İki Amerikalı yetkilinin verdiği bilgilere göre, Şubat sonunda Trump’a, bir Rus askerî istihbarat biriminin Taliban’la bağlantılı militanlara Afganistan’daki Amerikan ve koalisyon askerlerini öldürmeleri karşılığında para teklif ettiği ve verdiği sonucuna vardıklarını içeren yazılı brifing verilmiş. Bu tür faaliyetleri para ödülü yoluyla teşvik etmeye yönelik Rus gizli operasyonuna ilişkin soruşturma, kısmen Nisan 2019’da gerçekleşen ve üç Amerikan deniz piyadesinin ölümüne yol açan araç bombalaması üzerinde yoğunlaşıyor.
Beyaz Saray Pazartesi günü Rusya’nın bu tür olayları teşvik ettiği ve ödüllendirdiği yolundaki istihbarat değerlendirmesini tartışmalı ve su götürür olarak değerlendirmiş ve Trump’ın bu konuda hiç bilgilendirilmediğini öne sürmüştü. İki görevli ise, bu bilginin, Başkan’a her gün sunulan ve dış politika ve ulusal güvenlik konusundaki en son gizli bilgileri ve öngörüleri içeren günlük brifing belgesinde aylar önce yer aldığını açıkladı. Görevlilerden birine göre bu bilgi Şubat sonunda, diğerine göre ise tam olarak 27 Şubat’ta sunulmuş.
İki görevliye göre, Rusların bu ödül faaliyeti, 4 Mayıs’ta CIA’in gizli bülteninde yer alarak istihbarat dünyasına yaygınlaştırılacak kadar ciddi ve kesin bulunmuş. Bir Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü, deniz piyadelerinin öldürülmesiyle Rus operasyonu kuşkusu arasında bir bağ bulunup bulunmadığı konusunda yorum yapmaktan kaçınırken, Beyaz Saray basın sözcüsü Kayleigh McEnany, muhabirlerin sözkonusu bilginin Başkan’ın günlük brifinginde yer alıp almadığına ilişkin sorularını yanıtsız bıraktı; Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü de daha sonra aynı konu sorulduğunda McEnany’nin söylediklerine göndermede bulundu.
Atanması yeni onaylanan ulusal güvenlik direktörü John Ratcliffe, konuyla ilgili bilgi sızdırılmasının suç oluşturduğu uyarısını içeren bir açıklama yaptı: “Son günlerde medyada yer alan istihbarat iddiasını halen soruşturuyoruz ve zamanı geldiğinde Başkan’ı ve Kongre liderlerini bilgilendireceğiz. Bu, gerektiği gibi yürüyen analitik süreçtir. Ne yazık ki bu onaylanmamış açıklamalar söz konusu iddialara dair resmin tamamını bulmamızı tehlikeye atıyor.”
Son bilgiler, Trump yönetiminin istihbarat değerlendirmesinden aylardır haberdar olduğu fakat Beyaz Saray’ın Rusya’ya tepki gösterilmesi konusunda onayı olmadığı iddialarının dile getirilmesinin ertesinde ortaya çıktı. Temsilciler Meclisi ve Senato’daki ileri gelen Demokratlar Kongre üyelerinin tamamının bilgilendirilmesini talep ederken Beyaz Saray, Başkan’a yakın küçük bir grup Cumhuriyetçi Temsilciler Meclisi üyesine bilgi verdi. Görüşmeden çıkanlar, kendilerine yönetimin Rus operasyonu kuşkusuna ilişkin bilgilerin güvenilirliğini incelediği bilgisinin verildiğini söyleyerek, McEnany’nin ayrıntı vermeden söylediği, istihbarat kurumları arasında görüş birliği olmadığı, analistler ve kurumlar arasında farklı fikirler olduğu şeklindeki sözlerini tekrarladılar.
Trump’a bilgi verildiğini inkâr ederken ise görevliler, bilgilendirme kavramının hem sözlü brifingleri hem de Başkan’ın günlük yazılı brifingini kapsayıp kapsamadığı konusunda muğlak konuştular. Yazılı brifing konusundaki sorular üzerine McEnany, “Konuyla ilgili olarak şahsen bilgilendirilmedi. Bugün size söyleyebileceğim bundan ibarettir,” dedi.
Trump’ın genellikle söz konusu evrakı okumayı ihmal ederek birkaç günde bir önemli noktaları vurgulayan bir sözlü brifing almayı tercih ettiği, bu yüz yüze toplantılarda bile ulusal güvenlik konularında bilgilendirilmesinin güç olduğu, bunun yerine bilgi almak için tutucu medyaya ve arkadaşlarına dayandığı eski ve görevdeki istihbarat görevlilerince söyleniyor.
New York Times daha önce, Afganistan’daki Amerikan istihbarat görevlilerinin ve Özel Operasyon kuvvetlerinin daha Ocak’ta konuya dikkat çekmeye başladığını ve Ulusal Güvenlik Konseyi’nin Mart sonunda konuyu ve ne yapılacağını tartışmak üzere kurumlar arası bir toplantı düzenlediğini bildirmişti. Beyaz Saray ise, kendisine diplomatik protesto ve yaptırımlar da içeren seçenekler sunulduğu halde herhangi bir tepki gösterilmesine onay vermemişti.
Beyaz Saray’ın Pazartesi günü yaptığı resmî ve özel açıklamalar, istihbarat değerlendirmesini ortaya çıkaran haberler ve Trump’ın konuyla ilgili olarak uyarılmadığı yolundaki ısrarı karşısında Kongre üyelerini, özellikle de Cumhuriyetçileri yatıştırma girişimi olarak değerlendiriliyor.
Önceki yönetimlerde bu kadar önemli iddiaların, tam olarak kanıtlanmamış olsalar bile Başkan’a iletildiği belirtiliyor. 2010-2014 yılları arasında Obama’ya brifing veren eski kıdemli istihbarat görevlisi Robert Cardillo, “İki eşik sorumuz vardı: ‘Başkan’ın bunu bilmesi gerekir mi?’ ve ‘Bunu neden şimdi bilmesi gerekir?’” diye konuşuyor.
Eski bir CIA günlük istihbarat brifing sunucusu David Priess’e göre de, tarihteki birçok istihbarat yargısında konuyla ilgili çalışan bütün analistlerin görüş birliği söz konusu değildir. İstihbaratın doğası böyledir, belirsizlikle uğraşır. Cardillo ve Priess’e göre, Başkanlara görüş farklılığı olan önemli konularda değerlendirme sunulur, belirsizlikleri ve analitik süreci anlamalarına yardımcı olmak için de farklılıkların altı çizilir.
(Kaynak: New York Times)