Türkiye’de yerel yönetimler depreme karşı dirençli kentler için imar planlarını yeniden düzenlemenin sınavından geçerken, bir başka büyük sınava da aynı anda giriyorlar: Dirençli toplum sınavı.
Dirençli kentleriniz olsa bile dirençli toplumunuz yoksa kentiniz yine yıkılacak.
Dirençli toplum inşası için de toplumda kimseye ayrıcalık tanımadan, herkese eşit düzeyde hizmet sağlamak ve destek vermek gerekiyor. Avrupa kentlerinin bu yolda hızla ilerlediğini, Türkiye’nin de daha geç kalmaması için Avrupa Birliği’nin Türkiye’yi desteklediğini en başta söyleyeyim.
Öncesinde; Türkiye’de her anlamda yepyeni bir tartışma başlatan 31 Mart 2024 yerel seçim sonuçlarından kısaca bahsetmek gerekiyor:
-31 Mart 2024 yerel seçimleri CHP’yi 47 yıl aradan sonra birinci parti yaptı. AK Parti 22 yıllık iktidarında ilk kez ikinci parti oldu.
-CHP’nin seçim zaferi, AK Parti’nin yenilgisi konuşulurken 31 Mart’ın en dikkat çeken yönlerinden biri de kadınların zaferiydi. Türkiye’de tam 78 kadın, belediye başkanı seçildi 31 Mart’ta. Birincilik yine CHP’deydi. CHP’nin kazandığı 414 belediyenin 34’ünde seçilenler kadındı. AK Parti, kadın belediye başkanları sıralamasında ikinci bile olamadı, 10 kadın belediye başkanıyla üçüncü oldu. İkinciliği, 30 belediye başkanlığıyla DEM Parti aldı.
-CHP’nin bugün 3’ü büyükşehir, 3’ü il, 27’si ilçe ve 1 belde olmak üzere toplam 34 belediyesini kadınlar yönetiyor.
Seçimin üzerinden 8 ay geçti. Kadın belediye başkanları ne yapıyor? Çalıştıklarını hepimiz biliyoruz da, -fark yaratan ne yapıyor- diye sormak istiyorum aslında.
CHP’nin kale kentlerinden Edirne’nin ilk kadın belediye başkanı Filiz Gencan Akın “Yerelde Eşitlik Çalıştayı” yapacağını, çalıştaya da CHP’li 12 kadın belediye başkanının katılacağını duyurunca Ankara’dan kalkıp da Edirne’ye gitmek farz oldu.
Ayı ayrı hikayeleri olsa da -aynı hedefe kilitlenmiş CHP’li kadın belediye başkanları Edirne’ye çıkarma yaptı- desem hiç de abartmış olmam: Dirençli bir toplum için toplumsal eşitliği günlük hayatta kalıcı hale getirmek.
Çünkü ancak toplumun her alanında kadın-erkek eşitliği sağlandığında Türkiye değişecek ve dönüşecekti. Türkiye daha mutlu, daha güvenli ve daha kazançlı bir ülke olacaktı.
Toplumsal cinsiyet eşitliği mümkün mü?: Mümkün
-Dirençli toplum için toplumsal cinsiyet eşitliği- felsefesi aslında Avrupa kökenli. Avrupa Birliği’nin istekli ve kararlı belediyelerle yürüttüğü projenin de genel adı. Türkiye’nin Avrupası sayılan Edirne’nin de dirençli topluma, toplumsal cinsiyet eşitliğine hazır olması hiç de şaşırtıcı değil. Edirne belediye meclisi oy birliğiyle ‘varız’ demiş ve kollar sıvanmış.
Edirne’nin ilk kadın belediye başkanı Filiz Gencan Akın’ın AB desteğiyle yürüttüğü “Dirençli toplum için yerelde toplumsal cinsiyet eşitliği projesi” kapsamında düzenlediği eşitlik çalıştayında da kadın belediye başkanları kafa kafaya verip uygulamaya koyacakları ya da uyguladıkları yerel eşitlik eylem planlarının üzerinden geçtiler.
