Halk oylamasında yurt içindeki seçmenler 167 bin 140 sandıkta oy kullandı. Oy verme işlemi, Doğu'daki 32 ilde 07.00-16.00, diğer kentlerde 08.00-17.00 saatlerinde yapıldı. Buna göre Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis ile bu illerde bulunan ceza infaz kurumlarında saat 7:00'de başlayan oy verme işlemi 16:00'da tamamlandı. Diğer illerde saat 8:00'de başlayan oy verme işlemi de 17:00 itibariyle sona erdi. Oy verme süresi sona erdiği halde sandık başında oylarını kullanmak üzere bekleyen seçmenler varsa; sandık kurulu başkanı bu kişilerin, saydıktan sonra sırayla oy kullanmalarına izin verecek. Yurt dışındaki seçmenler için gümrük kapılarında oy verme işlemi de tamamlandı.
Halk oylamasında, "Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu" filigranlı sarı renkteki zarflar ve beyaz renk üstünde "Evet", kahverengi renk üstünde "Hayır" ibareleri bulunan iki ayrı renkten oluşan birleşik oy pusulaları ile "tercih" mührü kullanıldı.
YSK Başkanı: 'EVET' mührünün basıldığı oy pusulaları da geçerli olacak
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Sadi Güven, vatandaşın iradesinin sandığa doğru tecelli edebilmesi açısından, 298 sayılı yasa da buna izin verdiğinden "Tercih" mührü yerine "Evet" mührünün basıldığı oy pusulalarının da geçerli olmasına karar verildiğini belirtti. Güven, YSK önünde bekleyen gazetecilere yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
"Yüksek Kurul biraz önce toplandı. Vatandaşın iradesinin sandığa doğru tecelli edebilmesi açısından, 298 sayılı yasa da buna izin verdiğinden 'Tercih' mührü yerine 'Evet' mührünün basıldığı oy pusulalarının da geçerli olmasına karar vermiştir. Bazı sandık kurullarımızın da oy pusulalarının arka yüzlerini mühürlemeleri gerekirken ön yüzlerine mühür bastıkları anlaşılmıştır. Yüksek Kurul, bu oy pusulalarının da geçerli olmasını kararlaştırmıştır."
Bazı sandık kurullarının seçmene mühürsüz oy pusulası ve zarf verdiği iddialarını ele alan YSK, sandık kurulu mührü taşımayan oy pusulası ve zarfların dışarıdan getirilerek kullanıldığı kanıtlanmadıkça geçerli sayılmasına karar verdi. Sayım döküm işleminin buna göre yapılması gerektiği bildirildi.
YSK tarafından yapılan duyuruda, bazı sandık kurullarının seçmene oy pusulası ve zarflarını sandık kurulu mührüyle mühürlemeden verdikleri yolundaki yoğun şikâyetler üzerine Kurul üyelerinin toplandığı belirtildi.
Gurbetçi oyunu kullandı
Yurt dışında yaşayan seçmenler, temsilcilikler ve gümrük kapılarında 27 Mart'ta oy kullanmaya başladı. 57 ülkedeki 120 yurt dışı temsilciliğin tümünde oy verme işlemi 9 Nisan’da sona erdi. 1 milyon 326 bin 70 seçmen oy kullandı. Yurt dışında kullanılan oy pusulaları, uçaklar ve diplomatik kuryelerle Türkiye'ye getirildi. Ankara'daki Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu'nda saklanan bu oylar da diğer oylarla eş zamanlı açılarak sayılmaya başlandı.
1 Kasım 2015'deki seçim ile kıyaslandığında, oy kullanan seçmen sayısı yaklaşık 170 bin arttı. Böylece seçime katılım oranı yüzde 40,01’den yüzde 44,61'e yükseldi.
Oylanan 18 madde ne getiriyor?
Seçmenler, mevcut Türkiye Anayasası'nın 18 maddesi üzerindeki değişiklikleri oyladı.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini içeren düzenlemeye göre; Cumhurbaşkanı seçilen kişinin artık partisiyle ilişiği kesilmeyecek. Değişikliğin kabul edilmesi halinde Cumhurbaşkanı Erdoğan eski partisi AK Parti’ye tekrar üye olabilecek.
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, cumhurbaşkanı tarafından atanacak ve görevden alınacak. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenecek.
Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek.
TBMM, üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte gerçekleştirilecek.
Cumhurbaşkanının, seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis, seçimlerin yenilenmesine karar verirse cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilecek.
Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5'ini alan partiler ile en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek.
TBMM'nin bir sonraki seçimi ve cumhurbaşkanı seçimi, 3 Kasım 2019'da birlikte yapılacak.
Milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkacak.
Milletvekili seçilebilme yaşı 25'ten 18'e inecek.
TBMM ve cumhurbaşkanı seçimleri 5 yılda bir aynı gün yapılacak.
Anayasa Mahkemesinin üye sayısı 17'den 15'e düşürülecek.
Sandık kurulları
Referandumda, sandık kurullarına 10 siyasi partinin üyeleri bulunabildi. Bunlar: AK Parti, CHP, HDP ve MHP'nin yanı sıra ANAVATAN, Bağımsız Türkiye Partisi, Büyük Birlik Partisi, Hür Dava Partisi, Saadet Partisi ve Vatan Partisi.
Daha önceki referandumlar
Türkiye'de daha önce 1961 ve 1982 yıllarında anayasa referandumu, 1987,1988, 2007 ve 2010 yıllarında da anayasa değişikliği için referandum yapıldı.
Kaynak: Al Jazeera, YSK, AA