Yalım Eralp

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor: Biden’ın İsrail yanlısı tutumu nedeniyle bazı Araplar ve Siyahiler oy vermeyeceklerini söylüyor. Peki, sonuç? Daha İsrail yanlısı olan Trump seçilecek. Amerikan halkı bu analizi yapabilecek kapasitede değil, özellikle Orta Amerika’da bu analiz yeteneği zayıf. Avrupa seçmeni gibi değiller. Yani ne olacak? Kürtaj karşıtları mı, mülteci karşıtları mı kazanacak? İş, bu seviyeye kadar inmiş durumda.

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor’da bu hafta: Halkımız merak ediyordur, 'Batı ülkeleri neden İsrail’i destekliyor?' diye. İsrail, yarım asırdan fazladır kendini Hristiyan Batı’nın bir parçası olarak tanıttı ve bunu başardı. Ancak Batı’da ülkelerle halklar arasındaki bu makas giderek açılıyor. İleride ateşkes olsa da Orta Doğu’da barışın hâkim olacağına inanamıyorum. Çünkü öldürülenlerin yakınları, 20 yıl sonra yeni bir Hamas veya Hizbullah kurabilir.

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor’da bu hafta: Amerika'nın İsrail üzerindeki baskısı giderek azalıyor. Tam tersine, Netanyahu Amerika'ya baskı yapıyor. Irak çatışmanın dışında kalmaya çalışıyor ve "Benim üzerimden, benim hava sahamdan İran'a saldırmayın" diyor. Diyelim ki savaş bitti, oraya barış gelmeyecek. Orada ölenlerin yakınları intikam almak isteyecektir. İsrail, kendi meşruiyetini sorgular hale geliyor diye düşünüyorum.

Nüfusu İstanbul’un büyük ilçelerinden biri kadar olan Letonya’nın şampiyonu takımı, kulüp değeri şampiyon takımımızın otuzda biri olan, keza Letonyalı oyuncuların maaşı bizimkilerin kırıntısı iken şampiyon takımımıza çelme takıyorsa… Futbol biraz siyaset ve büyük ölçüde zihniyet ve akıl demek.

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor’da bu hafta: “Türkiye'nin BRICS üyeliği önünde bir engel var gibi görünüyor. BRICS'in kurallarına göre, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin onaylamadığı yaptırımlar, üyelere uygulanamıyor. Bu kural Rusya tarafından getirildi. Türkiye ise, Güvenlik Konseyi kararı olmadan ABD ve Batılıların yaptırımlarına katılıyor ve bunu ilan ediyor. Eğer "Ben uygulamıyorum" derse, Batılılarla sorun yaşayabilir. Güvenlik Konseyi kararı olmaksızın yaptırım uygulayan bir ülke BRICS'e katılamıyor.”

Bugünlerde başı İsrail ile dertte olan İran, Zengezur Koridoru’nun açılmasından oldukça endişeli görünüyor. Azerbaycan ile Ermenistan arasında bir barış anlaşmasının imzalanacak olmasından memnun değil. Bu ihtilafta İran, sessizce Ermenistan’ı destekledi. Bunun başlıca iki nedeni vardı. İlki, İran’daki önemli sayıda Azeri kökenli nüfustan rahatsız olması. İkincisi ise, Azerbaycan’ın Ermenistan ile meşgul olması İran'ı rahatlatıyordu. Ancak, Zengezur Koridoru’nun barışçı bir çözüme kavuşması, İran’ın Ermenistan ile olan bağlantısını kesecek. Nahçıvan-Azerbaycan-Türkiye bağlantısını sağlayacak.

İki haftalığına Bodrum Gündoğan Küçükbük'teydim. Ana caddeyi sel götürüyordu. Belediyeye ve esas sorumlu olan Muğla Büyükşehir Belediyesi'ne durumu anlattım. "Okulların başlamasını bekledik, bütün boruları değiştireceğiz," dediler ve ben ayrılırken bu iş yapılmaktaydı. Görebildiğim kadarıyla şikâyet yapılana kadar oranın ahalisi oldukça duyarsız göründü bana. “Cahil” denilen köylüler ise daha duyarlı.