Birlikte çalışıp, birbirlerine güç ve ilham vermeye kararlı olan ve Edirne Belediye Başkanı Filiz Gencan Akın’ın çağrısına uyan 12 belediye başkanının adını buraya not düşmek gerekir:
Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı Ayşe Ünlüce, Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanı Candan Yüceer, Edirne Belediye Başkanı Filiz Gencan Akın, Bilecik belediye Başkanı Melek Mızrak Subaşı, İstanbul Üsküdar Belediye Başkanı Sinem Dedetaş, İstanbul Bakırköy Belediye Başkanı Ayşegül Ovalıoğlu, Aydın Didim Belediye Başkanı Hatice Gençay, Antalya Korkuteli Belediye Başkanı Saniye Caran, Burdur Bucak Belediye Başkanı Hülya Gümüş, Karabük Safranbolu Belediye Başkanı Elif Köse, İzmir Foça Belediye Başkanı Saniye Fıçı, Kırklareli Kaynarca Belediye Başkanı Neşe Çevikbaş.
Mor harita yaygınlaşıyor
Kadınlara güç verip, dirençli bir toplum yaratmak için neler yaptıklarını tek tek anlattılar. Her bir proje gerçekten heyecan vericiydi. Eskişehir’de artık sabaha kadar otobüs seferleri var. Akşam 8’den sonra otobüsler kadınları durakta değil de, gitmek istedikleri yerde bırakıyorlar.
İstanbul’da olan mor harita birçok kente yayılmış. Kadınlar tıp merkezlerinden, kreşlere, kütüphanelerden yurtlara, üretici pazarlarına, psikolojik danışma merkezlerine kadar kentin hangi bölgesinden belediye desteğiyle hizmet alabileceğini görüyor.
Empati şenlikleri, kadının istihdamı
“Kadının olduğu her yerde umut var. Kadın belediye başkanları bugün her ortama girebiliyor. Bizden belediye başkanı olduysa herkes olur” diyebilme cesaretini gösteren Candan Yüceer’e, diğer tüm belediye başkanları “iktidar olmanın hayaliyle yaşıyor, hayalleri gerçeğe dönüştürebileceğimize inanıyoruz” sözleriyle destek verdi.
Sosyal belediyecilikten asla ödün vermeyeceklerinin sözünü veren belediye başkanlarından kadınları güçlendirmek için değişik proje örnekleri duymak ilginçti: Bucak Belediye Başkanı Hülya Gümüş -empati şenlikleri- düzenleyip, toplumun birbirini anlamasına destek olmak istiyor örneğin. Didim Belediye Başkanı Hatice Gençay kadın istihdamını daha da güçlendirip, şiddetle daha etkin mücadele edeceğini söylüyor.
“Tepedeki anlayış değişmeli”
Üsküdar Belediye Başkanı Sinem Dedetaş, liyakate dayalı bir yönetim sistemi olmadan toplumda eşitliğe dönük çabaların yarım kalacağına dikkat çekiyor, “En tepedeki anlayışı değiştirmemiz gerekiyor” sözleriyle büyük alkış alıyor. Bir gemi mühendisi olarak aslında kendisinin 2019’da İstanbul’da Şehir Hatları Genel Müdürlüğü’ne getirilmesini -İstanbul’da eşitliğin başladığı dönem- olarak nitelendiriyor. Yereldeki çabaların sonuç vermesi için merkezdeki anlayışı değiştirmek için kadınların daha kalıcı ve sürdürülebilir çalışmalar yapmasını istiyor.
