Financial Times’ın (FT) edindiği bilgilere göre, ünlü İspanyol hazır giyim şirketi Mango’nun bir çalışanı, markanın Türk tedarikçilerine, Suudi Arabistan’ın Türkiye’den ithal tüm ürünlere ambargo uyguladığını belirten bir elektronik posta iletisi gönderdi.
Türkiye’de üretim tesisleri bulunan İspanyol şirket, Suudi Arabistan’ın Türkiye’de üretilen malların gümrük süreçlerini yavaşlatma politikasını aşmak için alternatif yollar aradıklarını açıkladı.
İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri (İTKİB) Başkanı Mustafa Gültepe de FT’ye, ambargodan Türkiye’de üretim yapıp Suudi Arabistan’a ihraç eden perakendecilerin etkilendiğini söyledi:
“Suudi Arabistan’da mağazası bulunan ve Türkiye’de üretim yapan küresel çaptaki şirketler söz konusu burada.”
Türk ihracatçılar geçtiğimiz ay mallarının Suudi gümrüklerinde yaşadığı bekleme ve gecikme sürelerinden muzdarip ve şikâyetçiydi.
Şirketlere göre bu problemler, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin, Arap dünyasını istikrarsızlaştırmakla ve müdahaleci olmakla suçladıkları Türkiye’yi cezalandırma girişimi.
Bu ticaret anlaşmazlığı, bölgede rakip güçlerin artan çekişmesinin önemli bir göstergesi oldu. Körfez bölgesinden konu ile ilgili bir yetkili durumu şöyle özetledi:
“Türkiye’de üretilmiş ya da Türkiye üzerinden gelen herhangi bir şeye Suud ülkesinde şu an izin verilmiyor.”
Suud hükümeti ise “Türk mallarına herhangi bir kısıtlama uygulamadıklarını” söylüyor ve koronavirüsün genel etkisi dışında iki ülke arasındaki ticarette gözle görülür bir düşüşe şahit olmadıklarını iddia ediyor.
Fakat Riyad Ticaret Odası Başkanı Ajlan al-Ajlan ay başında “Türkiye’nin Suudi Arabistan hükümetine, ülkesine ve vatandaşına karşı agresif ve düşmanca politikası yürüttüğünü” söyleyerek Türk mallarına boykot çağrısı yapmıştı.
Cumartesi günü aralarında TÜSİAD, TOBB, MÜSİAD ve TESK’in bulunduğu 8 ticaret örgütünün başkanları, ortak açıklama yayımlayarak ticari ve ekonomik ilişkileri etkileyen sorunların giderilmesi çağrısında bulundu.
Açıklamada şu cümleler yer aldı:
“Türk iş insanları olarak Suudi Arabistan ile ticari ve ekonomik ilişkilerimizin sorunsuz bir şekilde sürdürülmesine büyük önem veriyoruz. Ülkelerimiz arasında ticareti engellemeye yönelik uygulamalar ticari ilişkilere menfi yansıyacak, her iki ülke ekonomisine ve halkına zarar verecektir. Ticaretin halkları zenginleştiren ve refahı arttıran en önemli unsur olduğunu biliyoruz. Tüm bunlara rağmen, Suudi Arabistan’da ülkemiz firmalarına yönelik giderek artan bir menfi tutum sergilenmeye başladığını üzülerek takip ediyoruz.”
Ortak metinde ayrıca Türkiye’den ithalat yapan Suud iş insanlarından zorla yazılı belge alındığı bilgisi paylaşıldı:
“Firmalarımızdan mal tedarik eden birçok Suudi firmasına, Türkiye’den ithalat yapılmaması için taahhütname imzalatıldığı da ifade edilmektedir. Müteahhitlerimiz uzunca bir süredir açılan önemli ihalelere davet edilmemekte, kendilerine yeni büyük proje verilmemektedir. Firmalarımızın Suudi Arabistan’da maruz kaldığı ayrımcı muameleler nedeniyle derin üzüntü içindeyiz.”
Türkiye Avrupa ve Ortadoğu’daki en büyük tekstil üreticileri arasında bulunuyor. İTKİB’e göre 2019 yılında 17.7 milyar dolar değerinde hazır giyim ihraç edildi.
Türkiye, Suudi Arabistan’la ticarette cari fazla veriyor. Geçtiğimiz yıl Türkiye bu ülkeye 3,2 milyar dolar ihracat yaptı, buna karşılık 1.8 milyar dolarlık mal aldı.
Suudi Arabistan’da 50 mağazası bulunan Mango, kısıtlamaların etkisini pek önemsemiyor:
“Çeşitlenmiş ve esnek üretimimiz için bu pek büyük bir sorun teşkil etmiyor. Suudi Arabistan’daki işlerimize normal koşullar altında devam edebileceğimizden eminiz.”
İsveçli H&M ticaret kısıtlaması konusunda yorum yapmak için çok erken olduğunu söylerken, İngiltere merkezli Marks&Spencer ve İspanya’dan Inditex herhangi bir yorumda bulunmadı.
Dünyanın en büyük gemi taşımacılığı hattına sahip Maersk, Türk müşterilerine Suudi gümrüklerinde yaşanan problemlerden dolayı uyarıda bulunmuş, “muhtemel kayıpların minimize edilmesi için gereken önlemlerin alınmasını” tavsiye etmişti.
Yükselen tansiyon havacılık sektörünü de etkiledi. Türk Hava Yolları ve Emirates, koronavirüs nedeniyle kapanan İstanbul ve Dubai uçuşlarını yeniden açmak için ülkelerindeki yetkili makamların onayına başvurdu. Fakat talep makamlar tarafından reddedildi.
Emirliklerden bir yetkili, bunu “gayrı resmi boykot” olarak yorumladı ve virüsün bu hamleleri üstü kapalı yapma imkânı verdiğini söyledi.