Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye, cumhurbaşkanı seçimini kazanan Mesud Pezeşkiyan’ın yemin törenine katılmak üzere bulunduğu Tahran’da uğradığı suikastte öldürüldü. Hamas’tan yapılan açıklamada, Haniye’nin, İsrail’in Tahran’daki konutuna düzenlenen saldırı sonucu hayatını kaybettiği belirtildi.
Açıklamada, “Haniye’nin Tahran’daki evine haince bir siyonist baskın düzenlendiği” belirtildi.
İran Devrim Muhafızları da, Haniye’nin Çarşamba sabahı düzenlenen saldırıda koruma görevlilerinden biriyle birlikte hayatını kaybettiğini doğruladı. Açıklamada ayrıca şu ifadeler yer aldı: “Olay soruşturuluyor. Soruşturmanın sonucu yakında kamuoyuna duyurulacak.” Açıklama, Devrim Muhafızları’nın internet sitesi Sepah üzerinden yapıldı.
Haniya suikaste uğramadan 12 saat önce İran rejiminin lideri Ali Hamaney’le bir araya gelmişti.
İsrail Ordu Sözcülüğü yetkilisi, konuyla ilgili soruya “Bu konuda yorum yapmıyoruz” diye cevap verdi.
Türkiye ve Dünya’dan tepkiler
Erdoğan: “Bu suikast; Filistin Davasını, Gazze’nin şanlı direnişini ve Filistinli kardeşlerimizin haklı mücadelesini akamete uğratmaya, Filistinlilerin moralini bozmaya, onları sindirmeye yönelik bir alçaklıktır. Daha önce Şeyh Ahmed Yasin’e, Abdülaziz El Rantisi’ye ve daha pek çok Gazzeli siyasi isme yapılan menfur saldırıların amacı ne ise, İsmail Heniye kardeşime yönelik düzenlenen suikastın amacı da odur; ancak siyonist barbarlık bugüne kadar olduğu gibi emellerine yine ulaşamayacaktır. İslam dünyasının daha güçlü duruşu ve insanlığın ittifakıyla inşallah Gazze’deki zulüm ve soykırım başta olmak üzere İsrail’in coğrafyamızda estirdiği terör mutlaka son bulacak, bölgemiz ve dünyamız huzura kavuşacaktır. Bunun için Türkiye olarak bütün yolları denemeye, bütün kapıları zorlamaya ve Filistinli kardeşlerimizi tüm imkanlarımızla, tüm gücümüzle desteklemeye devam edeceğiz.”
TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş: “İnandığı gibi yaşadı, yaşadığı gibi öldü. Filistin davasına adadığı ömür, verdiği mücadele nesillere örnek oldu. Çocuklarının ve torunlarının şehadeti ardından gösterdiği vakur duruşu ve sarsılmaz inancı karşısında Rabbim onu da şehidlikle mükâfatlandırdı.”
Dışişleri Bakanlığı: “İsmail Haniye’nin alçakça bir saldırı sonucu katledilmesini lanetliyoruz.”
Gelecek Partisi lideri Ahmet Davutoğlu: “Gerçek liderler temsil ettiği toplumun kaderini paylaşanlardır. Bu sabah Halid Meşal ile görüştüm ve taziyelerimi ilettim. Cenazenin Cuma günü Doha’da kaldırılmasını planladıklarını iletti.”
DEVA Partisi lideri Ali Babacan: İran’da gerçekleştirilen saldırı sonucu hayatını kaybeden İsmail Haniye’ye Allah’tan rahmet, Filistin halkına sabır ve başsağlığı diliyorum.
AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik: “Haniye, Filistin halkı ve vatanı için mücadele ederken katillerin saldırısı sonucunda şehit oldu. Bu suikast Netanyahu Hükümetinin bir soykırım ve katliam şebekesi olduğunu bir kere daha gösterdi.. Kardeş Filistin halkının haklı davası er ya da geç bu katilleri yenecektir.”
