İktidara gelmek üzereyken Mattarella'nun vetosu ile karşılaşan 5 Yıldız Hareketi ve Lig partileri duruma sert tepki gösterirken, Cumhurbaşkanının azledilmesi ve yeniden seçimlere gidilmesi talepleri dahi dile getiriliyor.
İtalya anayasasına göre cumhurbaşkanının hükümet üyelerini veto etme hakkı bulunuyor.
İtalyan basını ise devletin zirvesinde yaşanan gerilimi "görülmemiş bir kriz" diye tanımlıyor.
Kriz adım adım nasıl gelişti?
Avrupa Birliği'ne şüpheyle yaklaşan, sistem karşıtı, popülist 5 Yıldız Hareketi ve Lig partileri, 4 Mart'ta yapılan genel seçimlerden yaklaşık 2.5 ay sonra bir koalisyon hükümeti kurmak üzere anlaşmıştı.
"Değişim hükümeti" olarak adlandırılan koalisyonun başbakan adayı hukuk profesörü Giuseppe Conte olmuştu. Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella'nın geçen Çarşamba günü hükümeti kurma görevini verdiği Conte'nin, bakanlar kurulu listesini hazırlayarak Cumhurbaşkanının onayına sunması, ardından da parlamentodan güvenoyu alarak bu hafta içinde göreve başlaması bekleniyordu.
Ancak koalisyon ortakları ile Cumhurbaşkanı Mattarella arasında ekonomi bakanı konusunda yaşanan anlaşmazlık yüzünden hükümet kurma görüşmeleri çöktü. Giuseppe Conte Pazar akşamı hükümeti kurma görevini iade etti.
Cumhurbaşkanı Mattarella, popülist koalisyonun ekonomi bakanı adayı Paolo Savona ismini veto etme kararı ile ilgili olarak, "(Ekonomi Bakanlığı'na) İtalya'nın euro'dan çıkmasına neden olabilecek bir çizginin destekçisi olarak görülmeyen bir ismin getirilmesini istedim." açıklamasını yaptı.
81 yaşındaki ekonomist ve politikacı Paolo Savona, geçmişte İtalya Merkez Bankası ve Sanayiciler Konfederasyonu'nda yöneticilik yapmış, 1990'larda Sanayi Bakanlığı görevinde bulunmuş, 2005-2006'da da Berlusconi hükümetinde yer almıştı.
Savona, Maastricht Antlaşması ve AB'nin ortak para birimi euro'ya yönelik sert eleştirileriyle tanınıyor.
İtalyan basını Savona'nın ekonomi bakanlığına getirilme ihtimalinin AB kurumları ve Almanya'nın tepkisini çektiğini vurguluyor, Lig lideri Matteo Salvini başta olmak üzere "değişim hükümetini" kurmak isteyen koalisyon ortakları ise Savona isminde ısrar ediyordu.
İtalyan basını yaşanan gerilimi "en dramatik kriz", "benzeri görülmemiş kurumsal kriz" gibi ifadelerle tanımlıyor.
Cumhurbaşkanı'nın azledilmesi talebi
5 Yıldız Hareketi siyasi lideri Luigi Di Maio, Cumhurbaşkanı Mattarella'nın "akıl almaz bir karar" aldığını söyledi ve "halkın tepkisini önlemek için" cumhurbaşkanının azledilmesi gerektiğini savundu. Di Maio, yeniden seçimlere gidilmesini de istedi.
İtalya'da "büyük bir demokrasi sorunu" yaşandığını belirten Di Maio, "Bugün 5 Yıldız Hareketi ve Lig, parlamentoda çoğunluğa sahip. Hükümet kurmaya hazırdık ama bize 'olmaz' dediler. O zaman açıkça söyleyelim: Bu ülkede seçim yapmak anlamsız, nihayetinde hükümete rating kurumları karar veriyor, finans ve bankacılık lobileri karar veriyor" diye tepki gösterdi.
Lig lideri Matteo Salvini de Cumhurbaşkanı Mattarella'nın AB'den gelen baskılar nedeniyle veto uyguladığını iddia ederek "İtalya kimsenin kolonisi değil; Almanların, Fransızların, finans dünyasının kölesi değiliz" dedi. Salvini de yeniden seçimlere gidilmesi çağrısı yaptı.
Lig'in Senato Grup Başkanı Gian Marco Centinaio da Cumhurbaşkanını "demokrasiye saldırıda bulunmakla" suçladı.
Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella ise bundan sonra nasıl bir yol izleyeceğini "gelecek saatlerde" açıklayacağını söyledi. Mattarella, IMF Türkiye Masası eski şefi Carlo Cottarelli'yi yarın cumhurbaşkanlığına çağırdı.
Mattarella'nın Cottarelli'ye bir teknokratlar hükümeti kurma görevi verebileceği belirtiliyor.