İran’da Mahsa Amini’nin başörtüsünü bağlama şeklini beğenmeyen ahlak polisleri tarafından gözaltına alınmasının ve gördüğü şiddet üzerine hayatını kaybetmesinin ardından başlayan protesto gösterileri devam ediyor.
İran’da Facebook, Twitter ve TikTok’a erişim zaten engellenmişti, Mahsa Amini’nin ölümünün ardından başlayan protestolarla birlikte Instagram, Skype ve Whatsapp’a da erişim kısıtlandı.
İran’ın karartma politikasına karşı akla gelen ilk çözüm Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişiminde devreye sokulan ve Ukraynalıların bombardıman altında dahi hızlı internete erişmesini sağlayan Starlink uyduları üzerinden sağlanan internet oldu.
SpaceX CEO’su Elon Musk, 19 Eylül’de bir tweet atarak Starlink’in artık Antarktika dahil dünyanın tamamında aktif olduğunu duyurdu.
Bu tweet’e yanıt veren İranlı gazeteci ve akademisyen Erfan Kasraie ise, “Eminim buna cevap vermeyeceksiniz Sayın Musk ama teknolojik olarak İran halkına Starlink sağlamak mümkün mü? Bu gelecekte oyunun tüm kurallarını değiştirecek bir hamle olur” diye yazdı.
Musk’ın buna cevabı “Starlink, İran’ı hedef alan yaptırımlardan muaf tutulma talebinde bulunacaktır” oldu.
Musk’ın sözünü ettiği, nükleer programı nedeniyle ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımlardı.
Musk’ın bu açıklamasının ardından gözlerin çevrildiği Beyaz Saray’dan hızlı bir açıklama geldi ve Dışişleri Bakanı Antony Blinken “İran halkının karanlıkta bırakılmaması için elimizden gelen yardımı yapacağız” dedi. Blinken, bu açıklamasından kısa bir süre sonra da “Bugün İran halkının internet özgürlüğü ve bilginin serbest dolaşımına erişimi için harekete geçtik ve İran hükümetinin sansürünü aşmaları için gerekli dijital iletişime genel lisans sağladık” diye yazdı.
Peki şu anda İran’da Starlink uydularından sağlanan internet kullanılabiliyor mu? Cevap ‘hayır’ ve nedeni Starlink internetinin çalışma şeklinde saklı.
Starlink, uzaydaki 2 bin 300’den fazla uydusunun yeryüzündeki terminallerle bağlantı kurması sayesinde hizmet veren bir teknoloji.
Yeryüzüne yerleştirilen terminaller fişe takıldığı zaman otomatik olarak uzaydaki en yakın Starlink uydusuna bağlanıyor.
Ardından uydu en yakın yer istasyonu ile iletişim sağlıyor ve böylece internet bağlantısı kurulmuş oluyor.
Bu teknolojinin sorunsuz çalışabilmesi için yer istasyonlarının gökyüzünü herhangi bir engel olmadan görebilmesi gerekiyor.
Fakat daha önemli bir sorun var: Starlink’in kullanılacağı ülkenin devletinin bu kullanım için izin vermiş olması gerekiyor. Ülkeye terminal sokulamayınca Starlink de kullanılamıyor.
Bu sebeple de İran’da şu anda açıklanmış bir Starlink internet kullanımı mevcut değil.
Fakat bu, ülkeye terminal sokmayı başarabilen kimi İranlıların bu teknolojiden faydalanamayacağı anlamına gelmiyor.
Uydu internetinin şu an aktif olduğu Batılı ülkelerde kullanıcılar öncelikle yaklaşık 500 ABD doları karşılığında yeryüzüne yerleştirilen terminali satın almak zorunda. İnternet hizmetinin aylık kullanım ücreti ise yaklaşık 80 dolar. Starlink’in ortalama erişim hızı ise 160 MB/s.