Axios’un edindiği bilgilere göre, ABD’nin geçtiğimiz Cumartesi günü İran’a sunduğu yeni nükleer anlaşma teklifi, İran’ın topraklarında sınırlı düzeyde düşük yoğunluklu uranyum zenginleştirmesine belirli bir süre boyunca izin veriyor. Bu durum, Beyaz Saray ve Dışişleri Bakanlığı’nın kamuoyuna yaptığı sert açıklamalarla çelişiyor.
Neden önemli?
Beyaz Saray’ın İran Özel Temsilcisi Steve Witkoff ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio, bugüne dek yaptıkları açıklamalarda ABD’nin İran’a hiçbir şekilde uranyum zenginleştirme izni vermeyeceğini ve İran’ın nükleer altyapısının tamamen kaldırılması gerektiğini vurgulamışlardı. Ancak Axios’a konuşan ve teklifin ayrıntılarına doğrudan vakıf iki kaynak, ABD’nin bu konuda ciddi bir esneklik gösterdiğini söylüyor.
Anlaşmazlık noktası:
İran, sivil amaçlı uranyum zenginleştirmenin tamamen yasaklanacağı bir anlaşmaya imza atmayacağını defalarca beyan etmişti. Bu, ABD’nin kamuoyundaki sert tutumuyla bağdaşmayan bir kırmızı çizgi olarak öne çıkıyordu. Ancak söz konusu teklif, İran’ın taleplerine daha yakın bir pozisyon alındığını gösteriyor.
Trump yönetiminin bu esnekliği, hem ABD Kongresi’ndeki Cumhuriyetçiler hem de İsrail’deki Netanyahu hükümetiyle ters düşme riski taşıyor. Her iki taraf da İran’ın sıfır zenginleştirme politikası ve tüm nükleer altyapısının sökülmesini ısrarla savunuyor.
Beyaz Saray ne diyor?
Axios’un haberine göre Beyaz Saray, teklifin detaylarını yalanlamadı. Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, “Başkan Trump, İran’ın nükleer bomba sahibi olmasına asla izin verilmeyeceğini açıkça ortaya koydu. Özel Temsilci Witkoff, İran rejimine ayrıntılı ve makul bir teklif sundu. Bu teklif onların çıkarına. Devam eden görüşmelere saygı gereği, teklifin içeriğine dair daha fazla yorum yapılmayacak,” açıklamasını yaptı.
Teklifin içeriğinde ne var?
Witkoff tarafından İran’a sunulan teklif, “ön görüşmelere temel teşkil edecek ilk fikirleri” içeriyor. Axios’un ulaştığı belgelere göre teklifte şu şartlar yer alıyor:
• İran, yeni zenginleştirme tesisleri kuramayacak.
• Uranyum dönüştürme ve işleme altyapısının kritik unsurlarını sökmek zorunda olacak.
• Yeni santrifüj araştırmaları ve geliştirmeleri tamamen durdurulacak.
Bölgesel konsorsiyum önerisi:
Teklif, nükleer programın sivil sınırlar içinde kalmasını sağlamak amacıyla bir “bölgesel zenginleştirme konsorsiyumu” kurulmasını öngörüyor. Bu çerçevede:
• İran, sadece sivil amaçlarla sınırlı olacak şekilde zenginleştirme yapabilecek.
• Anlaşmanın imzalanmasının ardından İran, uranyum zenginleştirme oranını geçici bir süreyle %3 seviyesine düşürecek. Bu sürenin uzunluğu, sonraki görüşmelerde belirlenecek.