ABD Başkanı Donald Trump’ın Avrupa güvenliğinden uzaklaşma işaretleri göstermesi, kıta başkentlerini ittifaklarını hızla gözden geçirmeye zorlarken NATO, AB ve Türkiye’yi ilişkilerini geliştirmeye çağırdı.
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin görüşleri hakkında bilgi sahibi olan yetkililerin Financial Times’a (FT) bildirdiğine göre Rutte, AB liderlerini Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yıllardır gergin olan ilişkilerini geliştirmeye çağırdı.
Bu çağrı, Brüksel’in Avrupa’nın savunma kapasitesinin büyük ölçüde arttırılmasının bir parçası olarak Türkiye ve AB üyesi olmayan diğer komşularıyla işbirliğini artırmanın yollarını aradığı bir dönemde geldi.
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Ukrayna’ya destek ve daha geniş çaplı savunma konularını görüşmek üzere bu ayın başlarında Londra’da Avrupa’nın başlıca askeri güçlerinin bir araya geldiği bir toplantıya katıldı.
Görüşme hakkında bilgi sahibi üç kişiye göre, Rutte’nin şubat ayı başlarında AB liderleriyle özel bir öğle yemeğinde Türkiye ile işbirliğinin artırılmasının önemini vurgulaması ve orada bulunanları bunun işe yaraması için Ankara ile ilişki kurmaya çağırmasının ardından geldi.
NATO Genel Sekreteri ocak ayında Avrupa Parlamentosu’nda yaptığı konuşmada, “AB üyesi olmayan müttefiklerin AB savunma sanayi çabalarına dahil edilmesinin Avrupa’nın güvenliği için hayati önem taşıdığına inanıyorum,” demişti.
FT’ye konuşan çok sayıda diplomat Trump’ın gelişinin bakış açılarını değiştirdiğini söyledi. Fidan da geçen hafta FT’ye verdiği demeçte Trump’ın Avrupa’nın güvenlik mimarisi üzerindeki potansiyel etkisi sorulduğunda, “Şu anda en iyi hareket tarzını belirliyoruz. Eğer yeni bir Avrupa güvenlik yapısıyla sonuçlanırsa, işbirliği yapmaya hazırız,” demişti.
Üst düzey bir AB yetkilisi de Türkiye ile ilişkilerle ilgili olarak “işler değiştiğine” işaret ederek, “Belli bir noktadan sonra, aranızdaki sorunlara bakmaksızın ekibinizde kimlerin olmasını istediğinize karar vermeniz gerekir. Fakat Rusya konusundaki belirsizliklerini de çözmeleri gerekiyor,” diye konuştu.
Türkiye, Ukrayna savaşının ardından Moskova’ya doğrudan yaptırım uygulama konusunda AB ve diğer batılı müttefiklerine katılmadı ve Rusya ile güçlü iktisadi ve enerji bağlarını sürdürdü.
Türkiye’nin önemli silah endüstrisi, üçüncü ülke savunma şirketlerinin AB’nin silah harcamalarını artırmaya yönelik girişimlerinden yararlanıp yararlanmaması konusunda üye devletler arasında yaşanan daha geniş çaplı tartışmanın da bir unsuru.
Yetkililer, Ankara ile angajmanı artırma çabasının aynı zamanda AB başkentleriyle ikili ilişkileri de hedeflediğini söyledi. Türkiye teknik olarak AB üyeliğine aday ama FT’nin tabiriyle “süreç uzun süredir can çekişiyor.”
Blok, kısmen Yunanistan ile artan gerilim nedeniyle güvenlik ve savunma dahil olmak üzere çeşitli diyalog kanallarını askıya almıştı. Bir Yunan diplomat Atina’nın Ankara ile savunma işbirliğini artırma konusunda “dogmatik olmaktan ziyade temkinli” olduğunu söyledi ve Yunanistan ile Kıbrıs’ı kastederek, “Türkiye üye ülkelerle çözülmemiş meseleleri ele alırken yapıcı olmalı,” diye ekledi.