Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı’nda 15 daimi yargıç bulunuyor. Davaların tarafı olan ülkelerden de iki geçici yargıç heyete katılıyor.
BM Genel Kurulu’nda seçilen yargıçlar, oy çokluğuyla karar alıyor.
Güney Afrika’nın İsrail aleyhinde açtığı soykırım davasında İsrail aleyhine geçici tedbirlere mahkemenin sabit 14 yargıcı ve Güney Afrika’nın atadığı yargıç “Evet” dedi.
Bu yargıçlar; Barack Obama yönetiminde dış politika konusunda danışmanlık yapan ABD’li bir avukat olan mahkeme başkanı Joan Donoghue, kariyer sahibi bir diplomat olan mahkemenin başkan yardımcısı Rus Kirill Gevorgian, “askeri operasyonun soykırım niyetiyle yürütüldüğünü makul bulmasa da” çoğunluk ile birlikte oy kullanan Alman yargıç Georg Nolte, eski Yugoslavya savaş suçları mahkemesinde de görev yapmış, 2006’dan beri Lahey’de görev yapan Fas’tan Mohamed Bennouna, BM’nin eski büyükelçilerinden Lübnanlı Nawaf Salam, Hindistan’dan Dalveer Bhandari, Slovakya’dan Peter Tomka Fransa’dan Ronny Abraham, Çin’den Xue Hanqin, Jamaika’dan Patrick Robinson Japonya’dan Yuji Iwasawa, Avustralya’dan Hilary Charlesworth, Brezilya’dan Leonardo Nemer Caldeira Brant, Somali’den Ahmed Yusuf.
ABD, Almanya ve Hindistan gibi hükümetleri İsrail’e açık destek veren ülkeleden gelen yargıçlar bile İsrail aleyhindeki geçici tedbirlere evet derken mahkemenin daimi yargıçlarından biri bütün geçici tedbir taleplerine “hayır” dedi:
Ugandalı yargıç Julia Sebutinde.
Uluslararası Mahkeme’de görev yapan ilk Afrikalı kadın olan Sebutinde, İsrailli yargıç Ahonda Barak’ın bile “Evet” dediği “İsrail Devleti soykırımı önlemek ve cezalandırmak için tüm önlemleri alır” ve “İsrail Devleti insani yardımların sağlanması için acil ve etkili tedbirler alacaktır” maddelerine bile şerh koydu.
Sebutinde, 11 sayfalık muhalefet şerhinde mahkemenin İsrail-Gazze savaşına ilişkin kararına neden katılmadığını açıkladı.
Sebutinde’ye göre anlaşmazlık hukuki bir mesele değil, İsrail ve Filistinliler arasında “esasen ve tarihsel olarak siyasi bir mesele.” Güney Afrika tarafından soykırım niyetinin kanıtı olarak gösterilen üst düzey İsrailli yetkililerin kışkırtıcı açıklamaları “bağlamından koparıldı. İsrailli yetkililer o sözleri Hamas için kullandı.”
Ugandalı yargıcın İsrail’den çok İsrail yanlılığına ilk tepki Uganda’nın BM Daimi Büyükelçisi Adonia Ayebare’den geldi. Ayebare, Uganda’nın BM’de Filistin lehine kullandığı oyları hatırlattı:
“Yargıç Sebutinde, Uganda Hükümeti’nin Filistin’deki durumla ilgili tutumunu temsil etmemektedir. Daha önce de Uganda’nın Demokratik Kongo Cumhuriyeti (DRC) davasında da Uganda aleyhine oy vermişti. BM’deki oylamalarda Uganda,
Filistin halkının içinde bulunduğu kötü durumla ilgili pozisyonunu bizim aracılığımızla ifade etmiştir. “
Yargıç Sebutinde’ye gün boyu tepkiler geldi:
Kenyalı avukat Ahmednasir Abdullahi: “Ugandalılar Yargıç Julia Sebutinde’den utanmış ve mahcup olmuştur. Utanç verici!”
Uluslararası insan hakları avukatı Profesör Makau Mutua:
“Ugandalı Yargıç Sebutinde Afrika için bir utanç kaynağıdır.”
Ugandalı Primus Agaba: “İnanç – Körü körüne İnanç. Karar bir ‘Peygamber’e danışılarak yazılmıştır”.
Kenyalı avukat Dudley Ochiel: İsrail’in geçici yargıcına karşı oy kullanacak kadar ileri gitti. Yargıç Sebutinde, dünyanın dört bir yanındaki hukuk fakültelerinde okutulmalıdır.”
Uganda, Bağlantısızlar Hareketi’nin şimdiki başkanı. Geçen hafta Uganda’nın başkenti Kampala’da toplanan Bağlantısızlar üyesi 120 ülkeden 30’u devlet başkanı olan temsilciler İsrail’in askeri harekatını “yasadışı” ilan etmiş ve ayrım gözetmeyen uygulamaları şiddetle kınamıştı.
Ama Ugandalı yargıcın tavrının şahsi kararı olmadığını da söyleyenler var.
İdi Amin’in ülkesi Uganda’nın devlet başkanı Museveni’nin İsrail ve Netanyahu ile güçlü bağları var. Netanyahu, Kampala’yı ziyaret etmiş, Museveni, İsrail’den muhaliflerini gözetlemek için yazılım teknolojileri almıştı.
Doğu Afrika’da Hristiyan nüfusun ağırlıkta olduğu ender ülkelerden olan Uganda’nın İsrail tarihinde önemli bir yeri var.
Siyonizmin kurucusu Theodor Herzl, İngiltere’den Yahudiler için Kıbrıs ya da Güney Afrika’da bir vatan istediğinde İngilizler, 1903 yılında Uganda’yı önermişti. Dünya Siyonist Kongresi’nde de onaylanan Uganda seçeneği daha sonra gündemden düşmüştü.
Uganda, Netanyahu için de önemli bir ülke. 27 Haziran 1976 tarihinde Tel Aviv’den Paris’e giden 139 sefer sayılı Air France uçağı iki Filistinli ve iki Alman devrimci tarafından kaçılrıdı. 100’ü Yahudi yolcu 258 kişinin bulunduğu uçak Uganda diktatörü İdi Amin’in izin vermesi üzerine Entebbe Havaalanı’na iniş yaptı.
Yahudi olmayan bütün yolcuları bırakan Filistinli korsanlar, İsrail’de tutuklu bulunan 53 Filistinli esirin salıverilmesini ve 5 milyon dolar para istedi. İsrail bu sırada uçaktaki rehineleri kurtarmak için Entebbe Operasyonu için düğmeye bastıç Özel timin başında Benjamin Netanyahu’nun abisi Yonatan Netanyahu vardı. Tim uçağa operasyon yaptı, rehineleri kurtarıp, hava korsanlarını öldürdü ama Yonatan Netanyahu Ugandalı bir keskin nişancının gözetleme kulesinden yaptığı atış sonucu öldürüldü.
Kaynak: (https://www.insamer.com/tr/israilin-afrika-politikasinda-ugandanin-onemi_2783.html)