CHP Genel Başkanı Özgür Özel: “Hamas’ın başlattığı saldırılar hepimizi üzmüştü, suçsuz insanlar öldü ama karşılık veriyoruz diye 40 bin kişi öldürdüler. Hamas liderinin öldürülmesini de tasvip etmiyoruz. Biz ‘yurtta barış, dünyada barış’ diyoruz.”
Hamas yöneticilerinden Sami Ebu Zuhri: “Hamas bir kavram ve kurumdur. Hamas, fedakarlıklara rağmen bu yolda devam edecek ve biz zaferimizden eminiz.”
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas: “Haniye’nin suikast sonucu öldürülmesi korkakça bir eylem ve tehlikeli bir gelişme olarak.”
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov: “Bu kesinlikle kabul edilemez bir siyasi suikasttır ve gerilimin daha da tırmanmasına yol açacaktır.”
Yemen’deki Husilerin lideri Muhammed Ali el Husi: “İsmail Haniye’yi hedef almak iğrenç bir terör suçudur. Bu, kanunların açık bir ihlalidir.”
Lübnan geçici Başbakanı Najib Mikati: “Hamas Siyasi Bürosu başkanı İsmail Haniye’nin suikastını şiddetle kınıyoruz ve bu eylemi, bölgedeki küresel endişe ve tehlikenin kapsamını genişleten ciddi bir tehdit olarak görüyoruz.”
Dünya Müslüman Alimler Birliği Başkanı el-Karadaği: “Kayıp ve acı çilesine rağmen Heniyye’nin şehadeti her zaman paha biçilmez direniş ve fedakarlığın sembolü olarak kalacaktır.”
İsrail’in aşırı sağcı Kültür Bakanı Amichai Eliyahu: “Dünyayı bu pislikten temizlemenin doğru yolu budur. Hayali barış anlaşmaları artık yok. Merhamet yok. Haniye’nin ölümü dünyayı biraz daha iyi hale getirecektir”
Hamas’tan ilk açıklama: “Bu bir cihaddır, ya zafer ya şehadet”
Hamas’tan yapılan açıklama şöyle:
“Rahman ve Rahim Allah’ın adıyla. ‘Allah yolunda öldürülenleri ölü sanmayın, bilakis onlar Rableri katında diridirler ve rızıklandırılmaktadırlar.’ Hamas İslamî Direniş Hareketi yüce Filistin halkına, İslam alemine, Arap halklarına ve vicdanlı tüm özgür insanlara başsağlığı diler. Hareketimizin Lideri Mücahid İsmail Haniye, İran’ın yeni seçilen cumhurbaşkanının yemin törenine katıldıktan sonra Tahran’daki ikametinde Siyonistler tarafından gerçekleştirilen hain bir saldırı sonucunda şehid oldu. Biz Allah’a aidiz ve O’na döneceğiz. Bu bir cihaddır, ya zafer ya şehadet.”
İsmail Haniye kimdir?
Filistinli siyaset adamı, Filistin Ulusal Yönetimi’nin tartışmalı eski başbakanı İsmail Haniye, 1963’te Gazze Şeridi’ndeki Elşati mülteci kampında dünyaya geldi. Ailesi 1948 Arap-İsrail Savaşı sırasında Aşkelon şehrinden kaçarak mülteci durumuna düşmüştü. 1987’de Gazze İslam Üniversitesi’nden mezun oldu. 1989’da I. İntifada’ya katıldığı ve Hamas üyesi olduğu gerekçesiyle tutuklandı. 1992’de serbest bırakıldıktan sonra, İsrail tarafından diğer İslami Cihad ve Hamas üyesi 415 kişilik grubun arasına katılıp, Güney Lübnan’a sürüldü. Ertesi yıl Gazze’ye geri döndü.
