James Webb Uzay Teleskobu (JWST), 2021’deki fırlatılışından bu yana evrenin derinliklerine dair pek çok “ilk” ve “beklenmedik” gözlem yaptı. Son keşif ise bilim dünyasında büyük yankı uyandırdı: Araştırma ekibi, evrenin doğumundan sadece 500 milyon yıl sonra var olan dev bir kara delik tespit etti.
Mevcut astrofizik modellerine göre, bu kadar erken dönemde böylesine büyük kütleli kara deliklerin oluşması mümkün değildi. Kara deliklerin oluşumu için, yıldızların çöküşü ve madde birikimi süreçlerinin yüz milyonlarca yıl sürmesi gerektiği düşünülüyordu. Ancak James Webb’in gözlemleri, bu sürecin çok daha hızlı gerçekleşmiş olabileceğini gösteriyor.
Model Krizi: Evren Sanılandan Daha Hızlı Evrildi
Gözlemin yapıldığı galaksinin uzaklığı, ışığın yaklaşık 13,2 milyar yıl yol kat ettiğini ortaya koyuyor. Bu, gözlenen kara deliğin evrenin bebeklik döneminde, henüz galaksilerin yeni yeni oluştuğu bir çağda var olduğunu kanıtlıyor.
Astrofizikçiler, bu bulgunun evrenin erken dönemlerine dair “galaksi oluşum modellerini”, kara delik büyüme senaryolarını ve kozmik evrim hesaplamalarını kökten değiştirebileceğini söylüyor.
James Webb’in Önceki Şaşırtıcı Keşifleri
James Webb, göreve başladığından beri şu çarpıcı gözlemlere imza attı:
• Beklenenden büyük erken galaksiler: Evrenin ilk 300–400 milyon yılında var olan, bugünkü Samanyolu’ndan küçük ama sanılandan çok daha parlak ve büyük galaksiler.
• Erken dönem ağır elementler: Büyük Patlama sonrası yalnızca hidrojen ve helyum olması gerektiği düşünülen evrende, şaşırtıcı biçimde karbon, oksijen gibi ağır elementlerin erken ortaya çıktığını gösteren spektroskopik veriler.
• İlk yıldız kümeleri hakkında ipuçları: Evrenin karanlık çağlarının sanılandan önce sona erdiğini düşündüren gözlemler.Bilim Dünyasında Yeni Sorular
Bu son kara delik keşfi, özellikle “tohum kara deliklerin” nasıl oluştuğu ve bu kadar kısa sürede nasıl bu kadar büyüdüğü sorularını gündeme taşıdı. Araştırmacılar, dev gaz bulutlarının doğrudan çökmesiyle olağanüstü hızlı kara delik büyümesinin mümkün olabileceği ihtimali üzerinde duruyor.