Aralarında New York Üçlemesi’nin de bulunduğu 34 kitabın yazarı Paul Auster 77 yaşında hayatını kaybetti.
Kendisi de yazar olan arkadaşı dostu Jacki Lyden, Guardian’a yaptığı açıklamada, yazarın Salı günü akciğer kanserinden kaynaklanan komplikasyonlar nedeniyle öldüğünü doğruladı.
Romancı Joyce Carol Oates’in 2010 yılında yazdığı gibi Auster, “anlatıcıların nadiren güvenilmez olduğu ve olay örgüsünün temelinin sürekli değiştiği, son derece stilize, tuhaf bir şekilde bilmecemsi postmodernist romanlarıyla” tanınıyordu.
Paul Auster’in öyküleri genellikle tesadüf, şans ve kader temalarıyla örülüdür. Kahramanlarının çoğu bizzat kendileri de yazar olan Auster’ın eserleri, erken dönem romanlarındaki karakterlerin sonraki romanlarda tekrar ortaya çıkmasıyla, kendi kendine referans veren bir yapıya bürünmüştür.
Eleştirmen Michael Dirda 2008’de Auster hakkında şöyle yazıyordu: “Auster çağdaş edebiyatta en özgün ve niş alanlardan birini elde etmiştir. Anlatım dili Ancient Mariner’ınki kadar hipnotiktir. Kitaplarından birine başladığınızda ve daha ikinci sayfaya geldiğinizde dinlemeden edemezsiniz.”
Auster 1947 yılında Newark, New Jersey’de doğdu. Auster’e göre, yazarlık hayatı sekiz yaşındayken beyzbol kahramanı Willie Mays’ten imza almayı kaçırmasıyla başladı. Çünkü ne kendisi ne de ailesi maça kalem götürmemişti. O günden sonra her yere kalem götürdü. 1995’te kaleme aldığı bir makalede, “Eğer cebinizde bir kalem taşıyorsanız, günün birinde onu kullanmaya başlamak için can atma ihtimaliniz yüksektir, diye yazmıştı.
Auster, 14 yaşındayken bir yaz kampında yürüyüş yaparken, birkaç santim ötedeki bir çocuğa yıldırım çarpıp anında ölmesine tanık oldu. Bu olayın hayatını “kesinlikle değiştirdiğini” ve “her gün” bunu düşündüğünü belirtmişti. Eleştirmen Laura Miller 2017’de Auster’in metinlerinden bahsederken, “anlaşılır bir şekilde, şans onun kurgusunda yinelenen bir tema haline geldi” diyordu. Benzer bir olay Auster’ın 2017 Booker listesinde yer alan romanı 4 3 2 1’de de gerçekleşir: Kitabın kahramanı Archie Ferguson’ın dört versiyonundan biri yaz kampında bir ağacın altına koşar ve yıldırım düşmesi sonucu düşen bir dal yüzünden canından olur.
Auster 1970’lerin başında Paris’e taşınmadan önce Columbia Üniversitesi’nde eğitim görmüş, burada çevirmenlik de dahil olmak üzere çeşitli işlerde çalışmış ve üniversitedeyken tanıştığı “bir dargın bir barışık” kız arkadaşı yazar Lydia Davis ile birlikte yaşamaya başlamıştır. Çift 1974 yılında ABD’ye dönmüş ve evlenmiştir. Çiftin 1977 yılında Daniel adında bir oğulları olur, fakat kısa bir süre sonra ayrılırlar.
Yazarın babası Samuel Ocak 1979’da hayatını kaybeder. Bu olay yazarın 1982’de yayımlanan ilk anı kitabı Yalnızlığın İcadı’nın tohumlarını atar. Bu kitapta Auster, büyükbabasının büyükannesi tarafından vurularak öldürüldüğünü ve büyükannesinin cinnet geçirdiği için beraat ettiğini anlatır. Bir çocuk, böylesi bir olayı etkilenmeden atlatamaz, diye yazıyordu Auster; bir duvarın iki yanında birbirlerinden kopuk, hareketsiz bir ilişkiye sahip olduğunu söylediği babası ile ilişkisini böyle tarif ediyordu.
Auster’ın asıl yükselişi, New York üçlemesinin ilk romanı olan City of Glass’ın 1985’te yayımlanmasıyla gerçekleşti. Kitaplar görünüşte gizemli öyküler olsa da, Auster bu üslubu kimlik hakkında varoluşsal sorular sormak için kullandı. Eleştirmen ve senarist Stephen Schiff 1987’de, “Auster’ın dedektifleri eksantrik avlarının peşine düştükçe, aslında Büyük Soruların peşine düşüyor gibi görünüyorlar; bu menem sorunlar esasında yazar olmanın sonuçları, epistemolojik muammalar, dildeki gizemler ve maskelerdir” diye yazıyordu.
Auster 80’ler, 90’lar ve 00’lar boyunca düzenli olarak yayın yaptı. Aralarında Moon Palace (1989), The Music of Chance (1990), The Book of Illusions (2002) ve Oracle Night’ın (2003) da bulunduğu bir düzineden fazla roman yazdı. Yönetmenliğini Wayne Wang’ın yaptığı ve 1995 yılında en iyi ilk senaryo dalında Independent Spirit ödülünü kazandığı Smoke filminin senaryosunu yazarak sinemaya da adım attı.
Auster 1981 yılında yazar Siri Hustvedt ile tanıştı ve ertesi yıl evlendiler. 1987 yılında sonradan şarkıcı ve oyuncu olacak olan Sophie adında bir kızları oldu. Auster’in 1992’de yazdığı ve kazara kendini havaya uçuran bir adamı konu alan Leviathan adlı romanında, Hustvedt’in ilk romanı The Blindfold’un kahramanı olan Iris Vegan adlı bir karakter de yer almaktaydı.
Yazar Avrupa’da, anavatanı Amerika Birleşik Devletleri’nden çok daha ünlüydü. New York dergisinin 2007 tarihli bir makalesinde Auster için “Amerika’da yalnızca çok satan bir yazardan ibaret, oysa Auster Paris’te bir rock yıldızı!” deniyordu. 2006 yılında İspanya’nın Asturias Prensi edebiyat ödülüne layık görüldü. 1993 yılında Leviathan ile Prix Médicis Étranger ödülünü aldı. Ayrıca Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres unvanına da sahip oldu.
Nisan 2022’de Auster ve Davis’in oğulları Daniel aşırı dozda uyuşturucudan öldü. Mart 2023’te ise Hustvedt, Aralık ayında teşhisi konulan kanser nedeniyle Auster’ın tedavi gördüğünü açıkladı. Son romanı, dul kalmış yaşlı bir yazarı konu alan Baumgartner, Ekim ayında yayınlanmıştı. Paul Auster, Hustvedt, kızları Sophie Auster, kız kardeşi Janet Auster ve bir torunu ile birlikte hayatını sürdürüyordu.
Çeviri: Hasan Ayer.