Özellikle son iki gündür Türkiye medyasında Ruhullah Zam ismi bir hayli gündemde. Aslında İran’ın rejim muhalifi diaspora basınını ve siyasal iç çekişmelerini takip edenler için Ruhullah Zam son 10 yılın en tanıdık ve etkili medya simalarından biri. Üç gün önce idam cezası onanan Ruhullah Zam, 12 Aralık Cumartesi sabahı idam edildi. Ruhullah Zam’in idamının durdurulması için kampanyalar yürütülse de, onun profilinde birinin İran devleti tarafından idam edilmemesi imkânsızdı. Nitekim 42 yaşındaki Ruhullah Zam hakkındaki idam cezası, görülmemiş bir biçimde, onanmasından sadece 3 gün sonra infaz edildi.
Peki, Ruhullah Zam kimdi ve nasıl oldu da Fransa-Irak-İran üçgeninde gizli bir operasyonla yakalanacak kadar İran devletinin hışmını üzerine çekmeyi başardı? Basit bir gazeteci miydi, yoksa arkasında pek çok gizli servisin durduğu kullanışlı bir aparat mıydı? Her ne olursa olsun, Ruhullah Zam’in genç yaşına rağmen çok ilginç bir profili ve hayatı var.
Öncelikle Ruhullah Zam, İran devletinin “kendi evlâdı”ydı ve bir zamanların en güçlü mollalarından biri olan, ama sonradan siyasi angajmanlarından dolayı gözden düşen Muhammed Ali Zam’in oğluydu. Muhammed Ali Zam, 1979 İran İslam Devrimi’nden sonra, zamanla İran’ın kültürel propagandasının başındaki en etkin isim oldu ve İslami Tebligat Kurumu Sanat Bölümü Başkanlığı’nda, Tahran Büyükşehir Belediyesi Kültürden Sorumlu Başkan Yardımcılığı’nda, ayrıca İran Devlet Televizyonu ve Kültür Bakanlığı’nda pek çok görevde bulundu. O dönemlerde Dini Rehber Ayetullah Hameney ve ailesine evlerinde misafir olacak kadar yakın olan Muhammed Ali Zam, 2001 yılında görevlerinden alınmasıyla birlikte, zamanla Ayetullah Haşimi Rafsancani’nin çizgisine gelip ona yakınlaştı.
Ruhullah Zam, babasının üst düzey görevleri nedeniyle devletin pek çok kurumu ve yetkilisiyle, askeriyle, polisiyle, Devrim Muhafızları’yla ve her kanattan kişilerle ilişki kurmayı başarmıştı. Babası vasıtasıyla sinema dünyasına girmiş ve yönetmenlik de yapmıştı. Ancak işlerin Ruhullah için değişmesi 2009’daki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimleriyle birlikte oldu. O dönem cumhurbaşkanlığına aday olan Mehdi Kerrubi’nin seçim ekibi içinde olan ve reformistlere destek veren Ruhullah Zam, tutuklanarak Evin cezaevine konmuş ve üst düzey bir mollanın oğlu olmasına rağmen aylarca ağır işkenceler gördükten sonra serbest bırakılmıştı.
Cezaevinde gördüğü zulüm “rejimin evlâdı” olan Ruhullah Zam’in bir reformistten topyekûn bir rejim karşıtına dönüşmesinin milâdı oldu. 2011 yılında İran pasaportuyla yasal olarak ülkeden çıkıp önce Malezya’ya, sonra Türkiye’ye ve ardından Fransa’ya gitti. Ruhullah Zam’in Türkiye maceraları da ilginçtir. Konuşmalarında ve yargılandığı duruşmalarda MİT ile ilişkileri olduğunu, kendisinin TRT’nin Farsça kanalını kurup başına geçmesini isteyen görevliler tarafından kandırıldığını defaatle söyledi. Ayrıca kurduğu Amad News ve Sedaye Mardom (Halkın Sesi) Telegram kanallarının Türkiye’de sunucuları (server’ları) olduğunu da belirtmişti.
