Irak’ta ılımlı Başbakan Sudani kazandı, İrancı partiler kaybetti

Irak’ın 2025 genel seçimleri, ülkenin siyasi haritasını köklü biçimde değiştirdi. Başbakan Muhammed Sudani’nin liderliğindeki Yeniden İmar ve Kalkınma Koalisyonu, 45 sandalye ile sandıktan birinci çıkarken siyasi rekabet özellikle Şii blok içinde yeni bir boyut kazandı.

Yeni Parlamento Dengesi: Partiler ve Eğilimleri

Seçim sonuçlarına göre Irak parlamentosundaki güç dağılımı şöyle şekillendi:

•   Yeniden İmar ve Kalkınma Koalisyonu (45 sandalye) – Lider: Muhammed Şiya es-Sudani

Eğilim: Ilımlı Şii, teknokrat, reformist; İran ile dengeli, ABD ve Körfez’e açık.
• Hukukun Egemenliği Koalisyonu – State of Law (30 sandalye) – Lider: Nuri el-Maliki
Eğilim: Sert Şii, İran’a yakın, merkeziyetçi devletçi çizgi.
• Kürdistan Demokrat Partisi – KDP (27 sandalye) – Lider: Mesud Barzani
Eğilim: Kürt milliyetçisi; Türkiye ve ABD ile yakın; IKBY özerkliğini savunur.
• Takaddum Cephesi – Takkadum (27 sandalye) – Lider: Muhammed el-Halbusi
Eğilim: Sünni merkezli, Körfez destekli reformist çizgi.
• Sadikun Hareketi – Sadiqoon (26 sandalye) – Lider: Kays el-Hazali (Asaib Ahl al-Haq)
Eğilim: Radikal Şii, İran’a çok yakın, Haşdi Şabi bileşeni.
• Bedir Örgütü – Badr (19 sandalye) – Lider: Hadi el-Amiri
Eğilim: Şii İslamcı, milis gücü ağırlıklı, İran’ın Irak’taki en etkili müttefiklerinden.
• Ulusal Devlet Güçleri Koalisyonu – National State Forces (18 sandalye) – Liderler: Ammar el-Hekim & Haydar el-İbadi
Eğilim: Ilımlı Şii, reformist, İran–ABD arasında dengeci.
• Kürdistan Yurtseverler Birliği – PUK (18 sandalye) – Lider: Bafel Talabani
Eğilim: Kürt milliyetçisi ama KDP’ye kıyasla daha sol; İran’a yakın; Bağdat yanlısı denge politikası.

Bu tablo, Irak’ta hiçbir partinin tek başına hükümet kurmasına izin vermiyor; Sudani tüm siyasi grupların merkezinde konumlanıyor.

Sudani’nin Siyasi Gücünde Büyük Artış

Sudani, ilk kez kendi siyasi bloğuyla seçime girerek hem Şii tabanda hem de Kürt ve Sünni bölgelerinde ciddi bir destek topladı. Yolsuzlukla mücadele ve hizmet odaklı politikaları, technokrat yaklaşımı ve ABD–İran arasında izlediği dengeli çizgi onun öne çıkmasını sağladı.

Hem Washington hem Tahran tarafından “çalışılabilir ve öngörülebilir lider” olarak kabul edilen Sudani, seçim başarısıyla Irak’ın en güçlü siyasi figürü haline geldi.

Koalisyon Senaryoları Masada

Seçim sonuçları, Sudani’nin önüne üç temel seçenek koyuyor:

1.⁠ ⁠Merkez Büyük Koalisyonu (En güçlü ihtimal)

Sudani + KDP + PUK + Takaddum + Ulusal Devlet Güçleri
Bu koalisyon, reformist ve merkezci bir hükümet çıkarabilir. ABD ve Körfez destekli bir istikrar çizgisi öne çıkar.

2.⁠ ⁠Tam Şii Çerçeve Hükümeti (Riskli)

Sudani + Maliki + Bedir + Sadikun
Bu model İran’a yakın bir ittifak olur ancak Kürtler, Sünniler ve Batı ile ciddi gerilimler yaratabilir.

3.⁠ ⁠Hibrit “Denge” Hükümeti

Sudani + KDP + PUK + State of Law (Maliki)
Bu model hem Şii hem Kürt güçlerinin birlikte hareket ettiği bir denge koalisyonu oluşturabilir.

Bölgesel Dengeler: Türkiye, İran ve ABD

Sudani’nin dış politikası dikkat çekiyor:

•   Türkiye ile: Enerji, ticaret ve güvenlik işbirliği derinleşiyor; KDP üzerinden güçlü temaslar sürüyor.
•   İran ile: Dengeli bir ilişki; ancak milis grupların Sudani üzerindeki baskısı devam ediyor.
•   ABD ile: Finans, güvenlik ve DEAŞ’la mücadelede yakın işbirliği sürüyor.