‘Juneteenth’, ABD’de 200 yıldan fazla süren köleliğin kaldırılmasını kutlayan en eski tatillerden biri. Bu günün eyaletlerin yanı sıra ülke çapında da federal tatil olarak tanınması için verilen mücadele çok eskilere dayanıyor. Teksas, 1980’de 19 Haziran’ı tatil olarak kabul eden ilk eyalet oldu; ancak bu kararın ülke çapında uygulanması için 40 yıldan fazla zaman geçmesi gerekti.
Siyah Amerikan vatandaşı George Floyd’un geçen yıl öldürülmesi, Black Lives Matter (Siyah Hayatlar Değerlidir) hareketi ve Joe Biden’ın başkan seçilmesi bu çabalara ivme kazandırdı.
Juneteenth nedir?
June (haziran) ve on dokuz (nineteenth) kelimelerinden türetilen kelime, 19 Haziran 1865’te ABD’de köleliğin kaldırıldığı günü ifade ediyor. Bu gün, Kurtuluş Günü ve Özgürlük Günü adlarıyla da biliniyor. Dönemin ABD Başkanı Abraham Lincoln, ‘Özgürlük Bildirgesi’ başkanlık emrini daha önce imzalamıştı. Ancak Amerikan iç savaşının sona ermesi ve kölelerin özgürlüğünü kazanması iki yıldan fazla zaman almıştı. Teksas, köle sahiplerinin olduğu konfedere eyaletler arasındaydı ve iç savaş sırasında eyaletlerin birleşmesine karşı savaşmış, Birlik Ordusu’na en son teslim olmuş, buradaki köleler en son özgürlüklerine kavuşmuştu. Birliği temsil eden General Gordon Granger, 19 Haziran 1865’te Galveston kentinde Özgürlük Bildirgesi’ni okuduğunda, savaş sona ermiş, Lincoln ise bir tiyatroda Konfederasyon sempatizanı bir suikastçı tarafından öldürülmüştü.
Federal tatil kampanyası
ABD’de köleliğin tarihi konusundaki yazı dizisi ile ödül kazanmış olan ve New York Times gazetesinde çalışan Nikola Hannah-Jones, 19 Haziran’ın ülke çapında resmi tatil olarak kabul edilmesi çağrısı yapanlardan biriydi. ABD’nin kuruluş ideallerinden biri olan özgürlük karşıtı kurum olarak köleliğin kaldırılmasının özel bir gün ile kutlanması gerektiğini savundu. Aslında çoğu eyalette Juneteenth tatil olarak kutlanıyor. Barack Obama başkan olmadan önce Illinois eyalet senatörüyken, bu günün ülke çapında resmi tatil olarak kutlanması için yasa tasarısı sunanlardan biri olmuş, ancak başkanlığı döneminde bile bu tasarı yasa haline gelmemişti. Bugünkü yönetim ise bunu gerçekleştirdi. Geçen yıl Apple, Nike, Twitter gibi bazı şirketler bu günü ücretli tatil ilan etmişti.
Siyah Hayatlar Değerlidir hareketiyle bağlantısı
Son yıllarda Black Lives Matter (Siyah Hayatlar Değerlidir) hareketinin organize ettiği etkinlikler de dahil olmak üzere, hak savunucuları bu tarihle ilgili farkındalığı artırmaya çalıştı. Amerikalı üst-orta sınıf mensubu bir ailenin hayatını anlatan komedi dizisi “Black-ish” de bir bölümünde Juneteenth konusunu ele almıştı. Orijinali 2017’de yayımlanan ve geçen yıl tekrarlanan dizide bu günün resmi tatil olarak kabul edilmesi gerektiği ifade ediliyordu. Siyahların polisler tarafından öldürülmesi ve ardından yayılan protesto gösterilerinde ABD’deki sistemik ırkçılıkla ilgili farkındalığın artması, Juneteenth konusunun daha da önem kazanmasını sağladı.
ABD hükümeti kölelik konusunda özür diledi mi?
Demokrat Başkan Bill Clinton 1998’de Afrika’ya yaptığı gezi sırasında köle ticareti için özür dilemişti. Bundan yıllar sonra da Temsilciler Meclisi, siyah Amerikalılara karşı on yıllarca yürürlükte kalan ayrımcı yasaları dahil ederek kölelikle ilgili bir özür yayımladı. Bir yıl sonda da Senato aynı adımı attı. Ancak pek çok kişi, bu adımları yeterli bulmuyor. ABD’de kölelerin torunlarına tazminat ödenmesi ile ilgili çağrılar da yaygınlaşıyor. Ancak bu konu toplumda bölünmeye yol açan bir konu olarak görülüyor. 2019’da yapılan kamuoyu yoklamasında siyah Amerikalıların yüzde 74’ü tazminat ödenmesini desteklerken, beyaz Amerikalıların yüzde 85’i buna karşı çıkmıştı.