Christopher Nolan’ın geçen hafta gösterime giren “Oppenheimer” filminde hayatını anlattığı atom bombasının mucidi, fizikçi J. Robert Oppenheimer’ın fizikçi Feza Gürsey’e 1962’de yazdığı mektup ortaya çıktı.
Oppenheimer, Boğaziçi Üniversitesi’nin dijital arşivinde bulunan 5 Aralık 1962 tarihli mektupta, o tarihte ODTÜ’de görev yapmakta olan Gürsey’e şunları yazmış:
“Sevgili Feza:
T.D.’den gelecek yıl burada bir yıl geçirebileceğinizi öğrendim. Umarım öyle olur; senden haber aldığımda meslektaşlarıma danışacağım ve olumlu düşüncelerimizi kağıda dökeceğiz. Bana göre en kısa zamanda tekrar gelmeniz çok doğru olur.
İkinize de en içten iyi dileklerimi sunuyorum.”
Feza Gürsey kimdir?
1921’de İstanbul’da dünyaya gelen Gürsey, 1940’ta Galatasaray Lisesi’nden, 1944’te İstanbul Fen Fakültesi Matematik-Fizik bölümünden mezun oldu.
Millî Eğitim Bakanlığı sınavını kazanarak İngiltere Imperial College’a gitmeye hak kazandı, burada 1945-1950 yılları arasında Prof. Dr. H. Jones’un danışmanlığı altında doktora çalışmalarını yaptı.
1951-1957 yılları arasında İstanbul Üniversitesi’nde görev yapan Gürsey, 1957-1961 yılları arasında, eşi ve oğlu ile birlikte Atom Enerjisi Komisyonunun bursu ile ABD’de Brookhaven Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı’nda bulundu. Bu dönemde Brookhaven Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı, Princeton İleri Çalışmalar Enstitüsü ve Columbia Üniversitesinde araştırmalar yapmaya devam etti.
Gürsey, 1961’de Türkiye’ye döndü ve 1974 yılına kadar ODTÜ Teorik Fizik bölümünde görev yaptı. 1965-1974 yılları arasında Yale Üniversitesinin Teorik Fizik Bölümüne teklifi üzerine, ODTÜ’deki görevinden ayrılmak istemeyen Gürsey, Yale Üniversitesinde konuk profesörlük görevini kabul etti.
1974 yılında Yale Üniversitesi Fizik Bölümündeki profesörlüğü daimî hâle geldi ve Yale’de kürsü başkanlığına getirildi.
Gürsey, 1991 yılındaki emekliliğine kadar Yale Üniversitesi Fizik Bölümünde çalıştı. 19 Ocak 1977’de temel parçacık fiziğine yaptığı katkılardan dolayı Sheldon Glashow ile birlikte Oppenheimer Ödülü’nü aldı. 1992’de Yale Üniversitesinin hastanesinde hayatını kaybetti.