Dünyanın en büyük tehlikelerinden biri olan korona virüsü, piyasaları kasıp kavurdu. ABD ve Avrupa piyasalarında sert düşüşler görülürken, emtia fiyatlarında da karmaşa sürüyor. Virüs etkisiyle petrol fiyatları, hızla çakılırken güvenli liman altına talep arttı. Virüs etkisiyle brent tipi petrolün varil fiyatı 50 doların altına kadar geriledi. Buna önlem almak için Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı ham petrol üreticisi ülkelerin enerji ve petrol bakanları toplantısına start verildi. Günlük ham petrol üretiminin 1.5 milyon varil düşürülmesi hedeflenirken toplantıdan sonuç çıkmadı.
OPEC dışı ülkelerin en büyük petrol üreticisi olan Rusya’nın ise 500 bin varillik ek kesintinin ne kadarını karşılayacağı ise henüz netlik kazanmadı. Fakat, Rusya toplantı sonrasında kesinti yapmayacağını açıkladı. Böylece Suudi Arabistan ve Rusya arasında petrol savaşları resmen başladı. Siyasi ve ekonomik sonuçlara yol açabilecek bir fiyat savaşını tetiklemesinin ardından petrol yüzde 30’un üzerinde çöktü. Brent petrolü vadelileri, Asya seansının açılmasının hemen ardından tarihinin ikinci en büyük düşüşünü gerçekleştirdi. Petrol fiyatlarındaki en büyük düşüş 1991’deki Körfez Savaşı sırasında meydana gelmişti. Küresel gösterge brent petrolünün varil başına 31.02 dolara kadar inmesi ile birlikte, Goldman Sachs Group fiyatların 20 dolara kadar inebileceği uyarısında bulundu. Kuzey Denizi’nden çıkarılan brent petrolün varil fiyatı cuma günü 45 dolar iken, pazar gecesi yüzde 30 değer kaybederek 32.83 dolara geriledi. ABD ham petrolünün varil fiyatı ise 12.44 dolar düşüş göstererek 28.84’e geriledi. Böylece her iki petrol türünün varil fiyatı 2016’dan beri en düşük seviyesine gerilemiş oldu. Piyasa uzmanları, düşüşün arkasında Suudi Arabistan ve Rusya arasında benzin fiyatları konusunda yaşanın uyuşmazlık ve korona virüsünün küresel ekonomi üzerinde yarattığı baskının olduğuna işaret ediyor. Ülke cumartesi günü sürpriz bir hamleyle 30 yılı aşkın süredir görülen en büyük fiyat indirimine gideceğini açıkladı. Ülkenin petrol şirketi Saudi Aramco; Asya, Avrupa ve ABD’ye benzeri görülmemiş fiyatlar sunacağını duyurdu.
AKARYAKITA YAKLAŞIK 1 LİRA İNDİRİM BEKLENİYOR
Aslında petrol fiyatlarındaki gerileme en çok Türkiye’nin işine yarıyor. Enerji tarafında dışa bağımlı olan Türkiye’de en başta pompa fiyatlarının gerilemesi bekleniyor. Petrolde bu beklentiler vatandaşın bütçesini de yakından ilgilendiriyor. Petrol fiyatlarının gelecekte olası düşüşü akaryakıt fiyatlarının da gerilemesine yönelik beklentileri beraberinde getiriyor. Petrol fiyatlarının çok sert gerilediği pazartesi gününde litre başına benzinde 80 kuruşa varan indirim beklentisi söz konusu. Sektör temsilcileri akaryakıt fiyatlarında yaşanan bu gerilimin akaryakıt fiyatlarındaki düşüşe destek olacağını düşünürken, Türkiye için brent petrolde 27 dolar seviyesinin önemli olacağına dikkat çekiyor.
KÂR ETMEK İÇİN 42 DOLARDAN SATMASI GEREKİYOR
Petrol fiyatlarına göre ekonomik yapısı şekillenen Rusya’da Petrol fiyatında her 10 dolarlık düşüş, Rusya’nın döviz gelirlerini ortalama 20 milyar dolar azaltıyor. Rusya’da petrol çıkarma maliyeti 25 dolar civarında görülürken Rusya’nın kâr edebilmesi için petrol fiyatının 42 dolar seviyelerinde olması gerekiyor. Rusya Maliye Bakanlığı, ülkenin Ulusal Refah Fonunda 1 Mart itibarıyla 10,1 trilyon ruble bulunduğunu kaydederek “Fondaki varlıklar, petrol fiyatlarının 6-10 yıl boyunca varil başına 25-30 dolar seyretmesi halinde oluşacak açığı kapatabilecek düzeyde” açıklamasında bulundu.
1 KASA DOMATESLE AYNI PARA
Petrol fiyatlarının düşmesiyle birlikte petrolün varil fiyatıyla 1 kasa domatesin fiyatı eşitlenmiş oldu. 1 varil petrol 159,5 litre alırken petrolün varil fiyatı 31 dolar seviyesine düştü. 1 kasa domates ise 50 kilogram olarak tartılıyor. Rusya’da 1 kasa domatesin fiyatı da 30 dolar düzeyince satılıyor.
