Medyascope’tan Fırat Fıstık’ın özel haberi, Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanan koronavirüs testleriyle ilgili bir skandalı açığa çıkardı: Aynı zamanda Bilim Kurulu üyesi olan Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları ve Biyolojik Ürünler Daire Başkanı Selçuk Kılıç görevden alındı; Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) Başkanı Prof. Dr. Adil Mardinoğlu ve Genel Sekreter Prof. Dr. Hasan Türkez istifa etti.
Olay, Türkiye’de “yerli kit” olarak tanıtılan ve her yerde kullanılan koronavirüs testinin doğruluk oranının yüzde 40 olduğu iddiasıyla birlikte gündeme geldi.
İstanbul Teknik Üniversitesi’ne (İTÜ) bağlı bir şirket olan Bioeksen tarafından üretilen bu test kiti, Sağlık Bakanlığı’na bağlı Uluslararası Sağlık Hizmetleri A.Ş. (USHAŞ) ve Bioeksen ortaklığıyla ihraç ediliyordu. Test kitinin, uzmanların birden fazla gen bölgesine bakılmasını tavsiye etmesine rağmen sadece RdRp genini incelediği ortaya çıkmıştı.
Skandalın ayrıntılarını doktor Atilla Özmumcu, Twitter hesabından aktardı. Özmumcu’nun tweet zincirini dikkatinize sunuyoruz:
“Doğruluğu yüzde 40 civarında”
“Türkiye’de uygulanan test kitleri yüzde 60 yanlış negatif (false negative) sonuç veriyor. Sağlık bilimi ve teknolojisi alanında bilgi üreten TÜSEB Başkanı Prof. Dr. Adil Mardinoğlu ve aynı kurumun Genel Sekreteri Prof. Dr. Hasan Türkez bugün istifa ettiler. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları ve Biyolojik Ürünler Dairesi Başkanı Prof. Dr. Selçuk Kılıç da görevden alındı (Prof. Dr. Selçuk Kılıç aynı zamanda Bilim Kurulu üyesi).
“Devlet hastanelerinde, havalimanlarında ve gümrük kapılarında kullanılan Covid19 test kitlerini Bioeksen firması üretiyor. Bir test kitinin doğruluğu ve güvenilirliği için mümkün olduğu kadar geniş bir gen bölgesini kontrol edebiliyor olması gerekirken, Bioeksen’in ürettiği test kiti sadece RdRp genini inceliyor. Belirtmeliyim ki, bu test kitinin doğruluğu yüzde 40 civarında. Bunu şöyle açıklayalım; diyelim ki bu test kiti kullanılarak Covid 19 testi pozitif çıkmış 100 tane hasta var. Bu 100 kişi aynı test kiti kullanılarak ikinci kez test edildiğinde ancak 40’ı tekrar pozitif çıkıyor. Geri kalan 60 kişi negatif sonuç veriyor.
“Peki bu test kitinin kullanılmasına kim onay vermiş? İsmi biraz uzun; Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları ve Biyolojik Ürünler Dairesi Başkanlığı! İlk Covid19 vakasının üzerinden neredeyse 5 ay geçti ve kullanılan test kitlerinin doğruluğuna güven(e)miyoruz!
“Sadece yoğun bakım ve entübe hasta sayısı verilerine güvenmeliyiz”
“Peki bütün bu bilgilerin ışığında hangi veriye ne kadar ve nasıl güveneceğiz? Bence ancak son bir aydır sürekli söylediğim gibi sadece yoğun bakım ve entübe hasta sayısı verilerine güvenmeliyiz.
“Mart ayında hem buradan hem de çeşitli vasıtalarla ilgili kurum ve kişilere bizim kendi ürettiğimiz test kitlerinde kullanılan kendi üretimimiz primerler doğru mu acaba diye çok sormuştum. 14 Mart 2020’de ‘Covid 19 test kitlerinde kullanılan primerleri üreten 4 ülkeden biriyiz. Haftada 2000 tane primer üretiyoruz ve bir kısmını da başka ülkelere satıyoruz’ açıklaması yapılmıştı. Bu primerlerin kullanıldığı test kitlerinden 500 bin tanesi ABD’ye ihraç edilmişti.
“O tarihlerde Amerikan’ın CDC isimli kuruluşunun eyaletlere gönderdiği test kitlerinde güvenilmez sonuçlarla karşılaşıldığı ve primerlerin hatalı olduğu raporlanmaya başladı. O tarihlerde bunun tam bir fiyasko olduğu çok yazılıp çizildi. Trump yönetimi salgını yeterince ciddiye almadığı için çok ağır suçlandı. ABD’nin ithal ettiği test kitleri ve primerler doğru çıkmayınca ülke test yapamadı. Sonunda CDC o güne kadar test edilen bütün koronavirüs verilerini sildi. Bu konu ile ilgili doktor olan bir Demokrat Parti Senatörü CDC’ye bir mektup yazarak bilgi istediklerini açıklamıştı. Yanlış primerlerin ve test kitlerinin Türkiye’den ithal edildiği söylentisi dolaştı bir süre.
“Asıl soru şu olmalı: Türkiye’de ilk vakanın görüldüğü 11 Mart’ın üzerinden 5 ay geçtikten sonra hâlâ test kitlerinin güvenilirliğini konuşuyor olmalı mıyız?”