Kabul edilen kanun teklifinin birinci bölümünde 19 madde yer alıyor.
AKP’li milletvekilleri tarafından sunulan teklifle, derneklere denetim artırılırken, malvarlığına el koyma ve faaliyetleri durdurma gibi tedbirlere de gidilebilecek.
Teklife CHP, HDP ve İYİ Parti muhalefet şerhi koymuştu.
‘Sivil toplumu bitirme yasası’
TBMM Genel Kurulu’ndaki görüşmeler sırasında konuşan CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, “Bu teklifin adı terörle mücadele ama içi demokratik hakların yok edilmesi. Teröre, kara paraya sadece dernekler mi destek veriyor? Bu yasa sivil toplumu bitirme yasasıdır. Unutmayın, sivil toplumu susturursanız tacizler, cinayetler, hak ihlalleri gizlenir” dedi.
CHP Denizli Milletvekili Gülizar Biçer Karaca da Genel Kurul’da yaptığı konuşmada, “Bu teklif derneklere yargısız infazı ve kayyum atamayı meşrulaştıran bir tekliftir. Muhalif gördüğünüz derneklerin gelirlerine, mal varlığına çökme teklifidir” dedi.
Muhalefet, 43 maddelik yasa teklifinin sadece ilk 6 maddesinin kitle imha silahlarına ilişkin düzenlemeler içerdiğini belirtirken, aslında “torba yasa” mantığıyla hazırlanan teklifin yedi ayrı yasada değişiklik öngördüğüne dikkat çekiyordu.
Komisyonda teklife muhalefet şerhi koyan CHP, derneklerin “örgütlenme özgürlüğünün öznesi olmaktan çıkarılıp, demokratik hukuk devletinde tanımı bulunmayan bir kuruluşa dönüştürüleceği” endişesini dile getirmişti.
‘STK’lar müdahaleye açık hale gelecek’
Yardım Toplama Yasası’nda yapılan değişiklikle internetten yardım toplamak hakkında getirilen düzenlemelerin de eleştirildiği muhalefet şerhinde, “Muhalif birçok sivil toplum örgütü, topladığı yardımlarda terörizmin finansmanı bahanesi ile müdahaleye açık olabilecektir” görüşüne yer verilmişti.
Ayrıca dernek faaliyetlerinin “keyfi” olarak sınırlandırıldığı ifade edilen metinde şu cümleler yer alıyordu:
“Üçüncü fıkrayla; bu madde kapsamında görevden uzaklaştırılanların yerine yapılacak kayyum atamalarında izlenecek usul açıklanıyor. Bu düzenlemenin yasalaşması, dernekleri, örgütlenme özgürlüğü öznesi olmaktan çıkaracak ve demokratik hukuk devletinde tanımı bulunmayan bir kuruluşa dönüştürecektir.
“OHAL KHK’leri ile dernek kapatılmasının ardından iki senelik boşluğu dolduracak kanuni bir düzenlemedir. Dernek organlarında görev alan birinin hangi kanun kapsamında olursa olsun hakkında kovuşturma yürütülmesi veya hakkında mahkumiyet kurulmuş olması dahi derneğe yönelik meşru bir gerekçe değildir.”
Türkiye’de dernek statüsünde faaliyet gösteren “Uluslararası Af Örgütü Türkiye”nin Kampanyalar ve İletişim Direktörü Tarık Beyhan da düzenlemenin, “sivil toplumu susturmayı, ortadan kaldırmayı” amaçladığı görüşünde.
600’ü aşkın STK’dan açıklama
Sivil toplum örgütleri, siviltoplumsusturulamaz.com adresi üzerinden ortak açıklama yaparak yasa teklifinin insan hakları sözleşmelerine ve kazanılmış haklara aykırı olduğunu belirtti.
Açıklamada, derneklerin ve vakıfların yardım toplamasının ve örgütlenme özgürlüğünün de önü kesileceğine de dikkat çekildi.
Farklı alanlardaki derneklerin İçişleri Bakanlığınca ”tek imza” ile kapatılmasının yasa teklifi kabul edildiği takdirde mümkün olacağı dile getirildi.