Türkiye'de hükümetin koronavirüsle mücadelesinde 20 gün geride kaldı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, hayatını kaybedenler ile hasta sayılarını Twitter hesabından paylaşmayı sürdürürken, Bakanlığın internet sayfasından da "iyileşen, yoğun bakım ve entübe hasta" sayılarıyla ilgili kamuoyuna güncel bilgiler sunuluyor.
Ancak muhalefet partileri ve sağlık meslek örgütleri, Sağlık Bakanlığının daha fazla bilgi paylaşmasını istiyor. Hükümeti hangi ilde kaç hasta olduğunu açıklamamak ve Bilim Kurulu'nun tavsiyelerine politik yaklaşmakla eleştiren muhalefet ve meslek örgütleri, daha fazla şeffaflık talebinde bulunuyor.
Koca, Ağbaba'nın iddiasını yalanladı
CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba’nın son olarak virüsten hayatını kaybedenlerin sayısının yanlış duyurulduğunu iddia etmesi ise şeffaflık tartışmalarını daha fazla alevlendirdi.
Ağbaba, Twitter adresinden yaptığı paylaşımda İstanbul’da virüs yüzünden bir günde 20 kişi öldüğü halde, Sağlık Bakanlığının Türkiye genelinde 16 kişinin öldüğünü duyurduğunu iddia etti ve bunu “skandal” olarak niteledi. Ağbaba, herkesin internetteki devlet veri ağı “e-devlet sistemi” üzerinden verileri kontrol edebileceğini söylese de bir süre sonra e-devlette cenaze bilgileri sistemine giriş yasaklandı.
Bakanlık verilerinin “anlık” olduğunu duyuran Bakan Fahrettin Koca ise koronavirüsle ilgili tüm bilgilerin kamuoyuyla şeffaf şekilde paylaşıldığında ısrarlı. Koca’ya göre internetteki veriler ile Bakanlık verileri arasındaki fark, Bakanlığın verileri anlık yayınlamasından kaynaklandı.
"Ciddi farklar var”
Peki verilerde gerçekten yanlışlık var mı? Bakanlık neden şeffaf olmamakla suçlanıyor?
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Başkanı Sinan Adıyaman, sürecin başından beri Sağlık Bakanlığının kamuoyunu şeffaf bir biçimde bilgilendirmesini istediklerini ancak bunun karşılığını alamadıklarını söylüyor. Adıyaman, “Testleri negatif çıkan, ama klinik ve radyolojik açıdan COVID-19 tedavi sürecine girmesi gereken hastalar var. Bakanlık, bunları hasta olarak saymıyor. Bu yüzden hasta sayıları ile pozitif ve negatif olanlar arasında ciddi farklar oluşuyor” diyor.
Adıyaman’a göre toplumun tehlikenin farkına varması ve salgınla mücadelesi için de halka "doğru ve yeterli bilgi" sunulmuyor. Koronavirüsle mücadele için yapılan toplantılara TTB ve tabip odalarının davet edilmediğini vurgulayan Adıyaman, “Hükümet süreci şeffaf yönetmiyor. Yönetmediği sürece de her türlü bilgi ve veriyle ilgili dedikodular, yanlış bilgiler alıp başını gidecek” çağrısı yapıyor.
“Bakanlık güvenilir rakamlar vermiyor”
Ankara Tabip Odası (ATO) Genel Sekreteri Ali Karakoç da Bakanlığın başından beri toplumdan ve meslek örgütlerinden yükselen eleştirileri görmezden geldiğini savunuyor.
“Kamuoyuyla paylaşılan rakamların çok güvenilir olmadığını düşünüyoruz. Çünkü sahadan aldığımız bilgiler çok farklı. Hem hasta hem de hayatını kaybeden vatandaşların sayısının daha fazla olduğunu düşünüyoruz” diyen Karakoç, illerde oluşturulan pandemi kurullarının da şeffaflık açısından sıkıntılı olduğunu söylüyor.
Karakoç, “Pandemi kurullarına meslek örgütleri, siyasi parti temsilcileri alınmadı. Tamamen teknokratlardan oluşan kurullar oluşturuldu. Toplum sağlığı böyle korunmaz” diye konuşuyor. Karakoç, salgınla mücadele için Bakanlık tarafından daha ayrıntılı bilgi paylaşımının zamanının çoktan geldiğini de vurguluyor ve “Toplumun salgınla mücadeleye tam desteğini sağlamak için hepimizin ihtiyacı olan veriler açıklanmalı. Bakanlık, toplumla işbirliğini istiyorsa bunu yapmalı” diyor.
“Vakalar il il açıklanmalı"
Bakanlığın şeffaf olması konusunda muhalefet partileri de ısrarlı. CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, Türkiye’de koronavirüsten ölenlerin kaçının kadın, kaçının erkek, yaş dağılımı ve illere göre dağılımı nasıl gibi temel verilerin bile gizlendiğini ifade ediyor.
Özel, “Gizleniyorsa, 'neden gizlediklerini söylesinler' dedik ama bilgi saklayarak süreci iyi yönettiklerine ilişkin bir algı yaratmaya çalışıyorlar. Böylesi bir ortamda kimse verilere inanmaz” diye sözlerini sürdürüyor.
Özel, hükümete “Şeffaflık olmadığı için dedikodu, fısıltı ve kaygı var. Şeffaflığın olmadığı yerde de kimse bakanlığın bilime uygun hareket ettiğini düşünemez. Acilen kamuoyuyla ayrıntılı veri paylaşımına geçilmeli” çağrısı yapıyor.
HDP’li Garo Paylan da koronavirüsle mücadelede benzer taleplerde bulunuyor. “Vatandaşlar nerede, ne olduğunu bilirse kendi güvenliklerini daha da ciddiye alacak ve önlemlere dört kolla sarılacaktır” diyen Paylan, şeffaflık olmadığı için Sağlık Bakanı Koca’nın virüs krizinin başlangıcında yarattığı sempatiyi kaybettiğini savunuyor.
Paylan, “İnsanlar test bulamazken, hükümete yakın Sancak ailesinin testleri nereden bulduğunu bile açıklayamadı. Üzerindeki siyasi baskıyı açıkça sergiledi. Hükümet zaten kaybettiği güvenini daha da yıkmak istemiyorsa koronavirüsle mücadelesine toplumun tüm kesimlerini ortak etmelidir” çağrısı yapıyor.