BirGün'den Ozan Gündoğdu'nun haberine göre tarımda iklim özellikleri önemli olduğu için mevcut borçluluğa il il mercek tutuldu. Buna göre tarımda takibe düşen borç 81 ilin 80’inde artıyor. Sadece Bitlis’te yüzde 5’lik bir azalma yaşanıyor. Bazı illerdeki artış yüzde 100’ün üzerine çıkarken Tekirdağ, Konya gibi üretim havzalarında takibe düşen borçtaki artış yüzde 90’lar seviyesinde.
Çiftçi borcunu ödeyemiyor
Çiftçiler bankalardan kredi kullanırken sermayeleri olan tarlalarını da ipotek altına aldırıyorlar. Borcun ödenememesi halinde ise tarlaya el konuluyor. Bu nedenle çiftçiler için vadesi gelen borçların hızlı biçimde ödenmesi elzem. Buna rağmen tarım sektöründe takibe düşen borçlar Türkiye genelinde yüzde 49 artıyor.
Takibe düşen tarım kredisi yüzde 100’ün üzerinde artan iller ise şu şekilde:
Geçen yıl takipteki borcu | Bu yıl takipteki borcu | Artış oranı
Hakkari: 892 bin TL 2,3 milyon TL yüzde 155
Bartın: 1,5 milyon TL 3,5 milyon TL yüzde 126
Erzurum: 17,4 milyon TL 36 milyon TL yüzde 107
Mersin: 121,5 milyon TL 247,8 milyon TL yüzde 104
Ardahan: 9,5 milyon TL 19,2 milyon TL yüzde 102
*Kaynak: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu
**Veriler ilgili yılın eylül ayı verilerinden derlenmiştir.
Toplam borç rekor kırıyor
Toplam gelir içinde tarıma düşen pay giderek düşüyor. 2016 yılında toplam gelirin yüzde 6,2’si, 2017’de yüzde 6,1’i, 2018’de ise yüzde 5,8’i tarım sektörü tarafından elde edilmişti. Toplam gelir içindeki payı düşen tarım sektörünün kredi borcu ise büyümeye devam ediyor. 2019 Eylül ayı itibariyle tarım sektörünün bankalara olan toplan nakdi borcu dolar cinsinden 18 milyar 780 milyon dolar büyüklüğünde. Öte yandan bundan 10 yıl önce bu borç yine dolar cinsinden 10 milyar 116 milyon dolardı. Böylece tarım kesiminin borcu 10 yılda yüzde 85 oranında artmış oldu. Sektörün toplam borcu içinde takibe düşen borç oranı artmakla beraber henüz bankacılık kesimi üzerinde ciddi stres yaratmıyor. Ancak borçlu olan çiftçinin durumunu gözler önüne seriyor.
Borç borçla kapatılıyor
Çiftçinin borç yükündeki artışı ve bunun üretime etkileri hakkında Üzüm-Sen Genel Başkanı Adnan Çobanoğlu’na konuştu. Çobanoğlu’nun açıklamalarından satırbaşları şu şekilde;
“Üretim bunlardan doğrudan etkilenir. Çünkü tarlasını yeni işlemeye başlayabilmesi ve geçimini sağlamaya başlayabilmesi için elinde parasını olması lazım. Ancak yıllık üründen elde ettiği toplam para borçlarını bile ödemeye yetmiyor. Çünkü ürün fiyatları alabildiğine baskılanmış durumda”
“Bakanlık son açıklamasında çiftçiyi destekliyoruz vs. diyor ama verdiği destek mazot ÖTV’sinden daha altta. Yani çiftçinin harcadığı mazotun neredeyse yarısı kadar.
Döngü borçla borç ödeme döngüsüne dönüşmüş durumda. Zaten tarlasını ipotek altına koymadan da kredi alamıyor. Bu nedenle de o borcu mutlaka ödemek zorunda. Ödemezse tarlası, meyve bahçesi gidecek. O nedenle yeni faizlerle kredi alma arayışına giriyor."
Takipteki borcu azalan tek il: Bitlis
BDDK verilerine göre tarım kesimindeki takibe düşen kredi borcu azalan tek il Bitlis. Bitlis'te ise Tarım ve Orman Müdürü Rıfat Çelik, Ahlat ilçesinde gazetecilere yaptığı açıklamada, Bitlis'te yaklaşık iki aydır devam eden patates hasadının sonuna yaklaşıldığını söyledi.
Bu yıl patateste rekoltenin beklentilerinin üstünde olduğunu belirten Çelik, şöyle konuştu:
"İlimizin birkaç stratejik ürünü var. Patates de bunlardan biridir. Aynı zamanda iyi de bir endüstriyel bitkimizdir. Ahlat başta olmak üzere 45 bin dönüm alanda patates ekimimiz mevcuttur. 315 üreticimizin yetiştirdiği patates üretiminde bu yılki rekoltemiz 200 bin tondur. Yaklaşık 15 çiftçi 7 bin dekar alanda 45 bin ton sertifikalı patates üretimi yapıyor. Sertifikalı patatesleri ilimizdeki üreticiler kullanıyor, gerisi komşu illere ve yurt dışına ihraç ediliyor. Patates üretimi ilimizde yaklaşık olarak nisan ayında başlar kasım ayına kadar 5 aylık sürede tarlada devam eder. 4 bin insan istihdam ediliyor. Patates üretiminde Türkiye ihtiyacının yaklaşık yüzde 5'lik kısmını ilimiz karşılamaktadır. Patateslerin ilimize katkısı 260 milyon liradır."