45'inci ABD Başkanı seçilen Cumhuriyetçi Parti adayı, işadamı Donald Trump'ın zaferine Türkiye'den ve dümyadan ilk tepkiler gelmeye başladı. Ankara'da konuşan Başbakan Binali Yıldırım ilk olarak Fetullah Gülen'in iadesini istedi.
"Sayın Trump'ı tebrik ediyoruz, başarılar diliyoruz. Eminim ki uzun bir geçmişe dayanan Türkiye-ABD stratejik ortaklığının artık tartışmalardan kurtarılmış bir şekilde, Türkiye'nin terörle mücadeledeki hassasiyetini dikkate alan, bölgedeki barış ve istikrarı önceleyen politikalarla geçmişten gelen geleneksel dostluk ilişkilerimizin daha da ileriye götürülmesi için yeni başkana bir fırsat alanı oluşturmuş olur."
"Amerika Birleşik Devletleri topraklarında yaşayan Fetullah Gülen'in bir an önce ülkemize iadesi konusunda yeni başkana buradan açıkça çağrı yapıyorum. İlişkilerimizi bozan, Amerika ve Türk toplumu arasındaki tarihsel dostluğa zarar veren bu terör örgütü elebaşını, kısa sürede ülkemize iade ederseniz, eminim ki Türkiye-ABD dostluğu için yeni bir başlangıç, yeni bir sayfa açmış olursunuz."
Erdoğan'dan ilk değerlendirme: Hayra yormak istiyorum
İstanbul'da konuşan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ise, "Temenni ederim ABD halkının bu tercihi dünyaya gerek hak ve özgürlükler, gerek demokrasi, gerek bölgemizdeki gelişmeler noktasnda hayırlı adımların atılmasına vesile olur. ABD halkının bu tercihini hayra yormak ve başarılarla dolu bir gelecek temenni ediyorum" dedi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Twitter'dan Trump'ı tebrik ederek, "ABD ile güvene dayalı stratejik işbirliğimizi güçlendirme arzusundayız" yazdı.
Bozdağ: ABD halkı iradesinin yönlendirilmesine 'hayır' dedi
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ seçim sonuçları henüz kesinleşmemişken AA'ya konuştu, "Gazete manşetiyle, anketlerle, televizyonlarla seçim kazanan kimse yok. Sonuçta oyu halk veriyor. Benim gördüğüm seçim stratejisi olarak Amerikan halkı kendi iradesinin yönlendirilmesine 'hayır' dedi diye düşünüyorum" ifadelerini kullandı.
Bakan Bozdağ ayrıca 2016 ABD Başkanlık seçimleriyle ilgili, "ABD halkı kimi başkan seçerse Türkiye o başkanla çalışmaya devam edecektir. Çünkü ABD ile Türkiye ilişkileri devletler arası ilişkilerdir. Ortak çıkarlarımız var, stratejik ortaklığımız var, aramızda pek çok anlaşma var. Bu çerçevede yürüyen devletler arası ilişkilerdir. Başkanların değişmesi bu ilişkilerde köklü değişiklikler getirmiyor" dedi.
Putin tebrik etti
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin de Trump'ı tebrik etti. Kremlin'in resmi internet sitesinde yayınlanan tebrik mesajında Putin, "Rusya-ABD ilişkilerinin krizden çıkarılması, uluslararası gündemdeki konuların çözümü ve küresel güvenlik tehditlerine cevap aranması konularında birlikte çalışmayı umut ettiğini" belirtti.
Putin, "Moskova ve Washington arasında eşitlik, karşılıklı saygı ve birbirinin pozisyonunu göz önünde bulundurma prensiplerine dayanan yapıcı bir diyalog oluşturulmasının iki ülke halkı ve tüm dünyanın çıkarlarına cevap vereceğine" vurgu yaptı.
Rusya lideri Putin, ABD Başkanı seçilen Trump'a yeni görevinde başarılar diledi.
