Türkiye’de son yıllarda uzun nöbet süreleri, düşük maaş, mobbing, şiddet ve malpraktis (hekim hatası) davaları gibi sebeplerden pek çok hekim istifa etme kararı aldı. İstifa eden hekimlerin bir kısmı özel hastanelere geçiyor, bir kısmı da yurt dışına yerleşiyor. Göç eden hekimlerin en çok tercih ettiği ülke ise Almanya.
Peki, hekimlerin yurt dışına göçü ne boyutta?
Ali Kemal Erdem’in Independent Türkçe’deki haberine göre 2012’de çalışma amacıyla sadece 59 doktor yurtdışına gitti ve yerleşti. Buna karşılık 2021’in ilk beş ayında bu amaçla yurt dışına giden doktor sayısı 400’ü geçti.
Almanya’da çalışma olanaklarını araştıran ve Almanya’ya yerleşme süreçlerinde hekimlere danışmanlık hizmeti sunan Gobin Personal’in kurucusu Oğuz Bingöl, pek çok hekimin yaşadığı sıkıntılardan dolayı Almanya’ya göç etmek için çabaladığını belirtiyor:
“9 yıldan beri Türk hekimlere Almanya’da çalışma olanaklarıyla ilgili danışmanlık veriyoruz. Bu süreçte 4 bine yakın Türk hekimle görüştüm, Almanya’ya yerleşme süreçlerine destek oldum. Bu hekimlerin içinde TUS’ta derece yapmış hekimler de var, 4. sınıf tıp fakültesi öğrencisi de… Doçentler de var, 10 yıllık profesör de… Yani yalnızca yeni mezun hekimler değil, deneyimli hekimler de istifa ediyor, Almanya’ya göç etmek istiyor. 30 sayfa CV’si olan hekimlerin Almanya’ya yerleşmek istediğine tanıklık ettim.”
Bingöl, yurtdışına hekim göçünün motivasyon kaynaklarını sıralarken, temel etkenin maddi koşullar olmadığını söylüyor:
“Hekimlerle görüştüğümde öncelikle akıllarındaki soruları yanıtladığım bir görüşme yapıyoruz. Sorulan ilk soruların hiçbiri maddiyatla ilgili olmuyor. Çalışma şartlarını, hasta hekim ilişkilerini, şiddet olaylarını, çocuklarının eğitimini soruyorlar. İlk 20 soruyu sıralasak içine maddiyat girmez diyebilirim. Bu hekimler umutlarını kaybetmişler, kendilerine değer verilmediğini düşünüyor, insani koşullarda çalışmak istiyorlar. 36 saat nöbet tutup trafik kazasında hayatlarını kaybetmek istemiyorlar, hastanede şiddete uğramak istemiyorlar, günde 500 hasta görüp hasta başına 2,5 dakika ayırarak insanların hayatını tehlikeye atmak istemiyorlar.”
Pandemi sonrası…
Oğuz Bingöl, gözlemlerini anlatırken pandemi sonrasında taleplerin arttığını söylüyor. Bingöl, hekimlere saldırıların arttığı dönemlerde kendilerine başvuruların da arttığını, bazı hekimlerin görüşmeye ağlayarak geldiğini anlatıyor:
“Pandemi sonrasında Almanya’ya göç etmek isteyen hekimler arttı. Bize gelen talepler de arttı. En çok talebi hastanelerde şiddet vakalarının yaşandığı günlerde alıyoruz. Telefonlara yetişemiyoruz. Görüşmelere hekimler ağlayarak geliyorlar. Genç bir hekim arkadaşım cebinde biber gazıyla çalıştığını, ailesini bir gün aramasa kızımız öldü mü kaldı mı diye merak ettiklerini söyledi. Bir hekim cebinde biber gazıyla görev yapabilir mi?”
Almanya neden ilk sırada?
