Barak Ravid’in N12’deki haberinden aktarıyoruz.
Üç farklı kaynağa göre ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin kıdemli yetkilileri, Gazze’ye konuşlandırılacak uluslararası güç hakkında İsrail ile ve bir dizi Arap ve Müslüman ülkeyle hassas görüşmeler yürütüyor. Haftalar içinde nihai bir plan sunmayı planlıyorlar.
Salı günkü ateşkes ihlali, Gazze anlaşmasının ne kadar kırılgan olduğunu gösterdi. Trump’ın planına dahil edilen Uluslararası İstikrar Gücü (ISF), İsrail, Hamas ve kuvvet göndermeyi düşünen ülkeler için siyasi açıdan hassas sorular doğuruyor.
ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı (CENTCOM), planın formülasyonuna öncülük ediyor. Plan, ABD, Mısır ve Ürdün tarafından eğitilecek ve güvenlik taramasından geçirilecek yeni bir Filistin polis gücü ile Arap ve Müslüman ülkelerden askerlerin oluşturacağı bir kuvveti içeriyor.
Endonezya, Azerbaycan, Mısır ve Türkiye gibi ülkeler katkı sunmaya istekli olduklarını belirtti. Diğer bazı ülkeler ise Gazze’deki karmaşık güvenlik ortamı nedeniyle çekinceli.
Sürece yakın kaynaklardan biri: “İsrail’in kabul edeceği güvenlik ve yönetim mekanizması olmadan, İsrail sürekli askeri operasyonlara geri döner” dedi.
Gündemin merkezinde ne var?
Trump’ın 20 maddelik planına göre ISF’nin konuşlandırılması, İsrail’in şu anda kontrolü altında tuttuğu Gazze Şeridi’nin yaklaşık %50’sinden çekilmesinin ön koşulu. Gücün odak noktası: sınır güvenliği ve silah kaçakçılığının engellenmesi.
Her şey Hamas’ın Gazze’deki yönetim yetkilerinden vazgeçmesine ve bazı silahlarını bırakmasına bağlı.
İsrailli ve ABD’li Cumhuriyetçi çevreler, Hamas’ın bunu asla gönüllü yapmayacağını, bu nedenle savaşın yeniden başlayacağını savunuyor.
Salı günü Rafah’ta Hamas’ın gerçekleştirdiği saldırıya karşı İsrail’in düzenlediği geniş ve ölümcül hava saldırıları bu beklentiyi güçlendirdi.
Trump yönetimindeki üst düzey yetkililer, savaşın yeniden başlamasını önlemekte kararlı. ISF’yi kilit bir unsur olarak görüyorlar ancak acele edilmemesi gerektiğini vurguluyorlar: “Yavaş ilerlemek ama doğru yapmak daha iyi; ikinci bir şansımız olmayacak.”
Perde arkası
ISF, Trump’ın özel temsilcileri Steve Witkoff ve Jared Kushner ile Başkan Yardımcısı Vance ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun son İsrail ziyaretlerinde ana gündem maddesiydi.
Kushner ve Witkoff, iki hafta önce İsrail ordusundan üst düzey subaylarla derinlemesine istişarelerde bulundu.
Bir İsrailli yetkiliye göre Amerikalılar güçle ilgili önerilerini sunarken, İsrailli taraf “büyüklükten çok, yerel halk nezdindeki meşruiyet ve gerektiğinde savaşma iradesi daha önemli” mesajını verdi.
Bir Amerikalı yetkili: “İsrailliler sinirli ve şüpheci çünkü artık süreci kontrol etmiyorlar. Onlara dedik ki: ‘Doğru koşulları oluşturalım ve Hamas’ın ciddi olup olmadığını görelim.’”
Anlaşmazlık noktası
Çok az ülke Hamas’la savaşmayı veya Hamas ile rakip Filistinli gruplar arasında ya da Hamas ile İsrail arasında sıkışmayı göze almak istiyor.
Türkiye bu güce katılmaya hazır, fakat İsrail Türk askeri varlığına karşı. Buna rağmen ABD, Türkiye, Katar ve Mısır’ın güçte yer almasını istiyor çünkü bu ülkelerin Hamas’ı ikna edebilecek kapasitede olduğunu düşünüyor.
Amerikalı bir yetkili, “Türkler Gazze anlaşmasının sağlanmasında çok yardımcı oldu, Netanyahu’nun Türkiye’ye yönelik saldırıları çok zararlıydı” diye konuştu.
Hamas’ın tutumu
ABD’li yetkililere göre Hamas, ateşkesi yeniden örgütlenmek için kullanıyor ancak İsrail hala Gazze’nin yarısını kontrol ettiğinden ve Mısır sınırı kapalı olduğundan kapasitesi sınırlı. Bir yetkili, açıklamasında “Hamas’ın artık oldukça düşük bir tavanı var. Kaynaklara göre Hamas son 20 yılın en zayıf noktasında ve Arap/Müslüman ülkelerin baskısı altında” ifadelerine yer verdi.
Mısır, Katar ve Türkiye, Hamas’ın ISF’ye onay verebileceğini ABD’ye iletti. Aracılara göre Hamas, gücün sınırları denetlemesini ve belki de Gazze içinde bazı görevler üstlenmesini kabul edebilir.Ancak Hamas’ın anlaşma kapsamında affedileceğine gerçekten inanması gerektiği vurgulanıyor.
Bir B planı
Hamas teklifi reddederse ISF’nin ilk aşamada Gazze’nin güneyinde konuşlandırılması, burada “güvenli bölge” oluşturularak yeniden inşanın başlaması öngörülüyor.
BM süreci
ABD ve İsrail yetkililerine göre BM Güvenlik Konseyi’nde ISF’nin kurulmasına destek veren bir karar taslağında son günlerde önemli ilerleme sağlandı.Ancak güç bir BM barış gücü olmayacak; ABD denetim ve etki sahibi olacak.Önümüzdeki günlerde gücün yapısına ilişkin kararlar alınacak ve ilgili ülkelere sunulacak.
Bir Amerikalı yetkili, “Bölgede bu güce katılmaya önemli ilgi var; hiçbir ülke fikri reddetmedi. Herkes nihai planı bekliyor” diye konuştu.
Sürece yakın bir diğer kaynak ise “Bu çatışmanın tarihini bilen kimse başarı şansını yüksek görmüyor — ama Trump’a ‘hayır’ demek de istemiyorlar” dedi.