İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener ve Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’ın 1991’de Doğu Türkistan’da meydana gelen Balin Katliamı’nın yıldönümünde attıkları kınama tweetlerini izleyen gelişmeler ABD’de özel bir ilgiyle takip ediliyor.
İki siyasetçinin tweetlerine, Çin’in Ankara Büyükelçiliği’nin resmi hesabından “Çin tarafı, haklı karşılık verme hakkını saklı tutmaktadır” cevabı verilmiş, bunun üzerine Çin büyükelçisi Dışişleri’ne çağrılarak Türkiye’nin tepkisi dile getirilmişti. Bunun ardından da Çin Dışişleri Bakanlığı’nın “Büyükelçimiz tamamen haklı ve kusursuz” açıklaması gelmişti.
ABD medyasının bu gelişmelere ilgisi de dikkat çekici… En son ABD’nin etkili gazetesi Financial Times önceki günkü (7 Nisan) haberinde ilginç bir kelime tercihinde bulunmuş, Çin büyükelçisinin Dışişleri Bakanlığı’nda “azarlandığını” yazmıştı.
Bugün (9 Nisan) Amerika’nın Sesi’nde (VOA) manşetten yayımlanan bir söyleşide dile getirilen fikirler, ABD medyasındaki bu ilgiye kısmen açıklık getiriyor.
Amerika’nın Sesi’nin konuştuğu Washington Enstitüsü Yakın Doğu Araştırmaları Enstitüsü Türkiye Programı Direktörü Soner Çağaptay’a göre, Türkiye, Uygur sorunu üzerinden Çin’e mesafe alarak üzerindeki S-400 baskısını “unutturabilir.”
“Herhalde tek çözüm -madem bunun iadesi mümkün değil, madem bu sistem Türk toprakları dışına çıkmadıkça Türk-Amerikan ilişkilerinde düzelme olması mümkün değil- bu sorunu ileri ötelemek. Şu anda her iki tarafın diplomatları da son derece işin ehli insanlar, bunu yapabilecek durumdalar. Ya da yepyeni bir iş birliği alanı açıp, ki Çin’in (Uygur sorunu) bence bunun zemini olabilir, S-400 konusunu unutturmak. Washington’da Çin gerçekten önemli bir mesele. Uygurlara yapılan zulme karşı Ankara Washington ile beraber durduğu takdirde işte o zaman Washington, Kongre, Savunma Bakanlığı S-400 meselesini unutabilir gibi geliyor.”
“Kuantum sıçraması” yaratacak bir gelişme
ABD’nin Çin’i kendisine karşı askeri, siyasi ve ekonomik tehdit oluşturabileceğini düşündüğü tek ülke ve küresel tehdit olarak gördüğünü belirten Çağaptay, Çin konusunda Türkiye ile Amerika arasında işbirliği zemini oluşmasının diğer tüm sıkıntıların aşılmasına yol açabilecek bir “kuantum sıçraması” ortaya çıkartabileceğini savunuyor:
“Ama soru şu. Ankara Çin’le ipleri atmak için hazır mı? Uygurlar konusunda Uygurlara yapılan zulmü kabul etmek mümkün değil. Fakat bu konuda Ankara’nın çok sessiz kaldığını görüyoruz. Önemli bir tartışma konusu.”