İsrail ve Hamas, Gazze’deki savaşın sona ermesi ve İsrailli rehinelerin iadesi için müzakereleri yoğunlaştırdı. Basına sızan ateşkes önerisi, aylardır tıkanan görüşmelerin ardından her iki tarafın da bazı tavizler vereceğine işaret ediyor.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken bu hafta İsrail’i önemli ödünler verdiği için övdü ve Hamas’ın anlaşmayı imzalaması için “zamanın şimdi” olduğunu söyledi.
Teklifi “olumlu bir ruhla” değerlendirdiklerini bildiren Hamas da ateşkes görüşmelerinin devamı için Mısır’a heyet göndereceğini açıkladı.
Mısırlı bir güvenlik kaynağı ve Kahire havaalanındaki üç kaynak da ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Başkanı William Burns’ün Cuma günü Mısır’ın başkenti Kahire’ye geldiğini söyledi.
Aylardır ağır aksak süren müzakerelerin ardından, Mısırlı ve Amerikalı arabulucuların son günlerde uzlaşma işaretleri vermesiyle ateşkes çabaları kritik bir aşamaya gelmiş gibi görünüyor.
Ancak anlaşma şansı, İsrail’in Hamas’ı yok etme hedefine ulaşmadan savaşı sona erdirmeyi kabul edip etmeyeceği gibi kilit bir soruyla iç içe geçmiş durumda.
Mısırlı arabulucuların sunduğu plan, İsrail’in Refah saldırısını engellemeyi amaçlıyor ki ABD bu saldırının Mısır sınırına yığılan bir milyondan fazla yerinden edilmiş Filistinli için yıkıcı sonuçları olacağını söylüyor. Mısırlılar da Filistinli mültecilerin kendi topraklarına akın etmesinden korkan İsrail’i operasyona karşı uyarıyor.
Associated Press (AP) haber ajansına bilgi veren Mısırlı bir yetkiliye göre, ABD ve Mısırlı arabulucuların Hamas’a sunduğu ve İsrail’in de kabul ettiği anlaşılan teklif, altı haftalık acil bir ateşkes ve İsrailli rehinelerin kısmen serbest bırakılmasının yanısıra İsrail’in Gazze’den çekilmesini de içeren “kalıcı bir sükûnet” için müzakereleri kapsayan üç aşamalı bir süreç öngörüyor.
Hamas, İsrail’in tamamen çekilmesi ve savaşın tamamen sona ermesi için garanti istiyor.
Hamas yetkilileri son günlerde bu teklifle ilgili karışık sinyaller verdiler. Ancak Perşembe günü örgütün lideri İsmail Haniye yaptığı açıklamada Mısır istihbarat şefiyle görüştüğünü ve “Hamas hareketinin ateşkes önerisini incelemedeki olumlu ruhunu vurguladığını” söyledi.
Açıklamada Hamas müzakerecilerinin “bir anlaşmaya varmak amacıyla devam eden görüşmeleri tamamlamak üzere” Kahire’ye gidecekleri belirtildi. Haniye, süreçteki bir diğer kilit arabulucu olan Katar Başbakanı ile de görüştüğünü söyledi.
Arabulucular anlaşmanın, yerel sağlık yetkililerine göre 34 binden fazla Filistinli’nin ölümüne, geniş çaplı yıkıma neden olan ve bölgeyi insani bir krize sürükleyen çatışmaya bir son vereceğini umuyor.
Anlaşmanın ayrıca, Gazze’deki 2 milyon 300 binden fazla kişinin yarısından fazlasının, bölgenin başka yerlerindeki savaş alanlarından kaçarak sığındığı Refah’a yönelik bir İsrail saldırısını önleyeceği umuluyor.
İsrail rehinelerin tamamen serbest bırakılması karşılığında savaşı sona erdirmeyi kabul ederse bu büyük bir adım olacak.
Hamas’ın 7 Ekim’deki saldırısından bu yana İsrail liderleri, örgüt yok edilene kadar bombardıman ve kara saldırılarını durdurmayacaklarına dair söz verdiler.
İsrail ayrıca Hamas’ın yeniden yapılanmaması için Gazze’de askeri varlık bulundurmaları ve savaştan sonra da güvenlik kontrolünü sürdürmeleri gerektiğini söylüyor.
En azından kamuoyu önünde İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu da bunun kabul edilebilir tek çözüm olduğunda ısrarlı ve ateşkes sağlansa bile İsrail’in önünde sonunda Hamas’ın Gazze’deki son kalesi olduğunu söylediği Refah’a saldıracağını söylüyor.
Bu konudaki kararlılığını Çarşamba günü, anlaşmanın hayata geçirilmesi için bölgesel bir tur kapsamında İsrail’de bulunan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile yaptığı görüşmede de tekrarladı.
Anlaşmanın kaderi, Hamas’ın çatışmalara altı haftalık bir ara vermek için son aşamalardaki belirsizliği kabul edip etmeyeceğine ve İsrail’in Refah’a yönelik bire erteleyip ertelemeyeceğine bağlı.
Mısır, Hamas’a anlaşmanın savaşın tamamen sona ermesi anlamına geleceği konusunda özel güvence veriyor. Ancak AP’ye konuşan Mısırlı yetkili, Hamas’ın metnin dilinin çok muğlak olduğunu ve İsrail’in tüm Gazze’den tamamen çekilmesini öngörmesini istediğini söyledi.
Sızan anlaşmada neler var?
Anlaşmanın ilk aşaması 40 gün sürecek. Hamas, İsrail’in elindeki Filistinli tutuklulara karşılık kadın sivil rehineleri serbest bırakarak işe başlayacaktı.
Bu aşamanın ardından İsrail askerleri Gazze’deki bir sahil yolundan çekilecek ve insani yardımların girişini kolaylaştırmak için iç bölgelere yönelecek. Bu aynı zamanda yerinden edilmiş sivillerin Gazze Şeridi’nin kuzeyindeki evlerine dönmelerine de olanak sağlayacak.
Hamas bu süre zarfında hala hayatta olan rehinelerin bir listesini verecek. İsrail, Hamas’ın elinde yaklaşık 100 rehine ve 7 Ekim’de savaşı başlatan Hamas saldırısında öldürülen ya da tutsakken ölen 30 kişinin naaşlarının olduğunu tahmin ediyor.
Üçüncü hafta içinde her iki taraf da kalıcı sükûneti sağlamayı amaçlayan dolaylı müzakerelere başlayacak. İlk aşamadan üç hafta sonra İsrail askerleri Gazze’nin merkezinden çekilecek.
Altı haftalık ikinci aşamada ise kalıcı bir sükunet için gerekli düzenlemeler tamamlanacak, Hamas’ın elinde kalan sivil ve asker rehineler serbest bırakılacak ve karşılığında daha fazla Filistinli esir alınacak. Asker rehineler sükunet başlamadan önce serbest bırakılmayacak.
Üçüncü ve son aşamada ise Gazze’de ölen rehinelerden geriye kalanların serbest bırakılması, İsrail’in elinde bulunan daha fazla mahkumun serbest bırakılması ve beş yıllık bir yeniden inşa planının başlatılması öngörülüyor. Plana göre Hamas askeri cephaneliğini yeniden inşa etmemeyi kabul edecek.
Kaynak: VOA Türkçe