ABD Başkanı Donald Trump, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in ateşkese yanaşmaması halinde Rusya’ya karşı yeni yaptırımlar uygulayacağını ve başta Çin ve Hindistan olmak üzere Rus petrolü satın alan ülkelere %100 oranında gümrük vergisi getireceğini duyurmuştu.
Ancak Kremlin’e yakın üç farklı kaynak, Putin’in bu tehdide rağmen savaşı sürdürmekte kararlı olduğunu bildirdi.
“Putin savaşı kazandığına inanıyor”
Reuters’a konuşan kaynaklara göre, Putin bu noktada savaşın seyrinden memnun ve art arda gelen ekonomik yaptırımların Rusya üzerinde beklenen etkiyi yaratmadığını düşünüyor. Her ne kadar Trump’ı kızdırmak istemese de, Kremlin’in önceliği sahada hedeflenen bölgelerin tamamen kontrol altına alınması.
Putin’in danışmanlarına göre, Rusya’nın son haftalardaki askeri ilerlemesi, özellikle Ukrayna’nın doğusunda kazanılan topraklarla birlikte, savaşın devamını haklı kılıyor. Finlandiya merkezli askeri analiz grubu Black Bird’e göre, sadece Temmuz ayında Ukrayna’nın 502 kilometrekarelik kısmı Rusya’nın eline geçti.
Ancak bu kazanımlar, daha geniş çerçevede değerlendirildiğinde sınırlı. ABD merkezli Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi (CSIS), Rusya’nın 2024 başından bu yana Ukrayna topraklarının sadece %1’ini ele geçirdiğini bildiriyor.
Trump-Putin gerilimi tırmanıyor
Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff’un bu hafta Moskova’ya gitmesi beklenirken, taraflar arasında diplomatik gerilim de artıyor. Trump, geçtiğimiz günlerde Putin’in tutumunu “saçmalık” olarak nitelemiş, Kiev’e bombardımanları ise “iğrenç” olarak tanımlamıştı. Beyaz Saray Sözcüsü Anna Kelly, Trump’ın amacı “öldürmeleri durdurmak” olarak özetleyerek, NATO üyelerine Amerikan silahları sattığını ve Rusya’yı sert yaptırımlarla tehdit ettiğini söyledi.
Moskova ise resmi bir yanıt vermemekle birlikte Trump’ın açıklamalarını “not ettiklerini” belirtti. Kremlin kaynakları, Putin’in hâlâ Batı ile ilişkileri düzeltme umudunu tamamen kaybetmediğini ancak mevcut konjonktürde geri adım atmanın siyasi anlamda “anlaşılmaz” olacağını ifade etti.
Barış görüşmeleri var, somut içerik yok
Mayıs ayından bu yana Rusya ile Ukrayna arasında üç kez yüz yüze görüşme yapıldı. Ancak Kremlin kaynakları, bu sürecin asıl amacının Trump’a “barışa tamamen kapalı olmadıklarını” göstermek olduğunu, görüşmelerin büyük ölçüde sembolik nitelikte geçtiğini söylüyor. Putin geçen hafta yaptığı açıklamada görüşmeleri “olumlu” olarak nitelendirse de, Moskova’nın; Ukrayna’nın dört bölgeden tamamen çekilmesi, tarafsızlık statüsünün kabulü ve ordu kapasitesinin sınırlandırılmas gibi talepleri Kiev tarafından kesin şekilde reddediliyor.
Yaptırımlar ve direnç
Trump’ın vaat ettiği yeni yaptırımların etkisi merak konusu. Moskova, önceki yaptırımlara rağmen Çin’den gelen ikili kullanımlı ekipmanlar ve Kuzey Kore’den temin edilen mühimmatlarla silah üretimini ciddi şekilde artırmış durumda. Rusya’nın merkez bankası rezervlerinin 300 milyar doları hâlâ dondurulmuş olsa da, Kremlin “yaptırımlara karşı bağışıklık” kazandığını öne sürüyor.
Trump ise geçtiğimiz hafta sonu yaptığı açıklamada, “Onlar kurnaz karakterler ve yaptırımlardan kaçmakta oldukça iyiler. Ne olacağını göreceğiz” diyerek kararlılığını vurguladı.
Kremlin’e yakın bir kaynak, ABD’nin Mart ayında sunduğu ve kapsamlı bir ateşkes karşılığında Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunun tanınması da dahil olmak üzere büyük tavizler içeren teklifin Putin tarafından geri çevrildiğini belirtti. Aynı kaynak, “Bu harika bir fırsattı ama savaş başlatmak ne kadar kolaysa, durdurmak o kadar zor” dedi.