Beyaz Saray’da Trump’ın davetiyle 35 yıl sonra Azerbaycan ve Ermenistan’ı barıştıran İlham Aliyev ve Nikol Paşinyan’ın altına imza attıkları mutabakat metniyle Nahçıvan’ı Azerbaycan’a bağlayan tartışmalı Zengezur Koridoru’nun Trump Uluslararası Barış ve Refah Rotası (TRIPP) adını alarak 99 yıllığına bir Amerikan şirketi tarafından işletilmesine karar verildi.
İki ülke birbirilerinin sınırlarına saygılı olduklarını beyan etti:
“Uluslarımızın, uluslararası sınırların dokunulmazlığı ve muazzam insani acılara yol açan çatışmanın ardından toprak ele geçirmek için güç kullanımının kabul edilemezliği temelinde nihayet iyi komşuluk ilişkileri kurmaya başlamaları için koşullar yaratılmıştır.”
Başbakan Nikol Paşinyan, 8 Ağustos’ta Washington’da imzalanan bir bildiriyle Ermenistan ve Azerbaycan’ın birbirlerine karşı toprak talebinde bulunmayacaklarını belirtti.
Başbakan Nikol Paşinyan, Ermenistan Today medya kuruluşunun “Ermenistan’ın Syunik’i ABD’ye kiraladığı” sorusuna şu yanıtı verdi:
“Böyle bir ifade nasıl birinin aklına gelebilir? Toprak kiralamaktan söz edilemez. Syunik bölgesi Ermenistan Cumhuriyeti’nin bir parçasıydı ve olmaya devam edecek. Sanırım bu konu kapandı. Ayrıca imzalanan bildiriyle Ermenistan’ın Azerbaycan’a, Azerbaycan’ın da Ermenistan’a karşı toprak talebinde bulunmayacağını ikili olarak kaydettiğimizi söyleyebiliriz”
Anlaşmanın Türkiye ile ilgili en önemli kısmı ise Ermenistan sınırının açılmasının önünde artık bir engel kalmaması.
HDP eski milletvekili Garo Paylan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sınır kapısının açılması için çağrı yaptı:
“Azerbaycan ve Ermenistan liderleri onyıllardır süren düşmanlığa son veren TARİHİ anlaşmayı ABD Başkanı Trump’ın şahitliğinde imzaladı. Bize düşen, bu barışın kalıcı olması için ivedi adımlar atmaktır. Sayın Erdoğan: Türkiye-Ermenistan sınırını hemen açın! Ermenistan-Türkiye-Azerbaycan halklarını kucaklaştırın. Hemen atalım bu adımı…”
Kapı neden kapalı?
Türkiye, 1991’de Sovyetler Birliğinden bağımsızlığını ilan ettikten sonra Ermenistan’ı ilk tanıyan ülkelerden biri olmuştu. Ancak 1993’te Ermenistan’ın Rusya desteğinde Azerbaycan’a saldırıp Karabağ’ı işgal edince sınır kapatılmış ve diplomatik ilişkiler de kesilmişti.
Kars’taki Akyaka sınır kapısı o tarihten bu yana kapalı.
Ermenistan Anayasası’ndaki tarihi Ermenistan’a atıflar da iki ülke arasında sorun maddelerinden biri.
Beyaz Saray uzlaşmasıyla Erivan’ın BM’ye göre Türkiye ve Azerbaycan sınırlarını resmen tanıdığını deklere etmesi bekleniyor. Sınır kapısı da bu resmi tanıma sonrası açılacak.
İki ülke arasında Beyaz Saray’da imzalanan mutabakat metninin tamamı şöyle:
“Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Ermenistan Cumhuriyeti Başbakanı olarak, 8 Ağustos 2025 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri, Washington D.C.’de bir araya gelerek aşağıdakileri beyan ederiz:
Biz ve Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald J. Trump, Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan Cumhuriyeti arasında Barış ve Devletlerarası İlişkilerin Kurulmasına İlişkin Anlaşma’nın üzerinde mutabık kalınan metnin, tarafların Dışişleri Bakanları tarafından imzalanmasına tanık olduk. Bu bağlamda, Anlaşma’nın imzalanması ve nihai olarak onaylanması için daha fazla adım atılması gerektiğini kabul ettik ve iki ülke arasındaki barışın korunmasının ve güçlendirilmesinin önemini vurguladık.
Ayrıca, Ermenistan Cumhuriyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri Bakanları tarafından AGİT Minsk Süreci ve ilgili yapılarının kapatılması konusunda Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’na (AGİT) yapılan ortak çağrının imzalanmasına da tanık olduk. AGİT’e katılan tüm devletleri bu kararı benimsemeye çağırıyoruz.
İki ülke arasında, Ermenistan Cumhuriyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti’nin yerel ve bölgesel bütünlüğüne ve yargı yetkisine saygı temelinde, bölgede ve komşularında barış, istikrar ve refahın teşviki için devlet içi, ikili ve uluslararası ulaşım için iletişimin açılmasının önemini bir kez daha teyit ettik.
Bu, Ermenistan Cumhuriyeti toprakları üzerinden Azerbaycan Cumhuriyeti’nin ana kısmı ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında kesintisiz bağlantının sağlanmasını ve Ermenistan Cumhuriyeti için uluslararası ve devlet içi bağlantı açısından karşılıklı faydalar sağlamayı içermektedir.
Ermenistan Cumhuriyeti, Ermenistan Cumhuriyeti topraklarında “Trump Uluslararası Barış ve Refah Rotası” (TRIPP) bağlantı projesi için bir çerçeve oluşturmak üzere Amerika Birleşik Devletleri ve karşılıklı olarak belirlenen üçüncü taraflarla birlikte çalışacaktır. Bu hedefe en hızlı şekilde ulaşmak için iyi niyetle çaba gösterme kararlılığımızı teyit ediyoruz.
Birleşmiş Milletler Şartı ve 1991 Almatı Deklarasyonu ile uyumlu olarak, geçmişteki çatışmalarla sınırlı olmayan parlak bir geleceğe doğru bir rota çizmenin gerekliliğini kabul ediyoruz.
Uluslarımızın, uluslararası sınırların dokunulmazlığı ve muazzam insani acılara yol açan çatışmanın ardından toprak ele geçirmek için güç kullanımının kabul edilemezliği temelinde nihayet iyi komşuluk ilişkileri kurmaya başlamaları için koşullar yaratılmıştır.
Revize edilmemesi gereken bu gerçek, iki ulusumuz arasındaki düşmanlık sayfasının kapanmasının önünü açmaktadır. Şimdi ve gelecekte her türlü intikam girişimini kararlılıkla reddediyor ve dışlıyoruz. Bu Zirve’nin, karşılıklı saygı ve bölgede barışın ilerlemesi için güçlü bir temel oluşturduğuna olan inancımızı ifade ediyoruz.
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald J. Trump’a, bu önemli zirveye ev sahipliği yaparken gösterdiği nazik misafirperverlik ve Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan Cumhuriyeti arasındaki ikili ilişkilerin normalleşmesine yaptığı önemli katkılar için derin şükranlarımızı sunuyoruz.”