İş dünyasından siyasetçiliğe atılan Trump bugüne kadar pek çok tartışmalı açıklamada bulundu. Bu açıklamalar üzerinden Donald Trump'ın inandığı şeylerden bazılarına birlikte bakalım.
1. Waterboarding (kişiyi eğimli bir tahtaya başı aşağıda kalacak şekilde uzandırıp yüzüne su dökerek boğulma hissi uyandıran ve Obama'nın işkence olarak tanımladığı bir uygulama) ve diğer "ileri sorgulama yöntemlerinin" IŞİD'e karşı uygulanması gerektiği. Trump, bu yöntemlerin IŞİD'in kafa kesme uygulamaları yanında "çerez" kaldığını söylüyor. Trump, ABD tarafından 2006'da yasaklanan waterboarding için Haziran ayında "Bunu çok seviyorum ama yeterince sert olmadığını düşünüyorum" demişti.
2. Meksika'nın "büyük duvarın" maliyetini üstlenmesi gerektiği. Trump, başkanlık koltuğuna oturduğu ilk gün Meksika sınırına büyük bir duvar inşa etmeye başlayacağını açıklamıştı. Kampanyasının başlarında ABD'ye gelen Meksikalıları "suçlular ve tecavüzcüler" olarak tanımlamıştı. Trump'a göre sınıra inşa edilecek bir duvar yalnızca belgesiz göçmenleri değil, Suriyeli göçmenleri de engelleyecek. BBC'nin analizleri, duvarın maliyetinin 2.2 ile 13 milyar dolar arasında olacağını gösteriyor.
3. ABD'deki camilerde gözetleme sistemi kurulması gerektiği. Trump, terörle mücadele güçleri ve yargının Müslümanları gözetlemesi gerektiğine inanıyor. ABD'deki tüm Müslümanların bir veritabanına kaydedilmesine yönelik taleplerinden sonradan vazgeçse de camilerin gözetlenmesinin "politik doğruculuğa" aykırı olmasını umursamadığını söylemişti.
4. Arap kökenli ABD'lilerin 11 Eylül saldırılarını kutladığı. Donald Trump defalarca, binlerce Arap kökenli ABD'linin İkiz Kuleler'e uçaklarla düzenlenen saldırıların ardından New Jersey'de kutlama yaptığını iddia etmişti. Trump konuşmalarında bu durumun ABD'deki Müslümanlarla ilgili "bir şeyleri gösterdiğini" söylese de bunun doğruluğuna dair tek bir haber yok.
5. İklim değişikliğinin bir "hikaye" olduğu. Trump, havayı ve suyu temiz tutmanın önemli olduğunu düşünse de iklim değişikliği bilimini bir "aldatmaca" olarak tanımlıyor. Trump'a göre şirketlere çevreyle ilgili sınırlamalar getirmek onların küresel pazardaki rekabet gücünü azaltıyor. Trump CNN'e bu konuyla ilgili "Ülkemizdeki şirketleri tehlikeye atmamız gerektiğine inanmıyorum. Bu hem çok maliyetli hem de kimse bunun işe yarayıp yaramayacağını bilmiyor".
6. Kadınları görünüşlerine göre yargılamak gerektiği. 2005 yılından bir videoda Trump'ın kadınlar hakkında müstehcen yorumlar yaptığının ortaya çıkmasının ardından Trump'a yönelik birkaç cinsel taciz suçlaması ortaya çıkmıştı. Trump bir mitinginde, kendini suçlayan kadınlardan birini "korkunç bir kadın" olarak tanımlayıp kadının, onu ellemesi için yeterince çekici olmadığını söylemişti. Trump'ın "The Apprentice" (Çırak) programındaki çalışanlar Trump'ı, kadın yarışmacıları görünüşlerine göre değerlendirmekle suçlamıştı. Eski bir güzellik kraliçesi de kilo aldıktan sonra Trump'ın kendisine "Bayan Domuzcuk" dediğini açıklamıştı.
7. 35 yaşın kadınlar için "gözden çıkarılma" yaşı olduğu. CNN tarafından yayınlanan ses kayıtlarında Trump'a ait olduğu iddia edilen sesin, kızının görünüşü ve genç kızlarla birlikte olmak üzerine konuştuğu, 30 yaşındaki kadınların "ideal yaşta" olduğu fakat 35 yaşına geldiklerinde "gözden çıkarılma" yaşlarının geldiğini söylediği duyuluyordu.
8. ABD'nin IŞİD'i "bombalayarak bozguna uğratması" gerektiği. Trump, IŞİD'in petrole olan erişimini keserek örgütü zayıflatacağına söz verdi.
9. Saddam Hüseyin ve Muammer Kaddafi'nin hayatta olması durumunda dünyanın daha iyi bir yer olacağı. Trump, Libya'nın da Irak'ın ad eskisinden çok daha kötü durumda olduğunu söylemişti. Saddam'ın korkunç bir adam olduğunu kabul etse de teröristlerle mücadelede daha iyi bir iş çıkardığını düşünüyor: "Kötü bir herifti, gerçekten kötü bir herif. Ama neyi iyi yapıyordu biliyor musunuz? Teröristleri öldürüyordu. Onları o kadar iyi öldürüyordu ki… Onlara haklarını okumuyordu, konuşmuyordu. Onlar teröristti. Bitti".
