Türkiye’nin Çin’den sipariş verdiği CoronaVac aşıları, yine teslim tarihinde Türkiye’ye ulaşmadı. Bakan Koca bu defa durumu “Pekin’de koronavirüs alarmı verilmesi”ne bağlasa da, Cumartesi akşamı Çin Parlamentosu’nun resmi sayfasından yayımlanan bir haber kafaları karıştırdı.
Çin Parlamentosu’nun web sitesinde yer alan habere göre, 2017 yılında imzası atılan fakat parlamentolar tarafından henüz onaylanmayan Türkiye ile Çin arasında suçluların iadesine ilişkin anlaşma Çin Parlamentosu tarafından onaylandı. Anlaşmanın uygulamaya geçmesi için, TBMM tarafından da onaylanması gerekiyor.
Türkiye Büyük Millet Meclisi, “Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun Teklifi”nin görüşülüp oylanmasının ardından 27 Aralık gecesi bir aylık tatile girdi. Aynı gece Çin’den Türkiye’ye yola çıkacağı açıklanan CoronaVac aşıları ise, “Pekin’deki koronavirüs alarmı” sebebi ile bir kez daha ertelendi.
Pekin yönetiminin bu anlaşma ile özellikle Türkiye’ye sığınmış ve “terör suçu” işlediğini ileri sürdüğü Müslüman Uygurların sınır dışı edilmesi sürecini hızlandırmayı hedeflediği biliniyor.
Türkiye’ye sığınan Uygur Türkleri endişeli
Gelişme, Türkiye’de yaşayan Uygurlar arasında endişe yarattı.
Fransız haber ajansı AFP’ye konuşan Dünya Uygur Kongresi Sözcüsü Dilşat Raşit, sınır dışı etme anlaşmasının Çin’den kaçmış ve henüz Türk vatandaşlığı almamış Uygurlar arasında “büyük bir panik” yaratacağını söyledi. Pekin yönetiminin anlaşmanın kabul edilmesi için Ankara üzerinde ekonomik baskı oluşturduğunu ileri süren Raşit, “Türk hükümetine bu anlaşmanın bir zulüm aracı olarak kullanılmasını önleme çağrısında bulunuyoruz” ifadelerini kullandı.
Doğu Türkistan Milli Meclis Başkanı Seyit Tümtürk de sosyal medyadan paylaştığı video-mesaj ile gelişmeye tepki gösterdi. Tümtürk, “Türkiye Cumhuriyeti Çin’e Doğu Türkistanlıları iade edecekse, şerefimle temin ediyorum ki, Uygur Türkleri Ankara’da kendini yakacak” dedi.
İmzası 2017’de atılmıştı
14-15 Mayıs 2017’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Çin’de birçok ülkenin devlet veya hükümet başkanlarının iştirak ettiği “Kuşak ve Yol Uluslararası İşbirliği Forumu”na katılmıştı.
Bu toplantıdan bir gün önce Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Şi Cinping ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın başkanlığındaki Türk ve Çin heyetleri arasında ikili görüşmeler yapılmış ve çeşitli anlaşmalar imzalanmıştı. Bu anlaşmalardan biri de “Suçluların İadesi Anlaşması” idi.
“Türkiye Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti Arasında Suçluların İadesi Anlaşması” ismindeki anlaşma metni, dönemin Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ile Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi tarafından imzalanmıştı.
Çin, Türkiye’nin Doğu Türkistan’da yaşananları dillendirmesini istemiyor
Geçmişte Türkiye’nin Uygur Türkleri için attığı adımlar ve yaptığı açıklamalar, Çin’den yaptırım tehdidi olarak dönmüştü.
2020 Şubat’ındaki Birleşmiş Milletler toplantısında; Çin’in terörle mücadele hakkını tanıdıklarını ve ‘Tek Çin’ politikasını desteklediklerini belirten Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ‘terörist ile masum insan’ arasında ayrım yapılmasının altını çizmişti.
Bunun üzerine Çin’in Ankara Büyükelçisi Deng Li, Türkiye’nin Uygur Türklerinin durumunu eleştirmeye devam etmesi halinde Pekin ile ekonomik ilişkileri tehlikeye atacağı uyarısında bulunmuştu.
Çin Haber Ajansı ise geçen sene Çin’e gerçekleştirdiği ziyaret sonrasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Sincanlılar refah içinde mutlu” açıklaması yaptığını ileri sürmüştü. Ankara bu haberin bir çeviri hatası olduğunu açıklayıp düzeltilmesini istemişse de bu talep yerine getirilmemişti. Ankara, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu cümle yerine “Türkiye, Sincan’daki (Doğu Türkistan) halkların barış ve refah içinde mutlu bir şekilde yaşamasını ümit ediyor” dediğini açıklamıştı.