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor’da bu hafta: Sayın Cumhurbaşkanı'nın BM’de yapacağı konuşmanın tonu kritik bir öneme sahip. Bunun sebebi şu: Kathimerini gazetesi, Türkiye'nin S-400'lerinin Amerikan kontrolüne, yani İncirlik üssüne yerleştirilmesi karşılığında F-35 programına geri dönebileceğimizi yazdı. Eğer böyle bir şey olursa, bu büyük bir zafer olarak lanse edilecektir.

Dünya, Immanuel Kant’ın hayal ettiğinden ziyade Niebuhr’un tanımına daha yakındır. Belki de durumu en iyi anlatacak ifade, dış politikanın moral veya immoral olmaktan ziyade “amoral” olduğudur; yani ahlak veya ahlaksızlık ile nitelenemez. Ahlakla ilişkisi yoktur.

İşin en ironik yönü dünyanın en büyük demokrasisi olduğunu söyleyen Amerika bir sabıkalı ile eski savcı arasında seçim yapacak. 10 Eylül TV karşılaşmasında da eski savcı tartışmaya hakimdi. Eski Başkan Trump milliyetçi bir söylemle Amerika’nın artık başkalarına yardım yerine kendi içinde ekonomisini güçlendirmeyi, mülteci akınını durdurup Amerika’nın “beyaz ırk” olarak devam etmesini istiyor. Söyledikleri tutarsız. Amerika artık beyaz olamaz. Mültecilerden meydana gelen Amerika işçi gücüne yani mültecilere muhtaç. İçine kapanık ve ticarette korumacı Amerika dünya ticaretinde oynadığı ezici üstünlüğü ve doların hakimiyetini nasıl devam ettirecek! Herhalde Putin de Çin lideri de aksini söyleseler de Trump’ı destekler.

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor’da bu hafta: Diplomaside riyakârlığın sanat haline geldiği bir dönemdeyiz. Erdoğan-Sisi görüşmesinden bence kazançlı çıkan Sisi'dir. Çünkü biz 200 milyon dolarlık yatırım yapacağız. Birçok tekstil şirketimiz Mısır'a taşınıyor. Kendi işsizliğimizle mücadele ederken, Mısır'daki işsizliğin azalmasına katkıda bulunmak hoş bir şey değil. Akıllıca bir şey de değil.

Belirli bir konuyu tartışırken zamanın koşullarına da bakmak gerekir. Türkiye’ye yapılan adalar önerisi büyük ölçüde ciddiyetten yoksun. Üstelik harbin galipleri arasında bu konuda mutabakat da yoktu. Hükümet, boğazlar konusunda olası Sovyet taleplerinden endişeli idi. Yunanistan harbe girmiş ve Alman işgaline uğramıştı. ABD ve İngiltere’nin gözünde 'mağdur' idi. Bu bakımdan adalar konusunda bize nazaran avantajlı konumdaydı. Ancak adalar konusunda açıkça ilgisiz olduğumuzu hemen ilan etmek doğru muydu? Benim tereddütlerim bu konuda.

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor’da bu hafta: Şimdi Etiyopyalı, Mısırlı bir grupla beraber olacağız. Peki, BRICS’in amacı nedir? Batı’nın sistemini bozmak. Her memnuniyetsizlik yön değiştirmeye yol açacaksa, Türkiye’nin sıkıntısı çok büyük olur. Bu itibarla, bu adım, 1950’den beri yüzümüzü çevirdiğimiz Batı’dan bir ölçüde yüzümüzü başka yöne çevirmek demektir. Her ne kadar “Biz köprüyüz” desek de, Allah aşkına, Türkiye’nin köprülüğüne kim ihtiyaç duyuyor? Bunlar içi boş laflar.

Yalım Eralp ile Dünya Dönyor’da bu hafta: “Mısır Devlet Başkanı Sisi'nin Türkiye ziyareti 4 Eylül'de gerçekleşecek. Şimdi, Sisi ile neden aramızı düzeltmek istiyoruz? Bu, Doğu Akdeniz'deki deniz bölgelerinin paylaşımıyla ilgili. Biliyorsunuz, Mısır ve Yunanistan bir anlaşma yaptı. Biz de Libya ile anlaşma yaptık. Aslında her iki anlaşma da devletler hukuku bakımından geçerli değil. Çünkü anlaşmalar birbirini kesiyor ve taraflar arasında anlaşma olmadan deniz hukuku sözleşmesine göre bunların hukuki geçerliliği yok.

