Ana SayfaDış Haberİran-Suudi Arabistan ilişkileri yumuşuyor: İranlılar 10 yıl sonra umreye gidiyor

İran-Suudi Arabistan ilişkileri yumuşuyor: İranlılar 10 yıl sonra umreye gidiyor

İran-Suudi Arabistan ilişkileri, 2015’teki “Hac İzdihamı”nda ölen 131 İranlı yüzünden gerilmiş, 2016’da Suudi Arabistan’ın Şii din adamını idam etmesiyle kopmuştu. 2016’dan bu yana sadece kısıtlı sayıda hac kontejanı ayrılan ama umre yapamayan İranlılar ilk kez bu sene umre için yola çıktı

24 Eylül 2015 tarihinde, Mina’da meydana gelen izdihamda Suudi Arabistan’a göre 769, Associated Press’e göre 2177 kişi hayatını kaybetmişti. Faciada 131 İran vatandaşı ölmüş; bunun üzerine İran 3 günlük milli yas ilan etmişti. İran dini lideri Ali Hamaney, yaşanan facianın ardından Suudi Arabistan devletini sorumlu tutmuş, Suudi Sağlık Bakanı Halid el-Falih ise hacıların yetkililerce belirlenen kurallara uymadan hareket ettiği için izdihamın yaşandığını iddia etmişti. Ardından, 2011-2012 Suudi Arabistan protestoları sırasında göstericileri “kelimelerin gücüyle direnmeye” davet eden Şii din adamı Ayetullah Nemr’e 15 Ekim 2014 tarihinde ‘fitne çıkarmak, Suudi Arabistan’a yabancı ülkelerin müdahale etmesi için zemin hazırlamak’ gibi suçlardan dolayı verilen idam cezası, 2 Ocak 2016 tarihinde infaz edildi. Irak’ın önemli Şii liderlerinden Ali Hüseyni Sistani ve Hizbullah lideri Nasrallah’la birlikte İran dini lideri Ali Hamaney bu idamı çok sert biçimde kınayan açıklamalar yaptı, Hamaney, “İlâhi intikam şüphesiz Suudi siyasetçilerin yakasına yapışacak” dedi. 3 Ocak 2016 günü Tahran sokaklarında olan İranlılar, Suudi Arabistan büyükelçilik binasını ateşe verdi. Akabinde Suudi Arabistan İran’la tüm diplomatik ilişkileri kesmişti.

29 Mayıs 2016 tarihinde İran, “olası sabotaj” ve “hacıların güvenliğinin garanti edilememesi” sebepleriyle İranlıların o yıl hacca gitmeyeceğini duyurmuştu. 2017 yılında hacca sınırlı sayıda da olsa gidebilen İranlılar, 2015’ten bu yana umre ziyareti yapamıyordu. Bu, İran’la Suudi Arabistan arasındaki ilk ‘hac sorunu’ değil. 1987 yılında çoğunlukla İran vatandaşlarından mürekkep bir grubun Humeyni posterleriyle Mekke’de gösteri yapmaya teşebbüs etmesinin ardından, Suudi güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu 402 kişi yaşamını yitirmişi, bunun üzerine İran, haccı 3 yıl boyunca boykot etmişti.

10 Mart 2023 tarihinde, Çin öncülüğünde Pekin’de, iki ülkenin üst düze güvenlik yetkilileri bir araya gelmiş ve yumuşama sağlayacak anlaşmayı imzalayarak ilişkilerde yeni bir sayfa açmıştı. Çin, Irak ve Umman’ın şu veya bu ölçüde aracı rolü oynadığı ilişkilerde hiç Amerikan veya Avrupa dahlinin olmaması, bazı siyaset bilimciler tarafından “post-Amerikan Körfez dönemi” olarak adlandırılmıştı.  Bu anlaşmadan sonra, Haziran 2023’te İran Riyad’da, Ağustos 2023’te ise Suudi Arabistan Tahran’da büyükelçilik açmıştı. İlişkilerin ilerlemesinin bir diğer tezahürü de İranlıların artık umreye gidebilecek olması. Bahse konu düzelmenin ardından, Suudi Arabistan’ın Tahran Büyükelçisi ilk kez, İmam Humeyni Uluslararası Havalimanı’nda İranlı hacıların umreye gönderilmesi törenine katıldı.

Resmi uğurlama töreni İmam Humeyni Uluslararası Havalimanı’nda gerçekleştirildi ve bu törene Hac İşleri Temsilcisi Abdülfettah Nevvab, Hac Örgütü Başkanı Abbas Hüseyni ve Suudi Arabistan’ın Tahran Büyükelçisi Abdullah bin Suud el-Enzi katıldı.

İran Havayolları’nın hac operasyonlarından sorumlusu Muhammed-Hüseyin Ajilian , İran’ın pazartesi gününden itibaren ülke çapındaki 11 havaalanından umre hacılarını Suudi Arabistan’a göndereceğini söyledi ve bu yıl Suudi Arabistan’a toplam 5 bin 720 hacının seyahat etmesinin beklendiğini kaydetti.

- Advertisment -