2011’de Dera’da bir okul duvarına yazılan “Sıra sende doktor” yazısı, Arap Baharı’nın sıradaki hedefinin Londra’da göz doktorluğu eğitimi almış Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad olduğunu ima ediyordu. O “sıra” 14 yıl sonra geldi. Yaklaşık 620 bin kişinin öldüğü, 14 milyona yakın insanın yerinden edildiği savaşın ardından Esad, Aralık 2024’te ailesiyle birlikte Moskova’ya kaçtı.
Guardian’ın konuştuğu Esad ailesine yakın bir kaynağa göre, devrilen diktatör bugünlerde yeniden öğrencilik yapıyor.
“Rusça öğreniyor ve oftalmoloji bilgisini tazeliyor,” diyen aile dostu, bunun maddi bir zorunluluk değil kişisel bir tutku olduğunu söylüyor. “Savaş başlamadan önce bile Şam’da zaman zaman doktorluk yapardı.”
Rublyovka’da kapalı hayat
Kaynaklara göre Esad ailesi, Moskova elitlerinin yaşadığı, korumalı Rublyovka bölgesinde ikamet ediyor. Aynı bölgede, 2014’te Ukrayna’dan kaçan eski Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in de yaşadığı biliniyor.
Batı yaptırımları nedeniyle 2011’den sonra servetlerinin önemli bir kısmını Moskova’ya taşıyan Esad ailesinin maddi sıkıntı yaşamadığı belirtiliyor. Ancak siyasi ve sosyal olarak ciddi bir izolasyon söz konusu.
Aileye yakın bir kaynak şunları aktarıyor:
“Çok sessiz bir hayat. Dış dünyayla neredeyse hiç teması yok. Sadece saraydan birkaç isimle görüşüyor.”
Kremlin’e yakın bir kaynak ise Esad’ın artık Rusya için de “önemsiz” olduğunu söylüyor:
“Putin, iktidarı kaybeden liderlere sabırsızdır. Esad artık ne etkili ne de ilgi çekici bir figür.”
Kaçışın yarattığı öfke
Beşar Esad’ın 8 Aralık 2024’te, isyancıların Şam’a yaklaşması üzerine oğullarıyla birlikte Rus askeri koruması altında ülkeden ayrıldığı, ancak bu kaçışı ne ailesine ne de yakın çevresine önceden haber verdiği belirtiliyor.
Kardeşi Mahir Esad’a yakın bir isim, durumu şöyle anlatıyor:
“Mahir günlerce Bashar’ı aradı ama telefonu açmadı. Sarayda son ana kadar kalan Mahir’di. Bashar sadece kendini düşündü.”
Amcası Rifaat Esad’ın avukatı Elie Hatem ise, aile üyelerinin Rus üssüne sığınmaya çalışırken saatlerce arabalarında uyumak zorunda kaldığını anlatıyor.
Asma Esad iyileşti, röportajlara izin yok
Ailenin Moskova’daki ilk ayları, lösemi tedavisi gören Asma Esad’ın sağlık durumu nedeniyle kapalı geçti. Guardian’ın aktardığına göre Asma Esad, Rus güvenlik servislerinin gözetiminde uygulanan deneysel bir tedavinin ardından iyileşti.
Beşar Esad’ın, hikâyesini anlatmak için RT ve ABD’li sağcı bir podcast yayıncısıyla röportaj yapmak istediği, ancak Rus yetkililerden izin çıkmadığı belirtiliyor. Rusya’nın Irak Büyükelçisi Elbrus Kutraşev, Esad’ın her türlü siyasi ve medya faaliyetinin yasaklandığını doğruladı.
Çocuklar Moskova elitine karışıyor
Aile dostlarına göre Esad’ın çocukları, yaşananlara rağmen Moskova’daki yeni hayatlarına uyum sağlıyor. Kızları Zein el-Esad, 30 Haziran’da MGIMO Üniversitesi’nden uluslararası ilişkiler diploması aldı. Mezuniyet törenine Asma Esad ve iki oğlu Hafez ile Kerim katıldı; ancak dikkat çekmemek için sahnede fotoğraf çektirmediler.
Bir dönem “veliaht” olarak görülen Hafez Esad, Şubat ayında Moskova’dan çektiği bir videoda kaçış kararının Moskova tarafından alındığını savundu. Video kısa sürede coğrafi olarak tespit edildi. Ardından Hafez, sosyal medya hesaplarını kapatarak takma isimler kullanmaya başladı.
Sızdırılan Rus verilerine göre Zein el-Esad lüks mağazalardan alışveriş yapıyor, seçkin spor salonlarına ve bakım merkezlerine üye. Aile sık sık Birleşik Arap Emirlikleri’ne de seyahat ediyor. Ancak kalıcı olarak BAE’ye taşınma planlarının şimdilik rafa kalktığı belirtiliyor.
“Gizli kalmayı seviyorlar”
Rejimin çöküşü sırasında Esad’ın saraylarında bulunan özel fotoğrafların sosyal medyaya düşmesi, yıllardır inşa edilen “dokunulmaz lider” imajında ilk büyük çatlak oldu.
Atlantic Council eski uzmanlarından Kamal Alam, tabloyu şöyle özetliyor:
“Bu ailenin ne kadar kapalı olduğunu ancak rejim düştüğünde gördük. Bundan sonra da görünür olmak istemeyecekler.”
Bir yıl önce Suriye’yi demir yumrukla yöneten Esad ailesi, bugün Moskova’da lüks ama sessiz bir sürgün hayatı yaşıyor. Suriye’de yaşanan yıkımın ardından, ülke halkı ise hâlâ Esad’ın kendisi hakkında bildiklerinden çok daha fazlasını bilmiyor.
