Uruguay’ın eski Devlet Başkanı Jose “Pepe” Mujica, 89 yaşında hayatını kaybetti. CNN Brasil’in haberine göre, Mujica salı günü yaşamını yitirdi. Uruguay Devlet Başkanı Yamandú Orsi, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Bize verdiklerin ve halkına olan derin sevgin için teşekkür ederiz” ifadelerini kullandı. Nisan 2024’te yemek borusu kanseri teşhisi konulan Mujica’nın, hastalığın karaciğerine yayılmasının ardından tedaviyi bıraktığı daha önce basına yansımıştı.
2010’dan 2015’e kadar Uruguay devlet başkanlığı görevini yürüten Mujica, görev süresi boyunca sade yaşam tarzı ve insana dokunan politikalarıyla dünya çapında takdir topladı.
Montevideo’nun kenar mahallelerinde küçük bir çiftlikte yaşayan Mujica, görevine 1987 model Volkswagen Beetle’ıyla gidip geliyordu. Maaşının büyük kısmını bağışlayan Mujica, “dünyanın en yoksul başkanı” unvanıyla tanındı.
Mujica’nın hükümeti, kürtaj ve eşcinsel evliliklerin yasallaştırılması gibi yasal düzenlemelere imza atarken, rüzgâr enerjisi yatırımlarıyla Uruguay’ı bölgesel bir enerji liderine dönüştürdü. Suriyeli mültecileri ülkeye kabul eden Mujica, ABD Başkanı Barack Obama yönetimiyle varılan bir anlaşmayla Guantanamo’daki altı tutukluyu da ülkesine kabul etti.
Dünya çapında ses getiren en büyük adımı ise, Aralık 2013’te yürürlüğe giren ve Uruguay’ı esrarı tamamen yasallaştıran ilk ülke haline getiren yasa oldu. Mujica, bu düzenlemeyi uyuşturucu kartellerinin gelirini kesmek ve ülkeyi yatırım merkezi haline getirmek amacıyla savundu.
Görev süresi boyunca Uruguay ekonomisi, 2008-2009 küresel krizinin ardından emtia fiyatlarında yaşanan hızlı toparlanmanın da etkisiyle ortalama yüzde 5 oranında büyüme kaydetti. Bu ekonomik başarı da Mujica’nın halk nezdindeki popülaritesini artırdı.
Dünya çapında ses getiren en büyük adımı ise, Aralık 2013’te yürürlüğe giren ve Uruguay’ı esrarı tamamen yasallaştıran ilk ülke haline getiren yasa oldu. Mujica, bu düzenlemeyi uyuşturucu kartellerinin gelirini kesmek ve ülkeyi yatırım merkezi haline getirmek amacıyla savundu.
Görev süresi boyunca Uruguay ekonomisi, 2008-2009 küresel krizinin ardından emtia fiyatlarında yaşanan hızlı toparlanmanın da etkisiyle ortalama yüzde 5 oranında büyüme kaydetti. Bu ekonomik başarı da Mujica’nın halk nezdindeki popülaritesini artırdı.
Açık sözlülüğüyle de tanınan Mujica, 2013 yılında bir basın toplantısında açık mikrofona konuştuğunu fark etmeyerek, Arjantin Devlet Başkanı Cristina Fernandez de Kirchner için “şaşı kocasından daha kötü” ifadesini kullanmış ve diplomatik bir krize yol açmıştı.
HAPİSHANEDEN DEVLET BAŞKANLIĞINA
20 Mayıs 1935’te Montevideo’da yoksul bir ailede doğan Jose Alberto Mujica Cordano, 1960’larda MLN-Tupamaros gerilla hareketine katıldı.
Demokratik hükümetlere karşı silahlı mücadele yürüten hareketin üyesi olarak birçok kez tutuklandı, vuruldu ve hapse atıldı.
1972’de son kez tutuklanan Mujica, askeri diktatörlük döneminde (1973-1985) 12 yıldan fazla hapiste kaldı. 2020 yılında yaptığı bir konuşmada, altı ay boyunca elleri telle arkadan bağlı şekilde kaldığını, günlerce kendi pisliğinde oturduğunu ve iki yıl boyunca bir bardak suya batırdığı bezle temizlendiğini anlatmıştı.
Siyasete girdikten sonra tarım bakanlığı ve senatörlük görevlerinde bulunan Mujica, 2009 seçimlerinde eski devlet başkanı Luis Alberto Lacalle’i yenerek ülkenin 40. devlet başkanı oldu.
TARTIŞILAN MİRAS
Mujica, küresel çapta sempati toplasa da, ülke içinde bazı eleştirilerle karşılaştı. Eğitimdeki yapısal sorunlara yeterince eğilmemesi ve devlet harcamalarını artırması, halefini zor durumda bıraktı. Siyasi ilişkileri olan bir tıp fakültesi terkini devlet petrol şirketinin başına getirmesi, 1.4 milyar dolarlık zarar ve kurtarma operasyonlarıyla sonuçlandı. Derin liman ve LNG terminali projeleri ise başarısızlıkla sonuçlandı.
Esrar yasasının vaat edilen yatırım ve ihracat getirisini sağlamadığı, buna karşın ülkedeki şiddet yanlısı uyuşturucu çetelerinin daha da güçlendiği yönünde eleştiriler yapıldı.
Tüm bu eleştirilere rağmen Mujica, Uruguay halkının en çok sevdiği siyasetçilerden biri olarak kalmaya devam etti.
2020 yılına kadar senatörlük görevini sürdüren Mujica, siyasi kariyeri boyunca Broad Front (Geniş Cephe) ittifakının 2005-2020 yılları arasında ülkeyi yönetmesine öncülük eden üç liderden biri olarak partisi içinde etkisini korudu. İttifak içinde ılımlı bir figür olarak tanınan Mujica, muhalefetle de yapıcı ilişkiler sürdürdü.
Mujica, tıpkı kendisi gibi eski bir Tupamaro militanı olan eşi Lucia Topolansky ile evliydi. Topolansky, 2017-2020 yılları arasında Uruguay’ın başkan yardımcılığı görevini üstlendi.