Arka plan bilgilendirme toplantısında konuşan ABD’li yetkililere göre, ABD heyeti Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile 8 saati aşkın doğrudan görüşmeler yaptı.
Heyet ayrıca Almanya, İngiltere ve Fransa’dan ulusal güvenlik danışmanları ve dışişleri bakanlarıyla kapsamlı temaslarda bulundu.
Yetkililerden biri görüşmeleri “neredeyse her açıdan gerçekten çok olumlu” olarak tanımlarken, müzakerecilerin “bir barış anlaşmasına ulaşmak için kritik gördüğümüz birçok başlıkta uzlaşı sağladığını” söyledi.
Yetkililere göre Donald Trump, Rusya’yı Ukrayna’nın beşinci maddedekine benzer güvencelere sahip olmasını kabul etmeye ikna edebileceğine inanıyor. Bu, bir NATO üyesine yapılan saldırının tüm üyelere yapılmış sayılması gerektiği ilkesine atıfta bulunuyor.
ABD’li yetkili, son görüşmelerin ardından Ruslar ve Ukraynalılar arasındaki sorunların daraltılması yönünde ilerleme kaydedildiğini ve topraklar konusunda daha derinlemesine görüşmeler yapıldığını sözlerine ekledi.
Yetkili, Rusya’nın Ukrayna’nın Avrupa Birliği’ne katılmasına açık olduğunu ve ABD’nin Rusya’nın anlaşmadaki garantileri kabul edeceğine inandığını söyledi.
“Platin standart” güvenlik garantileri masada
ABD’li yetkililere göre görüşmelerdeki en önemli ilerleme, Ukrayna için bugüne kadar önerilen en kapsamlı güvenlik paketi oldu.
Bir yetkili, “Bu, şimdiye kadar gördükleri en güçlü güvenlik protokolleri paketi” diyerek teklif edilen düzenlemeyi “çok ama çok güçlü” olarak nitelendirdi.
Yetkililer, güvenlik garantilerinin NATO’nun 5. Maddesine benzer olduğunu, ancak bunun da ötesine geçtiğini belirtti. Paketin askeri gözetim, doğrulama, caydırıcılık ve çatışma önleme mekanizmalarını içerdiği ifade edildi. Bir başka yetkili ise çerçeveyi “sunulabilecek en üst seviye, yani platin standart” olarak tanımladı.
ABD’li yetkililere göre bu güvenlik düzenlemesi ABD Senatosu’nun onayını gerektiriyor ve Başkan Donald Trump bu onayı istemeye hazır. Bir yetkili, “Bu anlaşma Senato’ya gitmek zorunda ve Başkan Trump bunu yapmaya istekli” dedi.
Yetkililer, bu tutumun, Rusya’nın NATO üyeliği olmaksızın NATO benzeri güvenlik garantilerini kabul edebileceği beklentisi nedeniyle hem Ukraynalı hem de Avrupalı katılımcılar için şaşırtıcı olduğunu aktardı.
ABD askeri yok, yoğun askeri koordinasyon var
ABD’li yetkililer, güvenlik garantilerinin Ukrayna’ya ABD askeri konuşlandırılmasını içermeyeceğini özellikle vurguladı.
Bir yetkili, “Bunlar soyut tartışmalar değil” diyerek, üzerinde çalışılan belgelerin “artık son derece ayrıntılı” olduğunu ve “çalışma düzeyinde büyük ölçüde mutabakata varıldığını” söyledi.
Amaçlarının, “Ukrayna halkının kendini güvende hissetmesi için ele alınması gerektiğini düşündüğümüz her unsurun bu pakete dahil edilmesi” olduğunu ifade ettiler.
Avrupa tam destek veriyor
ABD’li yetkililer, Avrupalı ortakların sürece katılımını defalarca övdü ve bu desteği “son derece etkileyici” olarak tanımladı.
Bir yetkili, Almanya, İngiltere, Fransa, Polonya, İtalya ve İskandinav ülkeleriyle yakın koordinasyona dikkat çekerek, “Herkes bu çatışmayı sona erdirmek için yoğun bir çaba içinde” dedi.
Yetkililere göre Avrupalı liderler Ukrayna’yı “kendi güvenlikleri açısından kritik” görüyor ve Trump’ın bağlayıcı güvenlik garantileri sunma isteğini memnuniyetle karşılıyor.
Ekonomik yeniden inşa ve dondurulmuş Rus varlıkları
Görüşmelerde Ukrayna’nın uzun vadeli mali sürdürülebilirliği de ele alındı. ABD’li yetkililer, BlackRock ve Dünya Bankası’nın da yer aldığı bir yeniden inşa planı üzerinde çalışıldığını aktardı.
Yetkililer, Ukrayna’nın bütçe ihtiyaçları, ordunun sürdürülebilirliği, savaşta hayatını kaybedenlerin ailelerine tazminatlar ve dondurulmuş Rus varlıklarının “bir anlaşma çerçevesinde” yeniden inşa için kullanılması gibi başlıkların masada olduğunu söyledi.
Toprak konusu: Yakınlaşma var, nihai karar yok
İşgal altındaki bölgeler de dahil olmak üzere toprak meselesi henüz çözülmüş değil. Ancak ABD’li yetkililer, taraflar arasındaki farkın önemli ölçüde azaldığını belirtti.
Bir yetkili, “Ukraynalılarla Ruslar arasındaki sorun başlıklarını daraltma konusunda ciddi mesafe katettik” dedi. Yetkili, bir çalışma grubu taslağında tespit edilen sorunların yaklaşık yüzde 90’ında uzlaşı sağlandığını kaydetti.
Görüşülen fikirler arasında ekonomik serbest bölgeler ve aşamalı çözümler bulunuyor. Nihai egemenlik kararlarının ise Kiev ve Moskova’ya bırakılacağı ifade edildi. Yetkililer, Zelenskiy’nin “düşündürücü” olarak nitelendirilen önerilere yanıt vermeden önce kendi ekibiyle istişare etmesi gerektiğini söyledi.
Bundan sonra ne olacak?
ABD’li yetkililer, sürecin bir sonraki aşamasında ABD’de yeni teknik görüşmeler yapılabileceğini ve gerekirse Rusya’ya da gidilebileceğini belirtti.
Bir yetkili, “Başkan Trump adına kalıcı ve sürdürülebilir bir barışı kolaylaştırmak için ne gerekiyorsa yapmamız yönünde talimat aldık” dedi.
Yetkililer, bu çabayı Rusya’nın batıya doğru yayılmasını kalıcı biçimde durdurmayı ve gelecekte yeni çatışmaları önleyecek dayanıklı bir çerçeve oluşturmayı hedefleyen bir girişim olarak tanımladı.
“Umarız barış yoluna girmiş durumdayız,” diyen bir yetkili, anlaşmanın tamamlanması halinde “çok sayıda olumlu gelişmenin mümkün olacağına” inandıklarını söyledi.
