Binlerce Filistinli, İsrail’in işgal ettiği Batı Şeria’dan ve iki yıldır savaş yürüttüğü Gazze’den aldığı yaklaşık 2.000 siyasi mahkûmun ve zorla kaybedilen kişinin serbest bırakılmasını beklemek üzere pazartesi günü Ramallah’ta toplandı.
Filistinliler, 96 siyasi mahkûmu ve İsrail’in savaş sırasında Gazze’den toplu olarak gözaltına aldığı kişilerin büyük çoğunluğunu geri karşıladı.
Bu, Gazze’de tutulan 20 sağ ve 28 ölü İsrailli esirin, yaklaşık 2.000 Filistinli tutsak karşılığında serbest bırakılmasının bir parçası olarak gerçekleşti.
Hamas tarafından 7 Ekim 2023’te alıkonulan 200’den fazla İsrailli esirden toplam 114’ü, sırasıyla Kasım 2023 ve Ocak 2025’te yapılan iki esir takasında serbest bırakıldı.
Onlar, toplamda 1.240 Filistinlinin özgürlüğü karşılığında teslim edilmişti.
Kısa süreli sevinç anlarına rağmen, İsrail, bu esir takaslarıyla aynı zamana denk gelen ateşkesleri ihlal etti; genellikle hiçbir suçlama yöneltmeden Gazze ve işgal altındaki topraklarda Filistinlileri toplu halde yeniden tutukladı.
İşte ateşkes anlaşması kapsamında serbest bırakılması beklenen Filistinliler hakkında bilmeniz gerekenler ve anlaşmaya dâhil edilmeyen, esarette kalacak olanlar:
Kimler serbest bırakılıyor?
Toplam 250 Filistinli siyasi mahkûm, ömür boyu hapis veya uzun süreli cezalar çekenler arasından İsrail hapishanelerinden serbest bırakılıyor.
El Cezire’nin elde ettiği verilere göre, bu mahkûmların dokuzu dışında hepsi Batı Şeria’dan. Bunların 157’si, Batı Şeria’nın bazı bölgelerini yöneten Filistin Yönetimi’nin partisi olan Fetih üyesi.
65’i Hamas’tan, geri kalanlar ise daha küçük siyasi fraksiyonlardan geliyor.
Buna ek olarak, İsrail, Birleşmiş Milletler’e göre son iki yılda Gazze’ye yönelik yürüttüğü soykırım savaşında zorla kaybettiği 1.718 Filistinliyi serbest bırakacak.
Bunların beşi 18 yaşından küçük çocuk, ikisi ise kadın; bu bilgiler El Cezire’nin elde ettiği mahkûm listesinde yer alıyor.
Gazze’den zorla kaybedilenlerin çoğu askeri kamplarda tutulmuştu. Uluslararası, İsrailli ve Filistinli insan hakları örgütlerine göre buralarda insanlık dışı muamele ve işkence yaygındı.
Filistinliler, ağır dayaklara, tıbbi ihmal ve aç bırakılmaya, hatta cinsel saldırıya maruz bırakıldılar.
Filistinli Esirler Derneği’ne göre, 7 Ekim’den bu yana 77 mahkûm İsrail gözetiminde hayatını kaybetti.
Filistinli siyasi mahkûmları takip eden insan hakları örgütü Addameer’e göre, İsrail tarafından esir alınanların sayısı 7 Ekim 2023’ten sonra 5.200’den 11.100’e yükseldi.
Bu mahkûmların büyük çoğunluğu işgal altındaki Batı Şeria’dan geliyor, 400’ü çocuk.
Filistinli insan hakları örgütü El-Hak’tan araştırmacı Murad Jadallah, El Cezire’ye şunları söyledi:
“İsrail, Filistin toplumunu farklı yollarla yıkmaya çalışıyor; çocukları tutuklamak da bunun araçlarından biri.”
Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nden (ECFR) İsrail-Filistin uzmanı Tahani Mustafa’ya göre, İsrail genellikle esir takaslarından kısa süre sonra Filistinlileri yeniden tutukluyor.
Kasım 2023’te, geçici bir ateşkes anlaşmasının parçası olarak Hamas’ın elindeki İsrailli esirlerle takas edilen 240 Filistinli mahkûm serbest bırakılmıştı.
Haftalar sonra, İsrail bu kişilerin 30’unu yeniden tutukladı.
Mustafa, El Cezire’ye şöyle dedi:
“İsrail, hapsetmeyi ve tutuklamaları siyasi bir silah olarak kullanma konusunda uzun bir geçmişe sahip; bazen de bunu ileride pazarlık amaçlı kullanmak için yapıyor.
[Şu anki anlaşmada da] serbest bırakılanların yeniden tutuklanmayacağına dair hiçbir garanti yok.”
Bu Filistinli tutukluların hepsi bugün evlerine dönebilecek mi?
Çoğu zaten serbest bırakıldı.
250 üst düzey siyasi mahkûmdan 96’sı Batı Şeria ve Gazze’ye bırakılırken, yaklaşık 154’ü Filistin’den üçüncü ülkelere sürgün edildi. Bu ülkeler henüz açıklanmadı.
WAFA’ya göre bu 154 kişi Mısır’a götürüldü, ancak bunların hepsi için nihai varış noktası Mısır olmayacak.
İsrail, ayrıca, 28 ölü İsrailli esirin cesetleri teslim edilene kadar bazı Filistinlileri serbest bırakmamayı tercih edebilir. Bu cesetlerin önümüzdeki 72 saat içinde teslim edilmesi bekleniyor.
Hamas, bu süre içinde tüm ölü esirleri bulmakta zorlanabileceğini ancak aktif olarak aradıklarını açıkladı.
Binlerce kişi, çoğu sivil –aralarında sağlık çalışanları da var– olan ve İsrail tarafından zorla kaybedilen Filistinlileri karşılamak için Gazze’nin Han Yunus kentinde toplandı.
Bugün binlerce mutlu aile var mı?
Evet, ama kutlama yapmaları yasaklandı.
Aileler, işgal altındaki Batı Şeria’da ve işgal altındaki Doğu Kudüs’te, yakınlarının serbest bırakılmasını kutlamamaları veya Filistin bayrakları asmamaları konusunda İsrail tarafından uyarıldı.
Bugün sürgüne gönderilen mahkûmların aileleri de büyük ihtimalle yurtdışına seyahat ederek onlarla buluşmaktan men edilecek.
El-Hak’tan Jadallah, çoğu Filistinlinin esir takasının İsrail’in Gazze’deki soykırım savaşının kalıcı olarak sona ermesini temsil etmesini umduğunu söyledi.
Ayrıca Filistinlilerin, Fetih’le geleneksel olarak ilişkili en ünlü Filistinli siyasi mahkûm olan Marwan Barguti ve Filistin Halk Kurtuluş Cephesi lideri Ahmed Saadat gibi önemli liderlerin serbest bırakılmamasından memnuniyetsiz olduğunu belirtti.
Ünlü Filistinli doktor Hussam Abu Safia, 2024 Aralık ayında Gazze’nin kuzeyindeki Kamel Adwan Hastanesi’nden İsrail tarafından kaçırılmıştı. İnsan hakları izleme kuruluşlarına göre ağır işkenceye ve tecride maruz bırakılan Abu Safia, serbest bırakılması beklenenler arasında değil.