1999’dan 2004’e kadar, Hamas genel sekreteri Şeyh Ahmed Yasin’in özel kalem müdürlüğünü yaptı. Aralık 2005’te yapılan ve 25 Ocak 2006’da tekrarlanan Filistin Yasama Konseyi seçimlerinde Hamas lideri Halid Meşal’in Şam’da sürgünde bulunmasından dolayı listenin en başında yer aldı. Hamas’ın 132 sandalyeden 74’ünü aldığı seçimler sonucunda Haniye, 16 Şubat 2006’da Hamas’ın başbakan adayı olarak açıklandı. 19 Şubat’ta, ABD ve İsrail’in karşı çıkmalarına rağmen Filistin başkanı Mahmud Abbas tarafından başbakanlığa atandı. Ekim 2006’da Gazze’de El Fetih ile Hamas üyelerinin çarpışmaları sırasında konvoyuna düzenlenen saldırıdan kurtuldu. Mayıs 2007’de İsrail’in evine karşı düzenlediği füze saldırısını atlattı.
Haziran 2007’de Gazze Şeridi’ndeki Hamas ile El Fetih arasındaki çatışmaların zirveye çıkması üzerine, Filistin devlet başkanı Mahmud Abbas tarafından görevinden alındı.
Haniye evli ve 13 çocuğa sahipti. 2009’da aile, Kuzey Gazze Şeridi’nde bulunan El-Şati mülteci kampında yaşamaktaydı. Haniye’nin kardeşleri Kholidia, Laila ve Sabah, İsrail vatandaşıdır ve güney İsrail’deki Tel as-Sabi’de yaşamaktadır. Kholidia ilk olarak Tel as-Sabi’ye taşındı, ardından iki kız kardeşi de geldi. Üç kız kardeşin çocuklarından bazıları İsrail ordusunda görev yapmıştır.
Haniye’nin kız kardeşi Suhila Abd el-Salam Ahmed Haniyeh ve kritik bir kalp tedavisi gerektiren eşi için Gazze’deki hastanelerde tedavi edilemeyen acil bir tedavi talebini kabul etti. Başarılı bir tedavinin ardından ikili, İsrail’in Petah Tikva’daki Rabin Tıp Merkezi’nde tedavi gördükten sonra Gazze’ye döndü. Haniye’nin torunu Kasım 2013’te bir İsrail hastanesinde tedavi gördü ve kayınvalidesi Haziran 2014’te bir İsrail hastanesinde tedavi gördü. 2014 İsrail-Gazze Savaşı’nın ardından, Haniye’nin kızı, rutin bir işlem sırasında komplikasyonlar yaşadıktan sonra acil tedavi için Tel Aviv’deki bir İsrail hastanesinde bir hafta geçirdi.
Eylül 2016’da Haniye, eşi ve iki oğluyla birlikte, Hac olarak bilinen yıllık hac ziyareti için Gazze’den ayrıldı. Bu seyahat, bir kampanya başlangıcı olarak yorumlanmış ve Haniyeh’in Meşal’in yerine geçeceği yönündeki raporları güçlendirmiştir. Ayrıca 2020’de İran’ın Tahran şehrinde, Kasım Süleymani’nin cenazesine katılmıştır. Haniye Katar’da yaşamaktaydı.
İsrail’in suikast geçmişi
İsrail daha önce de Hamas liderlerine suikastlar düzenlemişti. Onlar şu şekilde:
Ocak 1996: İsrail, Gazze’deki Beyt Lahiya’da Hamas askeri lideri Yahya Ayyaş’ı öldürdü.
Mart 2004: Hamas’ın ruhani lideri ve kurucusu Şeyh Ahmed Yasin, Gazze’de İsrail saldısında öldürüldü.
Nisan 2004: Yasin’in halefi ve Hamas’ın kurucu ortağı Abdulaziz al-Rantisi, Gazze Şehri’nde İsrail helikopteri füze saldırısında öldürüldü.
Ocak 2024: Üst düzey Hamas yetkilisi Salih al-Aruri, Beyrut’ta bir İsrail drone saldırısında öldürüldü.
Temmuz 2024: Hamas’ın siyasi şefi İsmail Haniye, İran’ın başkenti Tahran’da suikasta uğradı.