Gürcistan ve Ermenistan, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin statüsünü kabul etti. Mahkemenin Putin hakkında yakalama kararı var. O iki ülkeye gidemiyor. Geriye Azerbaycan kaldı. Azeriler dengeli politika izlemeye çalışıyor. Üstelik Azerbaycan fosil yakıt zengini. Putin’in Azerbaycan ziyaretinde Hindistan, İran, Azerbaycan, Hazar Denizi, Rusya rotalı bir koridor ortaya çıktı. Rusya uzun zamandır bunu amaçlıyordu. Bu, Batı yaptırımlarından kaçış yolu.

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor’da bu hafta: “Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın konuşmasından anladığım kadarıyla artık Gazze ve Filistin otoritesi arasındaki ayrımı sona erdirmek istiyor. Yani, Filistin'i bütünleştirmek istiyor. Bana göre, sonunda Sinn Féin, İrlanda örneğinde olduğu gibi, Hamas da bu işin bir parçası olacak. Tabii sivil olarak. Ateşkes görüşmeleri yılan hikayesine döndü. Biden, "yaklaştık, geliyoruz, oluyor" gibi laflar ediyor, ama ortada bir şey yok. Herkes sıkıldı, umudunu da yitirmiş vaziyette.”

Olimpiyatlara katılan kadın sporcularımız erkeklerimizden daha başarılı. Hele filenin sultanları. Lütfen onlarla ve özellikle Ebrar ile uğraşmayın. Onlar uluslararası planda adımızı duyuruyor. Bu olimpiyatlarda dikkatimi çeken şey özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinde siyahi sporcuların o ülkelerce çok iyi kabul görmesi. Sporun siyahı - beyazı olamaz. Ayrıca, sporcularda kadın-erkek eşitliğine dikkat edilmiş. Tabii, kadınların kıyafetleri ile uğraşan yok ! Olimpiyatlar bizde yapılacak olsa kadın kıyafeti sorununu dünya görecek !

Teknoloji 20 ve özellikle 21’nci asırda akıl almaz bir hızla gelişti ve gelişmeye devam ediyor. Benim neslim ve bilhassa ben bu gelişmelerin çok gerisinde...

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor’da bu hafta: Paris Olimpiyatları’nın açılışı çok görkemli oldu. Türkiye de olimpiyatları kendi ülkesinde yapmak istiyor. Ben olimpiyatların Türkiye'de yapılmasına karşıyım. Kim olimpiyatları yaptıysa, Amerika hariç (çünkü orada şirketlerin parası söz konusu), ciddi ekonomik krize girdi. İspanya girdi, İtalya girdi, Yunanistan girdi, İngiltere bir ölçüde girdi. Yani bu çok pahalı bir iş. Getirisi, götürüsünden daha mı fazla bilmiyorum. Ama Fransa ekonomisi bundan çok ciddi etkilenecek diye düşünüyorum.

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor’da bu hafta: “El Fetih ile Hamas arasındaki yakınlaşmayı bir Uzak Doğu ülkesi, Çin sağladı. Çin, dünyaya kendi vizyonunu koymak istiyor. Biz “Orta Doğu bizden sorulur” diyorduk. Sayın Cumhurbaşkanı’nın Abbas'a çıkışının sebebi, bu yakınlaşmanın Çin'de sağlanması. Türkiye Orta Doğu ülkesi, Çin Uzak Doğu ülkesi. Bu, Türkiye bakımından biraz acayip kaçtı.”

Yıllarca önce rahmetli Denktaş’ın avukatı sadece elden dağıtılan ve bakan rahmetli İlter Türkmen, Mehmet Ali Birand ve benim için “Şarlatanlar” başlıklı bir kitap yayınlamıştı. Dava ettim ve kazandım. Bunun için yıllarca önce KKTC’ye gittiğimde bir dağa “bizi kurtarıcıdan kurtarın” yazılmıştı. Meslek hayatıma Kıbrıs dairesinde başlamıştım. Bu beni çok yaralamıştı.

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor’da bu hafta: “Kamala Harris Kaliforniya başsavcılığı yapmış, cerbezeli birisi, sempatik birisi. Biden'in adaylıktan çekilmesi yetmez. Başkanlıktan da çekilip Kamala Harris'i cumhurbaşkanlığına oturtması lazım. Bu Kamala Harris'e daha büyük bir görünüm sağlar, elini kuvvetlendirir.”

