Konferans, 2014 yılında çöken İsrail-Filistin barış müzakerelerini yeniden canlandırmayı amaçlıyor. Ancak İsrail, Filistinlilerin olmazsa olmaz gördüğü 1967 sınırları içerisinde bir Filistin devletini öngören Fransa’nın inisiyatifine sıcak bakmadığı gibi, bu girişimin başarısızlığa mahkûm olduğunu öne sürüyor.
Türkiye'yi Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek'in temsil ettiği toplantıya aralarında Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Ban Ki-mun ve ABD Dışişleri Bakanı John Kerry'nin de bulunduğu pek çok ülke ve örgütten toplam 28 temsilci katıldı.
Ev sahibin Fransa Cumhurbaşkanı Francois Hollande, "İsrail – Filistin sorunu teröristlerin yararınadır. Bunu Suriye ve Irak'ta gördük. Statükonun tek kazananı aşırılıkçılar olur" dedi.
Konunun tarafları olan İsrail ve Filistin ise toplantıya iştirak etmedi.
Zirve sonrası basın toplantısı düzenleyen Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Marc Ayrault, İsrail-Filistin barış sürecinde karşılıklı güvenin esas olduğunu belirterek, "İki devletli çözüm büyük bir tehlike altında. Geri dönülmeyen bir noktaya doğru yaklaşıyoruz. İlişkilerde acilen güveni yeniden sağlamak gerekiyor. Barışı sadece İsrail ve Filistinliler yapabilir." diye konuştu.
Toplantıya katılan ülkelerin İsrail ve Filistin arasındaki doğrudan müzakerelerin düzenlenmesi konusunda bir çerçeve çizebileceğini söyleyen Ayrault, barış süreci için girişime destek veren ülkelerin ay sonunda çalışmalara başlayacağını kaydetti.
İki devletli çözümün zarar görmesini istemediklerini vurgulayan Ayrault, konuyla ilgili kamuoyunda yaygınlaşan güvensizlik problemiyle mücadele edeceklerini vurguladı.
Dışişleri Bakanlığından zirveye ilişkin yapılan yazılı açıklamada ise katılımcı ülke temsilcilerinin İsrail ve Filistin'de barış ve güvenliğin sağlanması için iki devletli çözümün tek yol olduğu konusunda hemfikir oldukları belirtildi.
Açıklamada bölgede devam eden şiddet olaylarının ve İsrail'in yerleşim faaliyetlerinin iki devletli çözümü tehlikeye attığı tespitine yer verildi.
Bakanlığın açıklamasında ayrıca Ortadoğu Dörtlüsü olarak adlandırılan Avrupa Birliği, ABD, Rusya ve BM'nin İsrail-Filistin sorununun çözümünde anahtar rol oynayacağı vurgulandı.
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil el-Cubeyr de Arap devletlerinin sunduğu planın bölge barışı için gerekli tüm içeriği barındırdığını söylese de Filistinliler aynı fikirde değil.
Filistinli gruplardan Hamas, İslami Cihad, Halk Cephesi ve Demokratik Cephe'den yapılan açıklamada "Fransa'nın girişimi, Filistin'in ulusal çıkarları, hakları ve değişmez değerleriyle çelişmektedir. Bu girişim, beyhude müzakerelerin yeniden başlamasını hedeflemekte, Kudüs'ün Yahudileştirilmesini meşrulaştırmakta ve Filistinlilerin yurtlarına dönme haklarını ellerinden almaktadır." ifadesine yer verildi.
Açıklamada ayrıca, İsrail'in, Müslümanların kutsal değerlerine karşı işlediği ihlalleri durdurması ve Gazze'ye uyguladığı ablukayı sona erdirmesi için dünya ülkelerine harekete geçme çağrısında bulunuldu.
İsrail hükümetinden ise "Bu girişim çözümü daha da uzağa itti" yorumu geldi.
Barış çıkmazı
Filistinliler ile İsrailliler arasında bir barış sağlamak için uzun yıllar süren çabalar 2014’te donma noktasına gelmişti.
Filistinliler, İsrail’in izlediği yerleşim politikasının barış şansını her geçen gün azalttığını söylerken İsrail, Filistin Yönetimi’nden daha sıkı güvenlik önlemleri uygulamasını talep ediyor.
Paris toplantısı, barış müzakerelerini engelleyen faktörleri tespit edecek ve gelecek aydan itibaren işe koyulacak bir çalışma grubu oluşturmaya çalışacak.
Hedefin, ABD başkanlık seçimlerinden sonra müzakereleri yeniden raya sokmak olduğunu belirten Fransız diplomat:
"Fransa, zaten mevcut olan bir şeyi yeniden icat etmeye çalışmıyor. Bütün mevzu, bir konferansı düzenleyip bir sonraki konferansı gerçekleştirmek için herkesi işbirliği yapmaya ikna etmekten ibaret."
İsrail'den Sykes-Picot eleştirisi
Konferansa karşı olduğunu belirten İsrail Başbakanı Netanyahu, Fransız inisiyatifi boykot ettiklerini açık bir şekilde ifade etmedi. Ancak Tel Aviv Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri Dore Gold, bu inisiyatifin başarısızlığa mahkum olduğunu söyledi ve şu sözleri sarf etti:
“Yüz yıl önce Mark Sykes ve François-George Picot adında iki diplomat Ortadoğu’da yeni bir düzeni dayatmaya çalıştılar. Sömürgeciliğin zirve döneminde ortaya konan bu çabalar daha sonra tamamen başarısız oldu. Bugün de başarısız olacak.”
'İki taraflı müzakereler dönemi geçti'
Filistinliler, Paris’teki diplomasi ortamından bağımsız olarak BM nezdinde İsrail’in yerleşimci politikasını kınayan bir tasarıyı onaylamak için çalışmalar yürütmeye başladı.
Fransız Le Monde Gazetesi’ne yazı yazan Filistinli başmüzakereci Saib Ureykat, iki taraflı müzakere metodunun daha önce başarısız olduğunu ve artık çok taraflı çalışmalar çerçevesinde, Ortadoğu’da uluslararası kanunların devreye sokulması gerektiğini söyledi.
Kaynak: Reuters ve Al Jazeera