10. Belgesiz göçmenlerin sınırdışı edilmesi gerektiği. Trump bir keresinde ABD'deki belgesiz 11.3 milyon göçmeni sınırdışı etmek istediğini söylemişti – bunun yabancı düşmanı, neredeyse imkansız ve aşırı pahalı bir uygulama olduğu eleştirilerine rağmen. BBC hesaplamalarına göre böyle bir adımın maliyeti 114 milyar dolar olur. Trump'ın şu anki resmi politikası ise suç geçmişi olan göçmenleri derhal sınırdışı etmek. Sınır kontrolleri artırılacak, görevlilerin sayısı 3 katına çıkacak. Ülkeye yasadışı yollardan giriş yapan herkes sınırdışı edilecek ve ülkeye yasal yollardan girdikten sonra ülkeyi terk etmeyen herkesin de sınırdışı edilme ihtimali bulunacak.
11. Müslümanların ABD'ye alınmaması gerektiği. Kaliforniya'nın San Bernardino kentindeki terörist saldırıların ardından Trump bir yazılı basın açıklaması yaparak "Ülkemizin temsilcileri neler olup bittiğini anlayana kadar tüm Müslümanların ABD'ye girişinin tamamen yasaklanmalı" demişti. Bu açıklamaya, İngiltere Parlamentosu'na Trump'ın ülkeye girişinin yasaklanması için imza verilmesi gibi büyük tepkiler geldi.
Trump, sonrasında bu açıklamasından geri adım atarak, "Dünyada terörizm ihraç etme geçmişi bulunan en tehlikeli ve hassas bölgelerden göçü bir süreliğine engellemek istediğini" söylemişti.
12. Suriyeli sığınmacıların ABD'ye "Truva atıyla" sızmaya çalışan teröristler olabileceği. Trump Paris saldırısının, sığınmacı kimliği altında gizlenen bir avuç teröristin bile ülkeye ne kadar büyük zarar verebileceğini gösterdiğini ve bu yüzden Suriyelilerin ABD'ye yerleşmesine karşı çıkacağını, yerleşmiş olanlarınsa sınırdışı edileceğini söylemişti. Trump hâlâ Suriyelileri sınırdışı etmek istiyor mu bilinmese de daha fazla Suriyeli sığınmacının gelmesini engelleyeceğini açıklamaya devam ediyor.
13. Büyük silahlı saldırıları engellemek için ABD'nin akıl sağlığı tedavilerine yatırım yapması gerektiği. Trump, bu saldırıları engellemek için silah kontrolünün artırılması gerektiğini düşünmüyor. Kendisinin de silah ruhsatı olduğunu açıklayan Trump, silah ve mermi yasakları konusunda "Hükümetin dürüst insanların hangi silahları alabileceğini dikte etmeye hakkı yok" demişti.
14. Vladimir Putin'in "lider" olduğu. Rusya Başkanı'nın ülkesi üzerinde "büyük bir kontrol sahibi" olduğunu söyleyen Trump, ABD – Rusya ilişkilerinin mevcut durumunu eleştiriyor. Bir söyleşisinde şunları söylemişti: "Onunla muhtemelen çok iyi anlaşırdım. Şu anki problemlerimiz olmazdı". Kısa süre önce ise Putin'in ABD'ye "saygı duymadığını" ama ona sert davranmaya da gerek olmadığını belirtmişti.
15. Toplumun tümüne yönelik vergilerin indirilmesi gerektiği. Trump, şu anda 7 banttan oluşan vergi dilimini 3 banda indirmek ve yoksullara daha fazla vergi yükü getirmemek istiyor. Trump, işyerlerine yönelik vergileri yüzde 35'ten 15'e indireceğini de söylemişti.
16. Serbest yatırım fonu yöneticilerinin vergi yasalarına göre "cezasız kaldığı". Trump, kısa vadede yüksek kârlar elde eden fon yöneticilerinin ve ülkedeki aşırı zenginlerin yeterince vergi ödemediği konusunda Demokratlarla aynı fikirde. Fakat Trump'ın vergi dilimi planlarını açıklamasının ardından analistler serbest yatırım fonu yöneticilerinin plana göre vergi indirimi alacağını savunmuştu.
17. Çin'le ticaretin daha dengeli hale gelmesi için Çin'e bazı konularda adım attırılması gerektiği. Trump, Çin'in para birimini devalüe etmesini engelleyeceğini, çevre ve işçi hakları standartlarını yükseltmesini sağlayacağını açıklamıştı.
18. İşsizlik rakamlarının doğru olmadığı. Trump defalarda ülkedeki işsizliğin yüzde 20 olduğunu, bir kere de yüzde 42 olduğunu söyledi. Resmi rakamlara göre işsizlik oranı yüzde 4,9.