Ruhullah Zam’in İran devletinin hedefi haline gelmesinin asıl sebebi, Amad News ve Sedaye Mardom (Halkın Sesi) Telegram kanalları üzerinden İran devletinin farklı kanatlarına ilişkin gizli belge ve bilgileri yayınlaması oldu. Ruhullah Zam, bu belge ve bilgileri İran devlet organlarındaki kişilerle zamanla kurduğu ilişkilerden elde ettiğini iddia ediyordu ve kendisine her yerde eli kulağı olan biri izlenimi vermek istiyordu. Örneğin bir önceki Yargı Erki Başkanı Ayetullah Sadık Larijani’nin kendi adına 63 banka hesabı açarak halkın yargı erkine yatırdığı tüm paraların faizini şahsi hesabında topladığı; Larijani’nin kızının ise İngiliz istihbaratına çalıştığı; Dini Rehber Ayetullah Hameneyi’ye yakın olan Kuran hocası Sait Tusi’nin onlarca çocuğa tecavüz ettiği; halen İletişim Bakanı olan Azeri Jahromi’nin daha önce İran istihbaratının sorgu görevlisi olduğu gibi pek çok haber veya iddiayı, ya da İran Kızılay’ındaki büyük yolsuzluğu hep Ruhullah Zam duyurmuştu.
Ruhullah Zam, yanlış-doğru çeşitli bilgileri birbirine eklemleyerek hem gerçek hem yalan haberler yayınlıyordu. Daha sonra İran istihbaratı tarafından servis edilen ve Ruhullah Zam’in diğer İran muhalifi gruplar ve liderleri hakkında söylediklerini içeren görüntülerle birlikte, İran rejimine muhalif çevrelerde Ruhullah’ın itibarı ve güvenirliği tartışmalı hale geldi. Pek çok ülkenin istihbaratıyla maddi ve lojistik ilişkide olduğunu da bizzat kendisi söylemişti.
Ruhullah Zam ve Amad News Telegram kanalının etkinliği 2017-2020 arasındaki pek çok eylemde doruğuna çıktı ve günde milyonlarca ziyaretçiye ulaşmaya başladı. Ruhullah Zam, Amad News ve Sedaye Mardom (Halkın Sesi) kanalları üzerinden eylemlerin hangi bölgelerde olduğunu, protestocuların kendilerini nasıl koruyup ne şekilde saldırıya geçmeleri gerektiğini yayınlamak suretiyle, tüm şehirlerde toplu gösterilerin örgütlenmesine katkıda bulundu. İran devletinin Telegram mecrasına erişim engeli getirmesinin sebebi bu iki kanaldı.
Uzun yıllar İran istihbaratından kaçan ve Fransa tarafından yakından korunan Ruhullah Zam, kendi ayağıyla gittiği Irak’ta 14 Ekim 2019 tarihinde İran Devrim Muhafızları İstihbaratı’nın eline düştü. İran istihbaratının bir planıyla, Şii lider Ayetullah Sistani’nin adı kullanılarak kendisine mali destek vaat edildi. Bunun üzerine Ruhullah Zam Fransa’dan Irak’a kendi isteğiyle geldi. Güvendiği Maryam isimli bir kadının da işin içinde olmasıyla tuzağa düşürüldü ve kaçırılıp İran’a getirildi.
İki kız çocuğu olan Ruhullah Zam, idamı onandıktan sadece 3 gün sonra jet hızıyla infaz edildi, çünkü İran devletinin farklı kanatlarından pek çok kişi onun bir saniye daha hayatta kalmasını istemiyordu. Ruhullah Zam’a sadece 6 celsede idam cezası veren yargıç Abulkasım Salavati, bugüne değin yüzlerce idam cezasının altında imzası olan biri. Kaldı ki, Ruhullah Zam’ın Amad News kanalında yargıç Salavati hakkında da yolsuzluk iddiaları yayınlanmıştı.
İran devrimi yine kendi ikinci nesil çocuklarından birini yedi. Ruhullah Zam’ın, devletin en üst mevkilerinde bulunmuş bir babanın oğlu olarak başladığı yaşam serüveni, 42 yaşında, bir zamanlar “evlâdı” olduğu aynı devletin idam sehpasında noktalandı.