bin TL farkı mevduat sahibine kim ödeyecek? Hazine ?… Merkez ?..
Özel bankalarda böyle bir düzenleme yapılamaz. Dövize endeksli mevduat gibi bir ürün söz konusu olabilir. Bu durumda kredilerin de dövize endeksli olması gerekir. Kısacası TL’yi tamamen devre dışı bırakmış oluyoruz. Sistem tam dolarizasyona geçecek demektir.”
Diğer ekonomistlerin tepkileri:
Uğur Gürses:
Ne yapalım? Takıntımızın maliyetini sersem vergi ödeyenlerin sırtına yıkalım.
İbrahim Rıfat Gencal:
Yeni önlemler adete bedava bir opsiyon niteliğinde… Ne mi getirir?
1) Dolarizasyonun iktidar tarafından tescili
2) Bankacılık sektörünün idam fermanı
3) Hazineye büyük bir risk üstlenimi
4) Gelir dağılımı adaletsizliği için kapıların ardına kadar açılması
Hakan Kara:
Son yıllarda döviz borçlanma, TCMB rezerv satışları ve dövizli ödeme garantileri ile merkezi hükümet sistemin kur riskini üzerine almıştı. Listeye dövize endeksli mevduat ve ihracatçıya ileri vadeli kurun eklenmesiyle kamu kesimi yakın tarihin en dolarize bilançosuna sahip oldu.