“Ülke değiştirmek isteyen her hekimin gideceği ülkeden denklik alması gerekiyor. Hekimlerin Almanya’yı tercih etmesinin en önemli sebebi denklik şartlarının diğer Avrupa ülkelerine göre daha esnek olması. Bunun sebebi de Almanya’da hekim ihtiyacının yüksekliği. Almanya, komşu Avrupa ülkelerine göre hekim maaşlarının daha düşük olduğu bir ülke. Tıp fakültesinin zor olması ve uzun sürmesi sebebiyle de gençler ya tıp okumak istemiyorlar ya da mezun olduktan sonra maaşın daha yüksek olduğu İsveç, Finlandiya, İsviçre, hattâ Avusturya gibi ülkelere yerleşiyorlar. Nüfus da yaşlı olduğu için farklı ülkelerden hekim istihdam etmek gerekli hale geliyor.”
“Almanya; Pakistan, Kolombiya, Bolivya, Meksika, Arap ülkeleri ve tabii Türkiye gibi ülkelerden hekim istihdam ediyor. Dünyadan on binlerce, yalnızca Türkiye’den binlerce hekim Almanya’ya göç etmek istiyor. Ancak Almanya’da da şartlar zorlaştı. Bundan 7-8 yıl evveline göre Almanya’ya hekim olarak gitmek çok daha kolaydı, günümüzde denklik almak zorlaştı. Bu sebeple göç etmek isteyen hekimler profesyonel danışmanlık almaya başladılar. Bu konuda da mağduriyet yaşayabiliyorlar. Umut taciri bazı danışmanlık firmaları hekimlere Almanya’ya yerleşmek çok kolaymış izlenimi veriyorlar ve sözleşme imzalatıyorlar. Bir süre sonra kapanıyor bu firmalar. Sözleşmeler yanıyor, hekimler mağdur oluyor.”
Oğuz Bingöl son olarak hekim göçünün ne kadar ciddi bir problem olduğunu anlatıyor:
“Bir hekimin yetişmesi bir ülke için oldukça yüksek bir maliyet. Türkiye bu maliyeti karşılıyor, hekimler yetişiyor, ancak başka ülkelere göç ediyorlar. Bu, ilerleyen dönemlerde ülke için büyük sıkıntılara yol açabilir. Türkiye hem nicelik hem nitelik olarak hekim bulmakta zorlanabilir.”
Almanya’da yaşayan hekimler de Türkiye’deki meslektaşlarının Almanya’ya yerleşme yönünde taleplerinin arttığını belirtiyor.
İsmini vermek istemeyen, Türkiye’den Almanya’ya göç etmiş bir doktor, çok sayıda arkadaşının arayıp yol yöntem sorduğunu anlatıyor:
“Almanya’da diş hekimi olarak çalışıyorum. Çevremde beni arayıp Almanya’ya göç etmek istediğini söyleyen çok fazla hekim arkadaşım var. Öyle ki, tanımadığım kişiler bile ortak tanıdıklar vasıtasıyla bana ulaşıp Almanya’da diş hekimliği konusunda benden bilgi almak istiyorlar. Türkiye’de göç sürecine girmiş arkadaşlarımdan da dil okullarının hekimlerle dolu olduğu yönünde bilgiler alıyorum. Dil kurslarında çok sayıda deneyimli, yeni mezun olmuş ya da son sınıflarda okuyan hekim ve öğrenci var. WhatsApp ve Facebook grupları da kurulmuş ve herkes bir şekilde birbiriyle görüşüp deneyim paylaşımı yapıyor, süreci öğrenmeye çalışıyor, fırsatları değerlendiriyor.
“Almanya’ya yerleşme sürecinde sistem değişiyor, vize süreci sancılı geçebiliyor. Geldikten sonra da ilk adım dil öğrenmek, zaten bu sebeple Almanca kursları hekimlerle dolmuş durumda. Gelmeden dil öğrenmenin önemi büyük.”
Hekimler, Twitter’da #hekimleristifaediyor heştegiyle içinde bulundukları zorlu koşulları ve istifa hikâyelerini anlatmaya başladılar.