Anavatan Partisi’nin eski genel başkanlarından, Türk Demokrasi Vakfı Başkanı Salih Uzun AK Parti ve MHP’nin seçim kanununda değişiklik teklifini sosyal medya hesabında 22 maddelik paylaşım serisiyle inceledi. Salih Uzun’un teklifle ilgili incelemesi şöyle:
Siyasi partiler, eskiden olduğu gibi yine seçim ittifakları yapabilecek ve her parti hem kendi ismi/logosu altında seçime girebilecek, hem de (yine eskisi gibi) bir ittifakın içinde bulunabilecek.
Seçmenler, ittifakın içinde kendi partilerine mühür basabilecekler.
Yeni teklife göre ittifaka katılan partilerin oyları sadece bir tek amaç için toplanacak (Toplu olarak sayılacak). Bunun sebebi de toplam oylarla yüzde 7 ülke barajının geçilip geçilmediğine bakmak için.
İttifaka katılan partilerin toplam oyu yüzde 7 ülke seçim barajını geçmiş ise, ittifaka katılan partilerin her biri barajı geçmiş sayılacak.
Yeni teklifteki göze çarpan yenilik, partilerin milletvekili çıkarma hesaplarıyla ilgili.
Geçmişte iki ayrı d’Hont hesabı yapılıyordu. Önce ilk hesapla ittifaklara düşen milletvekili sayısı belirleniyordu. Sonra da ittifaka düşen milletvekili sayısı, ittifakın içindeki partilere ikinci bir d’Hont hesabıyla dağıtılıyordu.
Böylelikle, ittifakın içinde yer alan tüm partilerin aldıkları oylar, ittifakın çıkaracağı toplam milletvekili sayısına etki ediyordu.
Bu yeni değişiklik teklifine göre; herhangi bir ittifakın içinde yer almak, bir parti için ülke seçim barajını (yüzde 7’yi) aşmanın dışında, milletvekili çıkarması bakımından o partiye hiçbir avantaj sağlamayacak.
Yine yeni seçim kanunu değişikliği teklifine göre; bir seçim çevresinde ittifak yapan partilerden milletvekili çıkaracak kadar oy alamamış partilerin aldıkları ama milletvekili çıkarmalarına yetmeyen oyları, ittifakın diğer partilerine avantaj sağlamayacak.
Yani her parti, tek başına seçime girmiş gibi aldığı oy nispetinde milletvekili çıkarabilecek. Tek fark/avantaj; kendi başına seçime girdiğinde seçim barajını aşamama riski olan partiler bakımından bu riskin bertaraf edilmesi ve seçim barajını geçmiş kabul edilmesidir.
Bu değişiklik teklifinin amacı; yeni kurulan partiler ile görece düşük oy alması beklenen partilerin, yer aldıkları ittifaka sağlaması muhtemel milletvekili katkısının önüne geçmektir.
Ancak amaçlandığı gibi sonuç vermeyebilir. Hatta tam tersi bir etki yaratabilir.
Bana kalırsa bu yeni değişiklik teklifi en çok MHP’yi olumsuz etkileme potansiyeli barındırıyor. Çünkü 2018 seçimlerinde alınmış oylar üzerinden yapılan projeksiyonlar yanıltıcıdır. 2018’in üzerinden çok zaman geçmiş, köprünün altından çok su akmıştır.
MHP; Dimyat-pirinç-bulgur hesabını gözden geçirmelidir.
Bu yeni teklif, tüm partileri yeni pozisyonlar almaya itecektir.
İttifaklar içinde ittifak modelleri ortaya çıkabilecektir.
Örneğin, Millet İttifakı içinde; CHP ve İYİ Parti’ye ilave olarak diğer dört parti (DP+SP+DEVA+GELECEK) içlerinden birinin çatısı/tüzel kişiliği altında seçime girmeleri halinde bütün hesapları bozabilecektir.
Yani, Millet İttifakı’nın yeni yapısı şu şekilde niye olmasın? Toplamda üç logo: CHP + İYİ Parti + DP (Yahut ittifaktaki diğer dört partiden hangisinin logosu altında girmeye karar vermişlerse o logo).
Ayrıca yeni ittifak modelleri de gündeme gelebilecektir.
Bu değişikliğin sahipleri umduklarından çok başka bir tabloyla karşılaşabilirler.
O durumda da bu değişikliklerin uygulanmaması için, 1 yıldan önce seçime gitmeyi tercih edebilirler. (NOT: Değişiklik yasalaşırsa 1 yıl içinde -erken- seçim yapılamaz diye bir kural yok. Her zaman yapılabilir. Tek fark 1 yıl geçmeden yapılırsa bu değişiklikler uygulanmaz.)
Kısaca neye niyet, neye kısmet…