Teknoloji yazarı Füsun Sarp Nebil T24’teki bugünkü (17 Kasım) yazısında Katar’da yapılacak Dünya Kupası maçlarından önce yaygın bir şekilde dile getiriler iletişim ve sosyal medya iddialarını aktarıyor. Füsun Sarp Nebil’in yazısı şöyle:
Futboldan hiç anlamam. Ama ülke ticaret ve siyasetinde ne kadar önemli olduğunu İbrahim Betil’in tecrübelerini ironi ile anlattığı “Hafiften Bankacılık” kitabını okurken farketmiştim. Bu yüzden şimdi merak içinde 20 Kasım sonrasını bekliyorum. Katar’daki 2022 FIFA World Cup’a acaba kaç kişi gidecek? Bu konuda siyaset nasıl çalışacak?
Merakımın nedeni, ülkeye girişte 2 farklı yazılım yüklenme zorunluluğu oldu. Bu yazılımların casus olduğu iddia ediliyor. Yanı sıra dış basında sosyal medyada boy göstermeleri için Pakistanlıların sahte taraftar olarak kiralandıkları ya da 60 kadar ülkeden gerçek taraftar gruplarından bazılarının paralarının ödenerek şampiyonaya katılım sağlanmaya çalışıldığı iddiaları var.
Şampiyonaya yaklaşık 1,2 milyon kişi beklendiği belirtiliyor. Ama 20 Kasım’dan 18 Aralık’a kadar sürecek olan kupa için taraftar barınakları, güvenlik ve altyapı eksikliği gibi endişeleri sürüyor. Bunlardan daha büyük endişe ise “casus yazılım” konusunda.
Şampiyonaya gidecek olan medya kuruluşlarından NRK (Norwegian Broadcasting Corporation) güvenlik başkanı Øyvind Vasaasen, iki uygulamayı derinlemesine inceledi ve Katar’ın erişim istediği şeylerin benzer şekilde tasarlanmış uygulamalar için kabul edilebilir olanın üstünde haklar istediğini açıkladı. Vasaasen şu sözlerle insanlara telefonlarını Katar’a getirmemelerini bile tavsiye etti:
“Seyahat tavsiyesi vermek benim işim değil ama şahsen Katar’a bir ziyarette asla cep telefonumu getirmem.”
Katar ayrıca turnuva için uluslararası yayın ekiplerine medya kısıtlamaları uygulayacak. Yayıncıların hükümet binalarında, okullarda, göçmen işçi konutlarında, ibadet yerlerinde ve hastanelerde çekim yapması yasaklanacak. Ayrıca konut ve özel işletmelerde kayıt yapması da kısıtlanacak. Bu da diğer bir sorun.
Katar’a gidecek olan 18 yaşından büyük tüm yabancı ziyaretçilerin, telefonlarındaki verilere erişme hakkı sağlayan bir çift uygulama indirmeleri şart koşuluyor. Ehteraz ve Hayya adını taşıyan bu iki yazılımın “casus yazılım” olduğunu iddia ediliyor.
Ehteraz bir Covid-19 takip uygulaması, Hayya ise Katar’da maç biletlerinin takibi ve ücretsiz metroya erişim için kullanılan resmi bir Dünya Kupası uygulaması.
Raporlamalara göre Covid-19 uygulaması Ehteraz, cep telefonunuzdaki çeşitli haklara erişim istiyor. Örneğin, telefondaki tüm içeriği okuma, silme veya değiştirme erişiminin yanı sıra WiFi ve Bluetooth’a bağlanma, diğer uygulamaları geçersiz kılma ve engelleme telefon kapalıyken uyku moduna geçiyor.
Katar’a gelen herkesin indirmesi gereken Ehteraz uygulaması, konumunuza genel bakış, telefonunuz üzerinden doğrudan arama yapma ve ekran kilidinizi devre dışı bırakma gibi bir dizi başka erişime de sahip oluyor.
Hayya uygulaması o kadar çok şey istemiyor ama bir takım kritik yönleri de vardır. Diğer şeylerin yanı sıra uygulama, kişisel bilgilerinizi neredeyse hiçbir kısıtlama olmaksızın paylaşmak için erişim istiyor. Ayrıca Hayya uygulaması, telefonun tam konumunu belirlemek, cihazın uyku moduna geçmesini engellemek ve telefonun ağ bağlantılarını görüntülemek için erişim sağlıyor.
Bu arada başta da belirttik, Katar’a kaç kişi gideceği konusunda sorun var. Bu nedenle Katar’daki dünya kupası düzenleyicilerin 100’lerce sahte taraftarı -ki oyuncu ve dansçıların seçildiği söyleniyor- para ödeyerek kiraladığı ve bunların oluşturduğu kısa videoların TikTok kanalında yayınlandığı iddia ediliyor.
Diğer yandan gerçek futbol taraftarlarının oluşturduğu gruplara da, turnuvaya katılmaları yönünde para ödenmeye başlandığı ve karşılığında ise bu taraftarlar, sosyal medyada turnuva hakkında olumlu yorumlar yayınlamak ve başkaları tarafından yapılan “saldırgan, aşağılayıcı veya taciz edici yorumları” tercihen ekran görüntüleri ile Katar yönetimine bildirmeye teşvik eden bir “davranış kuralları” imzalamak zorunda kaldılar. 60 ülkeden 400 hayran ve etkileyicinin bu şekilde parasının ödenebileceği belirtiliyor.
Katar yetkilileri kaç taraftarı davet ettiklerini açıklamamış ama şöyle bir ifade kullanmışlar:
“Turnuva yaklaşırken, en aktif taraftar liderlerlerinden küçük bir grubu bize katılmaları için aday gösterdik ve işbirliklerinden dolayı onlara teşekkür etmenin bir yolu olarak, misafirimiz olarak katılmaları için davet ettik.”