Cenevre’de Suriye’deki krize siyasi çözüm bulma iddiasında taraflar yaklaşık bir haftadır görüşmelere başlamaya çalışırken, IŞİD’le mücadele uluslararası koalisyonu küçük grup toplantısı yaptı. Toplantının ardından açıklama yapan ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, “Suriye-Türkiye sınırında tam kontrolü sağlamak üzereyiz” dedi.
ABD, Türkiye, Suudi Arabistan, İngiltere, Almanya, Fransa ve Katar’ın da dâhil olduğu 23 ülke, Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler’in katılımıyla gerçekleşen toplantıda IŞİD’in mâli kaynaklarının kesilmesi ve dünyanın her yerinde IŞİD’in yok edilmesi için atılacak adımlar masaya yatırıldı.
Mücadelenin uzun soluklu olacağını bir kez daha vurgulayan John Kerry, Irak ve Suriye’de kaydedilen ilerlemeyi anlatırken Türkiye-Suriye sınırına da değindi:
“DAEŞ’e yönelik 10 bin hava saldırısı düzenledik, onların mâli mekanizmalarını kırdık, petrol tesislerini vurduk, önemli yapı ve ağır silahlarına kullanamaz hale getirdik, Suriye-Türkiye sınırında tam kontrolü sağlamak üzereyiz, eğitilmeleri sayesinde 20 bin Peşmerge kuvveti ve bin Irak polisi önemli başarılar elde etti. Onlar ki Ramadi ve Sincar kentlerini DAEŞ'in elinden geri aldı.”
ABD’den ‘sınır’ vurgusu
ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden, 23 Ocak’taki ziyaretinde de Türkiye-Suriye sınırının korunması konusunu gündeme getirmişti. Davutoğlu ile yaptığı ortak açıklamada "IŞİD'in Türkiye sınırından geçişlerini engellemek için yapılan faaliyetler üzerine konuştuk. DEAŞ'ın sınırdaki saldırılarını engelleme konusunda mücadelemize şimdi ve örgütü yendikten sonra da devam edeceğiz. Güney sınırınızda devlet kurmasına engel olacağız" demişti.
Başkan Obama da Aralık ayının başında yaptığı bir konuşmada "Türkiye'yle Suriye sınırını kapatması konusunda çalışıyoruz" ifadelerini kullanmıştı.
Ankara, IŞİD’in hâkim olduğu yaklaşık 90 kilometrelik sınır bölgesinden IŞİD’in temizlenerek yerine ılımlı muhalif grupların ve Türkmenlerin yerleştirilmesini istiyor. ABD’den Türkiye yapılan tüm üst düzey ziyaretlerde de bu konuda Türkiye’ye destek açıklamaları geldi. Ancak ABD bir yandan da sınırın diğer bölgelerinde kontrolü elinde tutan ve başını PYD'nin çektiği Suriye Demokratik Güçleri'ni desteklemeye devam ediyor.
Temmuz 2015’te İncirlik Üssü ABD ve koalisyon uçaklarının kullanımına açıldığında Ankara’dan yapılan açıklamalara göre Suriye’nin kuzeyindeki Azez-Mare-Cerablus hattı IŞİD’den temizlenecek, bölge ılımlı muhalefetin kontrolüne bırakılacaktı. Türkiye’nin bu alana geçişine kesinlikle karşı çıktığı, PKK’nın Suriye kolu PYD de bölgeye giremeyecekti. Dönemin Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu bu plan için ‘doğal olarak güvenli bölge olacak’ demişti. Ancak ABD, İncirlik’i kullanarak operasyonlara yoğunluk verse de Türkiye’nin bu bölgeyle ilgili beklentisine yönelik ciddi bir adım atmadı. Onun yerine yabancı savaşçı geçişini engellemek ve güvenlik odaklı ‘sınır kapatılması’ açıklamaları geldi.
McGurk ve Sinirlioğlu’nun teması
ABD Başkanı Barack Obama’nın IŞİD’le mücadele koalisyonundaki özel temsilcisi Brett McGurk de toplantıdaydı. McGurk, Roma’ya geçmeden hemen önce Suriye’nin kuzeyi ve Bağdat’ta Iraklı ve Kürt yetkililerle görüşmüştü.
Kerry'nin 'sınırın kontrolünü sağlamak üzereyiz' açıklaması yaptığı Roma’da, toplantı marjında McGurk ile Türkiye’yi temsilen toplantıya katılan Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu da bir araya geldi.
McGurk hafta sonu Kobani’de, PKK’nın Suriye’deki kolu PYD ve onun silahlı kolu YPG’nin başını çektiği Suriye Demokratik Güçleri’nden temsilcilerle görüştü. Ankara ve Suriye muhalefeti PYD’nin Cenevre görüşmelerini katılmasına şiddetle karşı çıkmış, PYD eş başkanlarına davetiye gitmemişti. Ancak ABD’nin Ekim 2015’te oluşturduğu ve başını PYD’nin çektiği Suriye Demokratik Güçleri’nin siyasi kanadı Suriye Demokratik Meclisi’ne davetiye gitti.
Bu ziyaretle PYD, Cenevre’ye davet edilmese de ilk kez Suriye içinde ABD hükümetinden bir yetkiliyle görüşmüş oldu.
McGurk ardından Bağdat’a giderek Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başbakanı Neçirvan Barzani ve Irak Başbakanı Haydar İbadi ile bir araya geldi. IKYB ile PYD’nin ilişkileri de gergin.
‘Ek kara birlikleri’ önerisi
Kerry, toplantı sonrası yaptığı açıklamada Cenevre görüşmelerine de gönderme yaptı. Suriye’deki savaşın da bir an önce sona erdirilmesi için görüşmeler yapılması gerektiğini söyledi.
Toplantıya katılan bölge ülkeleri, Irak ve Suriye’ye ek kara birlikleri gönderilmesini önerdi. Konunun askeri uzmanlar tarafından incelenmesi kararı alındı. Kerry, bununla ilgili olarak “Askeri uzmanlar imkânlar doğrultusunda ne tür bir katkı yapılabileceğini irdeleyecek” dedi.
Roma’da yapılan toplantıda Irak ve Suriye’nin yanı sıra, IŞİD’in ilerleme kaydettiği Libya da gündemdeydi. Sirte’de elinde tuttuğu petrol yataklarından gelir elde eden IŞİD’in Libya’daki güç boşluğundan faydalanarak daha da güç kazanmasının yarattığı endişe, toplantının sonuç bildirgesinde yer aldı.
Kaynak: Al Jazeera, AA