Süheyla Sıddık, 1938 yılında Kabil’de, (soyu Afgan kraliyet ailesi Barakzay hanedanına dayanan) Kandahar valisinin altı kızından biri olarak doğdu. Babasının desteğiyle liseye gitti, ardından kabil Üniversitesi’nde tıp okudu.
Bursla gittiği Moskova’da tıp doktorası yaptı. Afganistan’a döndüğünde doktor olarak orduya katıldı. 1979’da Sovyet işgali öncesinde yarbay rütbesiyle Kabil’deki Davud Han hastanesinde görev yapıyordu.
Sovyet-Afgan savaşı sırasında, Sovyetlerin desteklediği hükümet onu general rütbesine yükseltti. Savaş boyunca Davud Han Askeri Hastanesi’nin cerrahı olarak binlerce Afgan askerini ameliyat etti. “General Süheyla” olarak nam saldı.
1989’da Sovyetler Afganistan’dan çekilince, kurulan geçici hükümetin savunma bakanı Ahmet Şah Mesud, hastaneyi yönetmesini istedi. Savaş bitmişti ama iç savaş devam ediyordu. Kabil her gün Gülbeddin Hikmetyar’a bağlı birliklerin saldırısı altındaydı.
1996 yılında Kabil’i Taliban ele geçirdi. Katı şeri yasalar gereği kadınların pek çok işte çalışması yasaklandı. Kadınlara sokakta, kamusal alanda peçe zorunlu hale getirildi. Ama Taliban da General Süheyla’ya ihtiyacı olduğunu anlamakta fazla gecikmedi.
General Süheyla’nın hastanesine geri dönmesine izin verildi. Yüzlerce yaralı Taliban askerini fener ışığıyla ameliyat etti.
O sırada verdiği bir röportajda “Bana ihtiyaçları vardı ve geri çağırdılar. Bu bana gurur veren bir durum. Ülkemde kaldım. Halkıma hizmet ediyorum. Asla yurtdışına gitmedim” demişti.
Verdiği bu telafisi imkansız hizmet nedeniyle, Taliban rejimi altında o ve kız kardeşi Kabil sokaklarında burkasız dolaşabilen ender kadınlar arasında yer aldı.
Taliban rejimi altında akademik kariyerleri sona eren üniversite öğrencisi kızlara tıp eğitimi vermeye başladı. Taliban’ın buna da engel olma girişimlerini, kurduğu şahsi ilişkilerle boşa çıkardı. Dokunulmaz bir alan yarattı. Bu sayede yüzlerce kadın doktor yetiştirdi.
2001’de ABD ve müttefiklerinin Afganistan’ı işgali sırasında da görevinin başındaydı. 2004 yılında Hamid Karzai tarafından kurulan Afgan geçici hükümetinde sağlık bakanı olarak görev yaptı. Savaşlar ve iç savaşlar boyunca ülkede aksayan aşılama yüzünden artan çocuk felcine karşı büyük bir aşı kampanyasına girişti; çocuk felcini yok etti.
Afganistan’ın bir yüzyılına tanıklık etmiş General Süheyla, yıllardır Alzheimer’dı. 82 yaşına girdiği 2020 yılının ilk aylarında yakalandığı ilk koronavirüsü de yenmişti.
Ama ikinci kez yakalandığı virüsle, bu kez yaşlı ve yorgun bedeni mücadele edemedi. Aşıya aylar kala, uzun yıllar görev yaptığı Davud Han Askeri Hastanesi’nde geçtiğimiz Cuma günü hayatını kaybetti.
Hükümetinde bakan olarak görev yaptığı eski Afganistan lideri Hamid Karzai yayınladığı mesajında ondan “kendisini ülkesine hizmete adamıştı” diye bahsetti.
Afganistan devlet başkanı Eşref Gani hastanede düzenlenen törende hazır bulundu.
Hiç evlenmemiş olan Süheyla Sıddık’ın yakın akrabalarından Şer Ahmet, Süheyla Sıddık’ın ataerkil bir toplumda vazgeçilmez bir kadın olarak geçen 82 yılını “O hiç bir rejime değil, sadece işine bağlıydı” diye özetliyor. (Kaynak: The New York Times.)