19. Black Lives Matter (Siyahların Hayatı Önemlidir) hareketinin bir "bela" olduğu. Trump, Martin O'Malley gibi Demokrat aday adaylarının polis vahşeti nedeniyle protestoculardan özür dilemesiyle dalga geçmiş ve kendisinin "kolluk kuvveti yanlısı" bir aday olarak tanımlamıştı. Siyahların Hayatı Önemlidir hareketi hakkında "Bunların bela aradığını düşünüyorum" demişti. Ayrıca Twitter'da siyahların siyahları ve beyazları öldürme oranının beyazların ve polislerin siyahları öldürme oranından daha fazla olduğuna yönelik bir grafik paylaşmıştı. Ancak Trump'ın bu paylaşımının gerçekte var olmayan "Suç İstatistikleri Bürosu" diye bir yere referans verdiği, gerçek FBI verilerinin bunu desteklemediği ortaya çıkmıştı.
20. Net varlığının 10 milyar dolar olduğu. Bloomberg geçen yıl, Trump'ın 92 sayfalık varlık bildirimine göre toplam varlığının 2,9 milyar olduğunu hesaplamıştı. Daha yakın bir tarihte Forbes ise 3.7 milyar dolarlık bir tahmin açıkladı. Fakat Trump 10 milyar dolardan daha fazla varlığı olduğu konusunda ısrarcı. İş dünyasına girişinin ise babasından alığı "bir milyon dolarlık küçük bir borç" ile başladığını söylüyor.
21. Gazilerin sağlık hizmetlerine erişimiyle ilgili büyük iyileştirmeler yapılması gerektiği. Trump, yeni girişimlerin işe yaramaması nedeniyle gazilerin doktor sırasında daha fazla beklediğini söyleyerek Gazi İşleri Departmanı'ndaki tüm yöneticileri değiştirmek istiyor. Trump'a göre binlerce gazi sağlık hizmetine erişmeyi beklerken öldü. Post travmatik stres bozukluğu gibi "görünmeyen yaraların" iyileştirilmesine yatırım yapacağını söyleyen Trump, kadın gazilerin sayısının artması nedeniyle kadın sağlığına odaklanan doktorların sayısını artıracağını da açıklamıştı.
22. Obamacare adıyla bilinen Uygun Fiyatlı Bakım Yasası'nın felaket olduğu. Trump bir yandan Obamacare'in feshedilmesi gerektiğini söylerken diğer yandan da herkesin sağlık güvencesine sahip olması gerektiğini savunuyor. Trump'ın sözcülerinden biri Trump'ın devlet kontrolünde olan ama serbest piyasa prensiplerine göre işleyen bir sağlık planı önereceğini açıklamıştı.
23. Lobicilerin daha fazla kısıtlanması gerektiği. Donald Trump, hükümet yetkilileri ve Kongre üyelerinin görevlerini bıraktıktan sonra beş yıl boyunca lobicilik faaliyetleri yürütmesinin yasaklanmasını istiyor. Üst düzey yöneticilerin başka ülkeler adına lobicilik yapmasının ise ömürboyu yasaklanması gerektiğini savunuyor.
24. İyi bir adam olduğu. Trump son kitabı Sakat Amerika kitabında "Ben iyi bir adamım, inanın bana. İyi bir adam olduğum ve ülkemizi tekrardan yüceltme konusunda kararlı ve tutkulu olduğum için kendimle gurur duyuyorum" demişti. Haber sitesi Gawker, Trump'ın kitap boyunca kendini "iyi adam" olarak tanımladığı, Saturday Night Live ve Washington Post söyleşilerinde de kendini aynı şekilde nitelediğini yazmıştı.
25. Kore ve Japonya'nın nükleer silahlara sahip olması gerektiği. Trump bu iki ülkenin ABD'ye bağımlı olmadan kendi silahlarına sahip olma hakkının bulunduğunu, Japonya ve Kuzey Kore arasındaki bir nükleer savaşın "çok kötü" ama "hızlı" olacağını savunuyor.
26. ABD'nin diğer tüm üyelerden daha fazla para ödemesi nedeniyle NATO'nun bir "kazık" olduğu. Fakat Trump daha sonraki açıklamalarında NATO'yu savundu.
27. Kürtaj uygulayan doktorların cezalandırılması gerektiği. Trump bir söyleşisinde kürtaj yasaklanırsa kadınların kürtaj yaptırdıkları takdirde cezalandırılması gerektiğini savunmuş, daha sonra açıklamasını geri çekerek o durumda kadınların değil doktorların cezalandırılması gerektiğini söylemişti.
28. Cumhuriyetçi Ulusal Komitesi'nin kurallarının kendisine karşı olduğu. Delege sistemini adaletsiz ve çürümüş olarak tanımlayan Trump, parti içi seçim sisteminin adil olmadığını düşünüyor.
29. Saatliği 7.25 dolar olan federal asgari ücretin artırılması gerektiği. Fakat bu konuda net konuşmuyor.
30. Hillary Clinton'ın ABD İçişleri Bakanı Loretta Lynch'e, hakkındaki e-posta soruşturmasını düşürmesi karşılığında yeni kabinede işini korumasına yönelik rüşvet vermeye çalıştığı.
Kaynak: BBC TÜRKÇE