Washington Post’taki (WP) haberin başlığı, “Biden: Ermenilerin kitlesel şekilde öldürülmesi soykırımdı”.
Gazete Biden’ın “soykırım” açıklamasının, Türkiye-ABD ilişkilerinin, S-400 füzeleri, insan hakları ihlalleri ve Ankara’nın Suriye ve Lübya’daki müdahaleleri yüzünden gergin olduğu bir dönemde yapıldığını hatırlattı.
WP, 1980’de ABD Başkanı seçilen ve iki dönem görev yapan Ronald Reagan’dan bu yana Amerikan Başkanlarının, stratejik önemi yüksek NATO müttefiki Türkiye’yi soğutmamak için “soykırım” ifadesini kullanmadıklarına dikkat çekti.
Gazetedeki haberden bazı satırlar şöyle:
“ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) ile Dışişleri Bakanlığı Avrupa ve Avrasya İşleri Bürosu geçtiğimiz yıllarda, başkanlara, “soykırım” ifadesini kullanmamaları yönünde tavsiyede bulunuyordu. Ancak Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi alması, ABD özellikle de Pentagon yetkililerini öfkelendirdi. Pentagon yetkilileri, bu füzelerin NATO’nun askeri teçhizatıyla uyumlu olmadığını ve ittifakın güvenliği için tehdit oluşturduğunu söylüyor.”
WP’ye konuşan Washington Yakın Doğu Araştırmaları Enstitüsü Türkiye uzmanı Soner Çağaptay ise Türkiye’nin Irak ve Suriye’deki faaliyetleriyle ilgili olarak da Ankara ve Washington arasında önemli görüş ayrılıklarının olduğunu altını çiziyor ve ekliyor:
“ABD Savunma Bakanlığı, Türkiye’nin en büyük hayranıydı. Şimdi ise tersi geçerli.”
‘Amerikalılar Erdoğan’la fazla samimi olmak istemiyor’
New York Times’taki (NYT) haberin başlığı, “Biden seleflerinden farklı olarak, Ermenilerin kitlesel şekilde öldürülmelerini soykırım olarak tanımladı”.
Haberde, Biden’ın bu kararıyla, giderek yıpranan Türkiye’yle ilişkileri test etme sinyali verdiği yorumu yapıldı.
Biden yönetiminin insan hakları saygılı olunmasını dış politikasının temel unsurlarından biri olarak gördüğünü vurgulayan NYT, son açıklamanın da bunu yansıttığı kanısında. Gazete, Biden’ın, stratejik önemi olan bir ülkeyi öfkelendirmemek ve Türkiye’yi Rusya ve İran’a itmemek isteyen selefi ABD Başkanlarından farklı davrandığına da dikkat çekti.
NYT ayrıca Biden’ın göreve seçilmesinden bu yana Erdoğan’la arasına mesafe koyduğunu ve onu Cuma gününe kadar aramadığını hatırlattı.
Gazeteye konuşan düşünce kuruluşu Marshall Fonu’nun Türkiye Direktörü Özgür Ünlühisarcıklı’ya göre, “Amerikalılar Erdoğan’la anlaşmazlığa düşmek niyetinde değil ama onunla fazla samimi olmak da istemiyorlar”.
Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nden Aslı Aydıntaşbaş’a göre ise Erdoğan, “soykırım” açıklaması nedeniyle, ABD’yle ilişkilere daha da zarar vermek istemeyecek:
“Türkiye geçmişte bu konuda her türlü tehditte bulunuyordu ancak son zamanlarda müttefiklerin soykırımı tanımasına yönelik politikası umursamama yönünde.”
‘Türkiye bu kez Büyükelçisini geri çağırmadı’
Los Angeles Times’taki (LAT) haberin başlığı ise “Biden resmen Ermeni Soykırımı’nı tanıdı”.
Gazete Biden’ın dün yaptığı açıklamanın, uzun süredir “soykırımın tanınması” için mücadale eden Ermeni diasporasını memnun ettiğini kaydetti.
LAT, eski ABD Başkanları George W. Bush ve Barack Obama’nın da “Ermeni Soykırımı’nı tanıma” vaadinde bulunduklarını ancak bu sözlerini yerine getirmeyerek “kitlesel katliam” ya da “kitlesel ölümler” ifadelerini kullandıklarını hatırlattı.
Gazetedeki haberde şu satırlar da yer aldı:
“ABD Başkanı Ronald Reagan 1981’de yaptığı açıklamada, katliamlar için soykırım ifadesini kullanmıştı. Reagan, ‘Daha önce Ermeniler, ardından Kamboçyalılar soykırıma uğradı; diğer pek çok halkın zulme maruz kaldı. Tıpkı bu olaylar gibi, Yahudi Soykırımı’ndan çıkarılacak dersler de asla unutulmamalıdır’ demişti. Ancak bu açıklama temelde Yahudi Soykırımı’na yönelikti.”
“ABD Kongresi, 2019’da Ermeni Soykırımı’nın tanınmasının ülkenin resmi politikası olarak açıklanmasına yönelik bir karar aldı. Ancak eski ABD Başkanı Donald Trump bu yönde bir açıklama yapmadı. Erdoğan, ‘Böylesi bir suçlama halkımıza en büyük hakarettir’ dedi. Ancak daha önce Vatikan ve Almanya’nın aldığı benzer kararlarda yaptığının aksine, Türkiye’nin Washington Büyükelçisini geri çağırmadı.”
Jeffrey: Er ya da geç bir Başkan’ın bunu yapacağını biliyorduk
Pazar günleri yayımlanmayan Wall Street Journal (WSJ) gazetesi ise internet sitesindeki haberinde, Biden’ın açıklamasıyla Ermenilere seçim kampanyasında verdiği sözü yerine getirdiğini yazdı.
WSJ’ye göre, ilk kez görevdeki bir ABD Başkanı’nın ülkesinin politikasını belirler şekilde bu yönde bir açıklama yapmasının, Türk-Amerikan ilişkilerinde gerginliği daha da artırması muhtemel.
Biden ABD Başkanı seçilmesi sonrası Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı ilk kez Cuma günü aramış ve Cumartesi günü yapacağı açıklamada “soykırım” ifadesini kullanacağını söylemişti.
WSJ’ye konuşan ABD yönetiminden üst düzey bir yetkili, Biden’ın kararının, ABD’nin uluslararası düzeyde insan haklarına odaklandığını gösterdiğini kaydetti.
Aynı yetkili, açıklamanın suçlamadan çok kurbanlara yönelik olduğunun da altını çizdi.
Yine WSJ’ye konuşan ABD’nin eski Ankara Büyükelçisi James Jeffrey ise “soykırımın tanınması sorununun” ABD yönetiminde uzun süredir tartışıldığını söyledi.
James Jeffrey, Her zaman jeopolitik nedenlerle bunu yapmamamız gerektiğini savunan bizler, er ya da geç bir başkanın bunu yapacağını biliyorduk” dedi.
Kaynak: BBC Türkçe