Güney Afrika’da ırkçı apartheid rejiminin sona erdirilmesinde rol oynayan, ülkenin son beyaz cumhurbaşkanı Frederik Willem de Klerk, 85 yaşında hayatını kaybetti. De Klerk uzun süredir kansere karşı mücadele veriyordu.
De Klerk, iktidarın siyahların kontrolündeki bir hükümete barışçı yoldan devri için müzakereler yürütmüş ve 1993 yılında Nelson Mandela ile birlikte Nobel Barış Ödülüne layık görülmüştü. 1994 yılında ilk kez siyahların da katılabildiği seçimlerde Mandela’nın Afrika Ulusal Kongresi iktidara gelmişti.
De Klerk, 2 Şubat 1990’da Afrika Ulusal Kongresine ve diğer liberal hareketlere yönelik yasağı kaldırdığını açıkladığı konuşmasıyla tarihe geçmiş, aynı konuşmada 27 yıldır hapiste bulunan Mandela’nın tahliye edileceğini bildirmişti.
Ancak De Klerk’in demokrasiye geçişteki rolü, apartheid’dan 20 yıl sonra da tartışılmaya devam ediyor. Pek çok siyah, De Klerk’i 1994’teki seçimlere uzanan siyasi kriz yıllarında şiddet olaylarını önlemekte yetersiz kalmakla eleştirirken, uzun yıllar ülkede egemen güç olan sağcı beyazlar onu “beyaz ırkın üstünlüğü davasına ihanet etmekle” suçluyor.
Uzun yıllardır siyasette faal olmamasına rağmen De Klerk zaman zaman ülkede tartışmalara yol açmayı sürdürdü. De Klerk, son olarak geçen yıl çıktığı bir televizyon programında apartheid’ın insanlığa karşı işlenmiş bir suç olduğunu düşünmediğini belirterek tepkileri üzerine çekmişti. Birleşmiş Milletler, resmi olarak 1948’de başlayan ve 1994’e kadar devam eden ırk ayrımına dayalı apartheid rejmini insanlığa karşı işlenmiş suç olarak kabul ediyor.