Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) Türkiye Temsilcisi ve Bianet raportörü Erol Önderoğlu’nun, 2019 yılının ikinci çeyreğinde, Türkiye’deki medya ve ifade özgürlüğü ihlallerini mercek altına aldığı BİA Medya Gözlem Raporu yayınlandı.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Anayasa Mahkemesi (AYM) ve yerel yargının, “pozitif yükümlülüklerini yerine getirme sorumluluğundan kaçmakla” eleştirildiği rapora göre Nisan, Mayıs ve Haziran aylarını kapsayan dönemde 213 haberci yargılandı, 10 gazeteci saldırıya uğradı, 14 gazeteci gözaltına alındı.
Raporda son üç ayda 70 gazetecinin 493 yıl hapisle yargılandığı, 197 medya temsilcisi için 10 kez ağırlaştırılmış müebbet, 2 bin 362 yıl hapis cezası istendiğine dikkat çekildi.
1 Temmuz itibarıyla Türkiye’de onlarca gazetecinin, mesleki ya da politik faaliyetler kapsamında tutuklu ve hükümlü olarak cezaevinde bulunduğuna vurgu yapılan BİA Medya Gözlem Raporu’nda, “Bu davalar kapsamında medya temsilcilerine yaygınlıkla yöneltilen ‘örgüt üyeliği’ ve ‘örgüt propagandası’ suçlamalarıyla ilgili Nisan-Mayıs-Haziran döneminde gündeme gelen mahkumiyet yeni tutuklamaların da habercisi” denildi.
Rapora ilişkin yayınlanan basın açıklamasında, 180 ülkenin yer aldığı RSF Dünya Basın Özgürlüğü Sıralaması’nda Türkiye’nin 157’inci sırada yer aldığı hatırlatılırken, “Türkiye’de iktidar, etki alanına soktuğu yargı, TRT ve Anadolu Ajansı gibi kurumları özerk ve demokratik özlerinden daha da uzaklaştırdı” ifadelerine yer verildi.
"Antidemokratik işleyişe yol veriliyor”
Türkiye’de son üç aydaki medya ve ifade özgürlüğü ihlallerinin ayrıntılı bir şekilde ele alındığı rapora ilişkin basın açıklamasında şu değerlendirme aktarıldı:
“Türkiye’nin 20 yıllık Avrupa Birliği’ne üyelik çabalarını merkezileşme ve otoriterlik hamleleriyle zora sokan siyasi iktidar muhalif sesleri, eleştirel gazetecileri ve hak savunucularını yargı eliyle susturmakla kalmıyor, Cumhurbaşkanlık Hükümet Sistemi’ne bağladığı kurumların antidemokratik işleyişine de yol veriyor.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın duyurduğu Yargı Reformu Strateji Belgesi’ne de değinilen raporda, “keyfi tutuklamaları önlemeye dönüş tasarlanan düzenlemeler, düşünceyi ifade ve medya özgürlüğü ile halkın haber alma hakkını temelde güvence altına alınmadıkça ve söz konusu anlayış benimsenmedikçe, cezaevi ve tutukevlerini sınırlı bir süre içinde rahatlatmaktan öte bir amaca hizmet etmeyecektir” görüşü kaydedildi.
İktidarın, 31 Mart yerel seçimleri ile 23 Haziran’da yenilenen İstanbul seçim süreçlerinde, “gazetecilere karşı fiziki şiddete seyirci kalmakla” suçlandığı raporda, son üç ayda Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ilişkin görüş ve eleştirileri nedeniyle yedi gazetecinin toplam 32 yıl 8 ay hapisle yargılandığı, birinin aklandığı, iki kişinin ise toplam 2 yıl 3 ay 6 gün hapse mahkum edildiği belirtildi.
“İyi haber”
Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) verdiği “ifade özgürlüğü ihlali” kararları ise üç ayın “iyi haberi” olarak değerlendirildi.
AYM’nin 13’ü gazeteci toplam 29 kişi ve bir medya kuruluşunun başvurusunu görüştüğüne dikkat çekilen raporda, mahkemenin “ifade özgürlüğünü ihlal” gerekçesiyle üç gazeteciye 95 bin 2017 TL tazminat ödenmesine hükmettiği hatırlatılarak şu bilgiler paylaşıldı:
“AYM, 15 tutukluya da toplam 7 bin 500 TL ödenmesini kararlaştırdı. Bu durumda AYM’nin bu dönemde devlete yönelttiği tazminat cezasının tutarı 102 bin 707 TL oldu.”