Britanya Parlamentosu, ülkenin Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılmasının koşullarını belirleyen anlaşmayı Salı akşamı bir kez daha oylayacak. AB ile yapılan ve Brexit olarak bilinen anlaşma ocak ayında 230 oy farkla reddedilmişti.
Başbakan Theresa May, Pazartesi günü AB yetkilileriyle yaptığı yoğun görüşmeler sonucunda, içerdiği ''tedbir maddesi'' nedeniyle itirazlara neden olan anlaşmanın metnini değiştirmeyi başaramadı, ancak maddenin kullanım koşullarına ''açıklık getiren'' bir ortak belge üzerinde Brüksel ile uzlaştı.
Kritik oylama öncesi, yapılan değişiklikle ilgili parlamentoda tavsiye niteliğinde bir konuşma yapan Hukuk İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Geoffrey Cox, riskler azalsa da tedbir maddesinin halen Birleşik Krallık'ı AB'nin kurallarına tabi tutma ihtimalinin sürdüğünü dile getirdi. Tedbir maddesinin ilk halinde olduğu gibi İngiltere'ye tek taraflı olarak bu maddenin yükümlülüklerinden ayrılma hakkı vermediğini belirten Cox'un görüşü, anlaşmayı parlamentoya kabul ettirmeye çalışan May hükümetini zor durumda bırakabilir. Cox, Birleşik Krallık'ın egemen bir devlet olarak herhangi bir anlaşmadan tek taraflı olarak ayrılma hakkı olması gerektiğini de vurguladı.
May: Gerekirse ikinci bir referandum düşünebiliriz
Oylama öncesi parlamentoda konuşan May, artık bu anlaşmayı desteklemenin zamanı geldiğini söyledi. Brexit'i ertelemenin Birleşik Krallık'ın sorunlarını çözmeyeceğini vurgulayan May, gerekirse ikinci bir referandum da düşünülebileceğini söyledi.
Tedbir maddesine hakemlik formülü
May'in Pazartesi günü Strasbourg'da Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker ile açıkladığı ortak belgeye göre taraflardan herhangi birinin tedbir maddesinin getirdiği düzenlemeyi kötüye kullanması durumunda, Brexit anlaşmasının metninde tarif edilen hakemlik mekanizmasına başvurulabilecek. Bu mekanizmanın kullanılması durumunda taraflardan biri tedbir maddesini askıya alabilecek.
Brexit anlaşması, tartışmalı konularda hakemlik için beş kişilik heyetin kurulmasını öngörüyor ancak anlaşmaya göre AB hukukunu ilgilendiren konularda son söz hakkı Avrupa Adalet Divanına veriliyor.
May, anlaşmaya varılan belgeyle tedbir maddesine yasal bağlayıcılık geldiğini savunuyor ve Brexit koşullarına karşı çıkan milletvekillerinin endişelerinin azalmasını umuyor. Ancak maddeye karşı çıkanlar bu yeni belgenin herhangi bir yenilik getirmediğini, sadece anlaşma metninin bir yorumu olduğunu belirtiyor.
Hükümet ortağı: Ret oyu kullanacağız
Hükümet ortağı olan Kuzey İrlanda'daki Demokratik Birlik Partisi (DUP), ilk oylamada olduğu gibi bu oylamada da anlaşmaya karşı oy kullanacaklarını açıkladı. DUP'nin yaptığı yazılı açıklamada, "AB ile olan tartışmada Başbakanın sınırlı bir ilerle sağladığını görüyoruz" denildi.
May'in lideri olduğu Muhafazakar Parti içerisindeki Avrupa Araştırma Grubu (ERG) da anlaşmayı reddedeceklerini açıkladı.
Tedbir maddesi nedir, neden tartışılıyor?
Tedbir maddesi, Birleşik Krallık'ın parçası Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasına, AB'den ayrılığın gerçekleşmesinin ardından fiziki sınır girmesini engellemek için düzenlenmişti.
Söz konusu madde, Birleşik Krallık'ın AB ile kapsamlı ticaret anlaşması imzalayana dek Gümrük Birliği içinde kalmasını, Kuzey İrlanda'nın da bir dizi AB kuralına tabi olmasını öngörüyor.
Sert Brexit yanlıları anlaşmayla Birleşik Krallık'ın AB'nin uydu devletine dönüşeceğini ve Kuzey İrlanda'nın da ülkeden kademeli kopacağını savunuyor. AB'nin tedbir maddesinin kaldırılmasını engelleyerek Birleşik Krallık'ı Gümrük Birliği içinde mahsur bırakacağını iddia ediyor.
Olası senaryolar
Normal koşullarda 29 Mart'ta gerçekleşmesi gereken Birleşik Krallık'ın AB'den ayrılığı öncesinde takvim daralırken, Başbakan May'in önüne zorlu seçenekler çıkması olası.
Buna göre Salı günkü oylamada, anlaşma kabul edilirse, Birleşik Krallık planladığı gibi bir anlaşmayla AB'den ayrılacak.
Brexit anlaşması parlamento tarafından bir kez daha reddedilirse, bu durumda Çarşamba günü parlamentoda "anlaşma olmadan AB'den ayrılma" oylaması yapılacak.
Oylamada buna onay çıkarsa Birleşik Krallık anlaşmasız bir şekilde AB'den ayrılacak ki bunun ekonomik bedelinin ağır olacağı tahmin ediliyor.
Eğer anlaşmasız ayrılık reddedilirse, Perşembe günü de Brexit'i erteleme oylaması yapılacak. Erteleme reddedilirse, anlaşmasız ayrılık seçeneği uygulanacak. Kabul edilirse, Birleşik Krallık ile AB arasında Brexit'in ertelenmesi görüşmeleri başlayabilir.