Volodin: İlişkiler dostane olarak nitelendirilemez
Rusya Parlamentosunun alt kanadı Duma Başkanı Vyaçeslav Volodin ise, Donald Trump'ın ABD Başkanı seçilmesinin ardından Washington ve Moskova arasında daha yapıcı bir diyalog kurulmasını umut ettiğini söyledi.
Volodin Moskova'da gazetecilere yaptığı açıklamada, "Mevcut Rusya-ABD ilişkileri dostane olarak nitelendirilemez. Yeni ABD Başkanı ile daha yapıcı bir diyaloğun mümkün olacağına inanmak istiyorum. Rusya Parlamentosu bu yönde atılacak tüm adımları destekleyecektir" dedi.
Rusya'nın ABD halkının seçimine saygı duyduğunun altını çizen Volodin, "Bizim için önemli olan ilişkilerimizin karşılıklı saygı ve eşit ortaklık temelinde gelişmesi ve iş birliğinin karşılıklı yarar sağlaması. Ancak bu durumda ilişkilerimizi iki ülke halkının çıkarlarına cevap veren yeni bir seviyeye çıkartabiliriz" ifadelerini kullandı.
Öte yandan ABD'nin Moskova Büyükelçisi John Tefft, Rusya ile ilişkilerin yeni ABD yönetiminin öncelikli gündem maddelerinden olacağını belirtti.
ABD seçimlerinde Putin iddiası
Amerika'da Demokratların kongresi öncesinde partinin e-postaları Wikileaks tarafından sızdırılmıştı. İşin arkasında Rusya'nın olduğu iddiası vardı. İddiaya göre, başkanlık seçimlerine müdahale eden Putin'in amacı Cumhuriyetçilerin adayı Trump'ın kazanmasıydı.
İran, ABD'ye göre tavır alacak
İran'ın tepkisi de merak ediliyordu. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kâsımi, ABD’nin bölgesel politikalarını ciddi şekilde gözden geçirmesi gerektiğini vurguladı ve "İran ve halkı için önemli olan ABD’nin gelecek hükümetinin uygulamadaki politikalarıdır" dedi.
Kâsımi, "İran halkı ve İran İslâm Cumhuriyeti geçen on yıllardaki ABD’nin geçmiş tutum ve politikalarından acı ve hoş olmayan tecrübelere sahip" diye de ekledi.
Behram Kâsımi, ABD geçmiş hükümetlerinin politikalarının ve bölge ülkelerine müdahalelerinin "şiddet, radikalizm ve bölgedeki Müslüman halkının duygularının depreşmesine sebep olduğunu" savundu.
Kâsımi, "Stratejik Ortadoğu, Fars Körfezi, Aden Körfezi, Kızıl Deniz bölgelerindeki kaygan zemin ve istikrarsızlıklar, terörizmin, radikalizmin ve İran’ın mücadelede ön cephede yer aldığı IŞİD gibi terörist gurupların varlığı ABD’nin bölgesel politikalarında ciddi gözden geçirmeyi gerektirmektedir" ifadelerini kullandı.
İran Atom Enerjisi Kurumu Sözcüsü Behruz Kamalvandi de, Tahran’ın, ABD’nin atacağı adımları bekleyeceğini ve ona göre tavır alacağını söyledi.
İran’ın ABD seçimlerinde tüm seçenekleri göz önünde bulundurarak hazırlıklarını yaptığını belirten Sözcü, "akıl ve mantık çerçevesinde davranıldığı takdirde; ABD olsun, P5+1 grubu olsun İran Nükleer Enerji anlaşmasında geri adım atılmayacağını" savundu.
Tahran’ın ABD politikasında olası değişikliklere hazır olduğunu kaydeden İranlı yetkili, İran’ın Nükleer Enerji Programı’nı yeniden hayata geçirme kararını alabileceği sinyalini de verdi.
İran Devrim Muhafızları Genel Konutan Yardımcısı Hüseyin Selâmi ise, İran’ın ABD’deki seçimlerle ilgili olmadığını, "kim seçilirse seçilsin ABD’nin İran’a yönelik hasmâne tavrında bir değişiklik beklemediklerini" söyledi.