RUSYA’DA BANKA VE BÜROLAR İŞLEM YAPMIYOR
Brent petrolün varil fiyatının yüzde 25 düşmesiyle birlikte Rusya’da euro ve dolar yükselirken Ruble’nin değer kaybetmesi Rus ekonomisini olumsuz etkiledi. Rusya’da 1 Euro 83.9 rubleden işlem gördü. 1 dolar ise 73.8 rubleden satılmaya başlandı. Rusya’da döviz kurlarındaki ani yükseliş nedeniyle ekonomide olağanüstü hâl ilan edildi. Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, yaşanan ekonomik çalkantıyla ilgili kamuoyunu rahatlatan açıklamalar yaparak “Rezervlerimizde euro ve dolar bulunuyor. Şu anlık döviz temininde sorun yaşamıyoruz” dedi. Döviz kurundaki bu hareketlilik nedeniyle bazı banka ve döviz bürolarında işlem yapılmadığı ve durdurulduğu öğrenildi.
20 DOLARA KADAR GERİLEYEBİLİR
Gelişmelerin ardından Morgan Stanley ve Goldman Sachs petrol fiyat tahminlerini aşağı yönlü revize etti. Çin’den bu sene talep gelmeyeceğini öngören Morgan Stanley ikinci çeyrek için varil fiyat tahminin 57.50 dolardan 35 dolara, ABD petrol fiyat tahminini 52.50 dolardan 30 dolara çekti. Goldman Sachs ise Rusya – Suudi Arabistan çatışmasını ve virüsün petrol talebini çökertmesini gerekçe göstererek 2’nci ve 3’üncü çeyrek brent petrol tahminlerini 30 dolara düşürdü. Damien Courvalin öncülüğündeki analistler petrol fiyatı savaşlarının brent petrolün varil fiyatını 20 dolara kadar düşürebileceğini belirtti.
ARAMCO HİSSELERİ SERT DÜŞTÜ
Petrol fiyatlarındaki sert düşüşün en çok Suudi Arabistan ekonomisine zarar vermesi bekleniyor. Ekonomisinin yüzde 90’ı petrol üretimi ve ihracatına bağlı olan Riyad hükümetinin bütçesini dengeleyebilmesi için petrolün varil fiyatının yaklaşık 80-85 dolar arasında olması gerekiyor. Öte yandan Rusya ise bütçe dengesini sağlayabilmek için petrol fiyatlarının ortalama 42-45 dolar arasında olmasına ihtiyaç duyuyor. Petrol fiyatlarının düşük kalmaya devam etmesi durumunda, her iki ülkenin petrol gelirleri ve bütçelerinde milyarlarca dolar açık oluşacağı tahmin ediliyor. Bu ülkelerin borsalarında işlem gören petrol şirketlerinin hisse fiyatları ve piyasa değerlerinde de sert düşüşler görüldü. Dünyanın en büyük ham petrol ihracatçısı olan Suudi Arabistan’ın milli petrol şirketi Saudi Aramco’nun hisseleri bugün yüzde 10, piyasa değeri ise yaklaşık 660 milyar Suudi riyali (176 milyar dolar) düştü. Rus petrol şirketleri Rosneft ve Lukoil’in hisselerinde ise yüzde 4’ün üzerinde kayıp yaşandı. Ayrıca her iki şirketin piyasa değeri toplam 360 milyar ruble (4,8 milyar dolar) eridi.
ABD VE AVRUPA BORSASI ÇÖKÜŞTE
Hem virüs hem de petrol etkisiyle piyasalarda oldukça sert bir rüzgar esmeye devam ediyor. Stoxx Europe 600 Endeksi yüzde 6,7 oranında düştü. İngiltere’de FTSE 100 Endeksi yüzde 8’in, Almanya’da DAX yüzde 7’nin, Fransa’da CAC 40 Endeksi yüzde 6’nın, İspanya’da IBEX 35 Endeksi yüzde 6’nın üzerinde satıcılı seyrediyor. ABD’de Hazine tahvil faizleri sert düştü ve getiri eğrisinin tamamı ilk kez yüzde 1 seviyesinin altına indi. Dow Jones Endeksi açılışta yüzde 7’den fazla düşerken S&P 500 Endeksi yüzde 7 geriledi. Endeks böylece 19 Şubat’taki rekorundan beri yüzde 20’ye yakın kaybetti. Borsalardaki sert düşüş sonrası işlemler 15 dakikalığına askıya alındı. Aralık 2008’den beri ilk kez devre kesici uygulandı. Düşüşün artması durumunda işlemlere 15 dakikalık bir ara daha verilecek. Devam ederse piyasalar tamamen kapatılacak.
KUR 6.10 SEVİYESİNDE BORSA SATICILI
Borsa İstanbul’da da kayıplar yüzde 4’ geçti ve BİST 100 endeksi 105.000 puanın altına indi. BIST 100 endeksi, açılışta yüzde 2,79 azalarak 106.539,89 puana geriledi. Analistler, küresel piyasaların yeni haftaya petrol fiyatlarındaki sert düşüşün negatif etkisi ve devam eden yeni tip Kovid-19 salgınına ilişkin endişelerle başladığını bildirdi. Yatırımcıların riskli varlıklardan çıkışı sürdürmesiyle birlikte sert kayıplarına devam ederken dolar/TL güne 6.20’nin hemen altında başladı. Cuma günü 6.10’ın altında işlem gören dolar/TL gece saatlerinde 6.20’ye kadar yükseldikten sonra dün sabah 6.10’un altını test etti.
YATIRIMCI ALTINDAN VAZGEÇMİYOR
Altın, petrol fiyatları öncülüğünde sert düşen emtia piyasası ve gittikçe genişleyen virüs nedeniyle rekor kırdı. Yatırımcıların güvenli liman arayışıyla spot altın, 2012 aralık ayından bu yana en yüksek seviyesi olan bin 700 doları aştı. ABD altın vadelileri yüzde 1,5 yükseldi. Goldman Sachs fiyatların bin 800 dolara kadar çıkabileceği uyarısında bulundu.