Amerikan siyasetinde 18’inci asırda Demokrat Partinin sembolü eşek ve gene aynı asırda Cumhuriyetçilerin sembolü fil olarak seçilmiş. Amerikan seçimleri bütün dünyayı etkiliyor. Amerikan halkı bu seçimde eşek ile fil arasında sıkışmış durumda.

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor’da bu hafta: “Eski ABD Başkanı Trump’a yapılan suikast girişimi adeta Amerika’da bir gelenek haline gelmek üzere. Kennedy ve Lincoln öldürüldü; Reagan’a ve Trump’a teşebbüs yapıldı. Yani Amerikan toplumu, bana kalırsa, hasta bir topluma dönüştü. Avrupa demokrasisinin Amerikan demokrasisinden çok daha sağlam olduğu ortaya çıkıyor. Evet, zor ama sağlam.”

Türkiye bir gün BRICS’e üye olursa ilk kez bir NATO üyesi ülke dünyadaki mevcut sisteme kafa tutan ülkelerle beraber hareket etme iradesini göstermiş olacak. Türkiye Batı’ya birçok alanda kızıyor. Ama bir Batı örgütü olan NATO’ya da bağlıyız. İki yıl sonra toplantı Türkiye’de yapılacak. Altında imzamız olan son NATO zirve bildirisi ile bizim tutumlarımız arasında nüanslar ve zaman zaman ciddi farlılıklar var.

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor’da bu hafta: “Bir yorumcu çok haklı olarak artık 'Fransa'da parlamenter sistem başlıyor' dedi. Doğru. Çünkü Macron, parlamentoyla çalışmak zorunda. Önümüzdeki haftalarda bir uzlaşı Başbakan’ı seçmek durumunda. Dün ortaya eski Cumhurbaşkanı, sosyalist François Hollande’nin ismi atıldı. Mevcut Başbakan Gabriel Attal, 'Macron, seçimleri ilan ederken bana sormadı' dedi. Yani aralarında bir anlaşmazlık var. Fransa halkı Fransız kaldı tabiri caizse.”

Katoliklik ve Ortodoksluk arasındaki fark nedeniyle, Patrik Papa gibi olamaz. Yani Birinci Bartholomeos'un ekümenliği, El-Ezher rektörünün kendini halife ilan etmeye kalkması gibi bir şey. Bakalım bir gün bu korkuları aşabilecek miyiz?

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor’da bu hafta: “Suriye ve Türkiye ilişkilerinde önemli bir adım atılacak gibi. Perdeyi Rusya'nın desteğiyle Esad açtı. Erdoğan “Niye eskisi gibi olmayalım” dedi. Gazze’de Biden bastırıyor veya bastırmıyor olsa da Netanyahu fazla aldırmıyor. Sanki Netanyahu Trump’ın başkanlığını bekliyor gibi.”

Adalar için kara belediyelerinden farklı yasal bir statü gerek. Birçok çağdaş ülke böyle yapıyor. Adalar ile mesela Bala ilçesinin statüleri farklı olmalı. “Adalar sadece yürüyüş içindir” diyenlere cevabım: 85 yaşında bana adada yer yok mu? 24 yıldır adaya kayıtlıyım ben. Protesto edelim; ama resmin tamamını da görelim. 40 yıl önce adalar şöyle idi böyle idi diye hayıflanmak gereksiz.

Yalım Eralp ile Dünya Dönüyor: “Putin Kuzey Kore’deydi. Rusya, bir nevi NATO'ya paralel olarak Rusya, Kuzey Kore ve Çin arasında bir birlik oluşturmak istiyor. Buna bir de Vietnam katılıyor. Ancak Rusya, Batı'da düşünüldüğü gibi tek başına değil. Güney Küre ülkeleri Rusya'ya sempati besliyor. Bu ülkeler arasında Hindistan ve Vietnam var. Tabii İran da büyük bir silah tedarikçisi... Rus ekonomisi, bütün yaptırımlara rağmen sağlam çıktı. Zorlandı, doğru. Ama siyasal alanda da büyük bir yalnızlığa düşmüş değil.”