Dünyayı iki şey temizler: Su ve kadın
Ömrünün “cam tavanları kırmakla geçtiğini” anlatan Bakırköy Belediye Başkanı Ayşegül Ovalıoğlu’nun kız çocuklarının okutulması için merkezi hükümetin yapmadığını belediyelerin yaptığını anlatıyor. Korkuteli Belediye Başkanı Saniye Caran’ın “Dünyayı iki şey temizler. Biri su, birisi de kadın” sözleri herkesi umutlandırıyor. Kaynarca Belediye Başkanı Neşe Çevikbaş da, Safranbolu Belediye Başkanı Elif Köse de, kadınlara rol modeli olmalarının yaşadıkları yerde motivasyonu ve bereketi hareketlendirdiğini söylüyor.
Kafa kafaya verip kendilerini zorlayan konuları, problem çözme yöntemlerini paylaşan kadın belediye başkanlarının düzenli olarak biraraya gelip dirençli toplum yolunda hızla ilerleyeceklerini şimdiden söylemek mümkün.
Edirne’de her gün heyecanla uyanan bir başkan: Baktılar, bu kadın yapar dediler
Kadın belediye başkanlarını Edirne’de “Yerelde eşitlik çalıştıyı”nda buluşturan Edirne Belediye Başkanı Filiz Gencan Akın, bu çalıştay ışığında her belediyenin uygulamaya koyacağı yerel eylem planlarının toplum için ‘hayati’ değerde olduğunu söylüyor.
“Yerelde eşitlik eylem planımızla Edirne’deki her bireyin daha eşit fırsatlarla karşılaşabileceği bir çevre yaratmayı hedefliyoruz. Eğitimden sağlığa, ekonomiden şiddetle mücadeleye kadar geniş bir yelpazede eşitliğin her yönünü ele alıyor, bu alanda atılacak her adımın toplumsal yapıyı dönüştüreceğine inanıyoruz.
Bu plan sadece bir belge değil aynı zamanda hep birlikte inşa edeceğimiz daha eşit, güvenli ve özgür bir toplumun yol haritasıdır.
Kadınların ve çocukların güvenliğini temin etmek yalnızca bir yasal yükümlülük değil aynı zamanda insani bir sorumluluktur.”
Filiz Gencan Akın; CHP’nin kalesi, Osmanlı başkentlerinden, Türkiye’nin Avrupa kapısı Edirne’yi bir “mücevher” gibi görüp, “Bu mücevherin üzerindeki tozu alacağım” diye işe başlamış.
Avukatlıktan belediye başkanlığına geçişini öyle içten anlatıyor ki; “Elimde sihirli bir değnek yok ama Edirne’ye farklı bir kimlik kazandırmak istiyorum. Ciddi bir turizm potansiyeli var bu kentin. Neden bu potansiyeli kullanmayalım” sorusunu soruyor kendine.
Sanayide, tarımda, eğitimde her alanda kadınları öne çıkaran Edirne’nin alışmadığı bir tek şey kadın siyasetçiymiş, işte ona da alışıyor. Filiz Gencan Akın, Edirne’nin ilk kadın belediye başkanı oluşunu da halkın kadınlara olan güvenine bağlıyor, “Baktılar, bu kadın yapar dediler. Beni belediye başkanı seçtiler” diyor.
Edirne’nin “Her gün yeni bir heyecanla uyanıyorum” diyen bir belediye başkanı var. Evet çok sorun var ama onun kentte konuşmadığı insan, girmediği ev, dükkan, sokak yok ve “Çözülemeyecek sorun da yok” diyor.
Türkiye’yi ve dünyayı kadınlar değiştirecek diyoruz ya çoğu zaman. Doğru yoldayız. Filiz Gencan Akın da bakın ne diyor:
“Her işi doğru düzgün yapmak istiyorum. -Mış gibi- yapmak istemiyorum. Yerelde eşitlik eylem planımıza şehirdeki herkesin katkı sunması çok önemliydi. Sorumluluğumuzun farkındayız ve takibini yapıyoruz. Güçlü kadın belediye başkanlarının da Edirne’ye gelip, eşitlik için ses yükseltmesi ülkemizi hakettiği düzeye çıkması için motive edecek. Biz buradayız.”