AB'den ilk yorum
Avrupa Parlamentosu (AP) Başkanı Martin Schulz yazılı açıklamasında, "ABD’de seçmenler konuştu. Donald Trump’ın galibiyeti tartışmasız ve saygı duyulmalı. Trump'ı ve Cumhuriyetçi Parti'yi zaferlerinden ötürü tebrik ederim" ifadelerini kullandı.
"Trump'ın milyonlarca Amerikalı'nın korku ve sıkıntılarının bayraktarı olmayı becerdiğini" savunan Schulz, "Bu kaygılarla, güvenilir politikalar ve tekliflerle ilgilenilmek zorunda. Bu kampanya, Amerika’nın en iyisi olarak anımsanmayacak. Sert eleştiri ve kutuplaşma bu seçimle ilgili çekişmenin yakıtı oldu. Başkan Trump’ın bölünmüş bir milleti bir araya getirmek gibi göz korkutucu bir vazifesi olacak" dedi.
Schulz, Trump'ın başkanlığının "dış ilişkilerin geleceğiyle ilgili pek çok soruyu cevapsız bıraktığına" dikkat çekerek, şunları kaydetti:
"Suriye, Irak, Ukrayna, Libya, Trump’ın diplomaside rolü ve anlaşma yapma yeteneği gibi konular başkanlığın birinci gününde test edilmeye başlanacak. Bu konular, sorumluluk, itidal ve liderliğin doğru oranda karışımını gerektiriyor."
Küresel politikanın ABD’nin devamlı angajmanına ihtiyaç duyduğunu anlatan Schulz, dışa dönük bir ABD başkanlığı beklendiğini ve umulduğunu ifade etti.
Schulz, ABD’nin en büyük ticaret ortağının AB olduğunu hatırlatarak, iki ekonominin beraber dünya GSMH’sinin yüzde 40’ından fazlasını ve ticaret akışının neredeyse 3’te 1’ini meydana getirdiğini belirtti.
AB ve ABD'nin ortaklığının terörle mücadeleden bilim ve akademik alanlara kadar uzandığını vurgulayan Schulz, "Küresel istikrar için AB-ABD ilişkileri anahtar bileşen durumunda. AB, ABD'yle ilişkileri sürdürmeye kendini adamış durumda ve umuyoruz ABD Başkanı için de durum bu şekildedir" değerlendirmesini yaptı.
Pekin: Trump'ın Çin'le iş birliği içinde olmasını umuyoruz
Pekin yönetimi, ABD başkanlığına seçilen Cumhuriyetçi Donald Trump'ın Çin'le iş birliği içinde olmasını umduklarını belirtti.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lu Kang basın toplantısında, "yeni ABD yönetiminin taraflar arasında sürdürülebilir, sağlıklı ve istikrarlı gelişmelerin sağlanması yönünde Çin'le iş birliği içinde olmasını umduklarını" söyledi.
Sözcü Lu, ikili ilişkilerin gelişmesi ve iki ülke halkının yararına çalışmalara devam edeceklerini belirterek iki ülkenin ortak çalışma içinde olmasının tarafların ve tüm dünyanın yararına olacağını dile getirdi.
Trump konusunda Çin-ABD ticari ilişkileri noktasında basında yer alan endişelere ilişkin ise Lu, geçen 50 yıllık dönemde iki ülke arasındaki artan ticaret hacmine dikkat çekerek ticari mekanizmanın yürütülmesinin iki ülke halkının yararına olacağının altını çizdi.
Lu ayrıca yapıcı bir şekilde dünya barışı ve refahına katkıda bulunmak amacıyla Çin ve ABD'nin birlikte çalışması gerektiğini vurguladı.
Çin medyası, Trump'ın kazanması durumunda siyasi meselelerin önünde Çin'in daha çok ekonomi ve ticari açıdan zorluklarla karşılaşabileceği ifadelerine yer vermişti.
Kaynak: AA, Twitter, Reuters