Erdoğan’ın Başdanışmanı Mehmet Uçum, TBMM Millî Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nun üç ana çalışma yürütmesi gerektiğini belirtti.
Uçum, “Komisyonun ilk aşamada yoğunlaştığı dinleme faaliyeti, geçiş sürecinin doğru ele alınması açısından önemlidir. Kesin silah bırakmanın pratik teyidiyle birlikte Komisyonun işin hukuku bakımından bir inisiyatif alacağı beklentisi var” dedi.
Uçum, Komisyonun çalışmalarının belirli bir sırayla ilerlemesi gerektiğini vurguladı ve süreci şöyle özetledi:
“I. Çalışma – Dinleme faaliyetinin tamamlanması.
II. Çalışma – Geçiş sürecine ilişkin kesin silah bırakmanın pratik teyidine bağlı olarak hukuksal önerilerin geliştirilmesi.
III. Çalışma – Demokratik standartları ilerletme raporunun hazırlanması.
Genel İlke: Bu sıralamanın bozulmaması ve iç içe geçmemesidir.”
Mehmet Uçum’un yazısının tamamı şu şekilde:
“Terörsüz Türkiye’ye Geçiş Ve Demokrasiyi İlerletmek Açısından Komisyonun Rolü!
Komisyonun Ana Çalışmaları:
TBMM Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu çalışmalarını sürdürüyor.
Komisyonun kendi belirlediği usul ve esaslar ile şimdiye kadarki pratiğine göre üç ana çalışma yapması gerektiği anlaşılıyor:
Dinleme faaliyeti yapmak.
Geçiş süreci hukukuna ilişkin bir hukuk politikası önermek.
Demokrasiyi ilerletmeye ilişkin bir perspektif oluşturmak.
Dinleme Faaliyeti:
Komisyonun ilk aşamada yoğunlaştığı dinleme faaliyeti, Terörsüz Türkiye’ye geçişin sosyal ve siyasal süreçlerde doğru bir yaklaşımla ele alınmasına önemli katkı sağladığı için anlamlıdır. Bu noktada ‘Komisyon adına küçük bir heyetin İmralı’da dinleme yapma önerisi’ Meclis Başkanlığının ve Komisyonun takdirindedir. Böyle bir dinlemenin de faydalı olacağı öngörülebilir.
Komisyonun dinleme faaliyeti, hem geçiş sürecinin hukukunu doğru belirlemek hem de demokrasi perspektifinin hukuksal yaklaşımlarını isabetli tespit etmek için bir hazırlık çalışması olarak nitelenebilir.
Komisyonun dinleme faaliyeti sonunda raporlar çıkarması bekleniyor. Komisyon, raporlar açısından geçmiş birikimi de dikkate alabilir. Bu konuda TBMM’nin 2013 Kasım ayında tamamlanmış Araştırma Komisyonu raporu, 2013 yılında Akil İnsanlar Heyetinin yedi bölgeye ilişkin hazırladığı raporlar çok önemli veriler, tespitler ve talepler içeriyordu. Bunların önemli bir bölümünün yasal ve idari gereği 2013 ve 2014 yıllarında yapıldı.
Komisyon dinleme faaliyetinden, geçiş sürecinin hukuk önerisini oluşturma çalışmasına geçmenin eşiğinde duruyor. Bu eşiğin aşılması için münfesih terör örgütünün kesin silah bırakma kararı, pratik olarak da teyit edilmelidir. Silah bırakma mekanizmasının kesintisiz işletilmesi ve bunun teyidi geçiş süreci hukuku için şarttır. Aksi halde Komisyon dinleme faaliyetini sürdürür ve bir sonraki adım için pratik teyit bekler. Bu zaman kaybına sebebiyet verecek unsurlara ise Devlet göz yummaz.
Geçiş Sürecinin Hukuksal Yaklaşımı:
Kesin silah bırakmanın pratik teyidiyle birlikte Komisyonun işin hukuku bakımından bir inisiyatif alacağı beklentisi var. Diğer deyişle ancak pratik teyitten sonra Komisyondan geçiş sürecinin hukuk önerisini yazmasının beklenmesi doğru ve makuldür.
Bu beklentinin bir sebebi Komisyonun hukuksal yaklaşım geliştirmeyi görevleri arasına almış olmasıdır. Diğer sebebi de geçiş sürecinin kesin silah bırakmanın pratik teyidine bağlı olarak bir hukuksal planlamayla tamamlanması zorunluluğudur.
Komisyonun, kendisinin de belirlediği gibi, öncelikli görevi Terörsüz Türkiye’ye geçişin hukuku konusunda TBMM’ye olabildiğince geniş mutabakatla tavsiyelerde bulunmaktır. Pratik teyitten sonra geçiş süreci kanun teklifi için Komisyonun bir hukuksal rapor oluşturması mümkün hale gelir. O zaman TBMM’nin 1 Ekim 2025 günü başlayacak yeni yasama yılının başlarında Terörsüz Türkiye’ye geçiş süreci kanun teklifinin gündeme gelmesi yüksek ihtimal olur.
Demokrasiyi İlerletme Raporu:
Komisyonun, kesin silah bırakmanın pratik teyidinin ardından, geçiş sürecinin hukukuna ilişkin yaklaşımlarını içeren öneri raporunu TBMM Başkanlığına sunduktan sonra son çalışmaya geçmesi beklenir. Son çalışma, Komisyonun adında yer alan demokrasi kavramının bir gereği olarak demokrasiyi ilerletmeye ilişkin bir perspektif raporunun hazırlanmasıdır. Bu raporun da TBMM Başkanlığına sunulmasıyla birlikte Komisyonun görevini tamamladığı kabul edilmiş olur.
Sıralama ve Zaman Akışı:
Buna göre çalışmaların şu şekilde ilerleyeceği görülüyor.
I. Çalışma – Dinleme faaliyetinin tamamlanması.
II. Çalışma – Geçiş sürecine ilişkin kesin silah bırakmanın pratik teyidine bağlı olarak hukuksal önerilerin geliştirilmesi.
III. Çalışma – Demokratik standartları ilerletme raporunun hazırlanması.
Genel İlke: Bu sıralamanın bozulmaması ve iç içe geçmemesidir.
Komisyonun TBMM’ye bu şekilde büyük bir fikri destek sağlayarak tarihsel görevini başarıyla yerine getireceği söylenebilir.”