Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 16 Nisan 2017 Pazar günü yapılan anayasa değişikliğine ilişkin halk oylamasının, "tam kanunsuzluk" nedeniyle iptali istemiyle yapılan başvuruların reddi kararının gerekçelerini açıkladı. Açıklamada “Tam kanunsuzluk koşulları oluşmamıştır. Sandık kurulunun hatasıyla seçmenin oyu yok sayılamaz” ifadeleri yer aldı.
Gerekçede, YSK'nın "mühürsüz oyların geçerli sayılacağına" ilişkin kararının, henüz sandık sonuçları belirmeden ve tercihler üzerindeki olası etkisi bilinmeden alındığı ve bu kararın, eşitlik ile tarafsızlık ilkelerine de uygun, objektif bir karar olduğu ifade edildi. Gerekçede, "Bu itibarla Kurul kararının, seçimin neticesine tesir eden bir müdahale olarak değerlendirilmesi mümkün değildir" denildi.
YSK'nın gerekçesinde şu ifadeler de kullanıldı:
“İddia edildiği gibi filigranlı oyların önceden çalınıp bazı kişilerce ele geçirildiğine yönelik hiçbir ihbar veya şikayet alınmamış, bu hususla ilgili soruşturma açıldığına dair hiçbir bilgi ve belge Kurul'a intikal etmemiştir.
Oy pusulası ve zarflarının sandık kurulunca mühürlenmemiş olması, tek başına dışarıdan sahte oy pusulası ve zarfın getirilmesine yol açabileceği anlamına gelmez. O yer sandık seçmen listesinde yer almayan bir kişinin dışarıdan oy pusulası getirerek oy kullanması mümkün bulunmamaktadır.”
Karşı oy kullanan üye: Kanun koyucu gibi hareket ettik
YSK'nin oy çokluğuyla aldığı bu karara üye Cengiz Topaktaş katılmadı. "560 sayılı (mühürsüz zarfların kabul edilmesi) kararımızdaki hatalı yönlerden en başta geleni kanun koyucu gibi hareket etmemiz olmuştur" diyen Topaktaş, Anayasa'nın 67. maddesiyle vatandaşa oy verme hakkının verildiğini, 298 sayılı kanunun 98 ve 101. maddelerinde ise oy verme hakkı kullanılırken, bunun sağlıklı ve düzen içinde yerine getirilmesi için kurallar konulduğunu hatırlattı.
Topaktaş devamında şu ifadeleri kullandı:
"Yüksek Kurulumuz ilk defa bir seçimin devamı sırasında böyle bir karara imza atmıştır. Bu kararın 298 sayılı yasanın 98 ve 101. maddelerine ve 14 Şubat 2017 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 135/I sayılı genelgemize aykırı olması, tamamen seçmenlerin oy haklarını korumaya matuf olan bu kararı, kamuoyunda tartışmalı hale getirmiştir. Sandıklardaki sayım işlemleri Yüksek Kurulumuzun bu kararına göre yapılmış, siyasi partilerin sandık görevlileri bu kararımız nedeniyle mühürsüz zarflar ve oy pusulalarına itiraz etmemişler, dolayısıyla mühürsüz zarflar ve oy pusulalarının miktarının tespiti imkansız hale gelmiştir."
"Gerek siyasi partilerce, gerekse Kurulumuzca, gerçekte ne kadar mühürsüz zarf ve oy pusulası olduğu bilinmemektedir. Siyasi partilerin ve Kurulumuzun bilmediği bir şey kamuoyuna bu durumda 2.5 milyon oy olduğu şeklinde yansımıştır. Yeniden yapılacak sayımın kamuoyunda oluşturulan şüpheyi ortadan kaldırmaya yetmeyeceği gözetildiğinde, artık 2.5 milyon mühürsüz zarf ve mühürsüz oy pusulası olduğunu ya da olmadığını tartışmak anlamsız hale gelmiştir. Ülkemiz çıkan sonucun doğru olduğuna inanan ve inanmayan kesimler olarak ikiye bölünmüştür. Bu tartışmanın hiç bitmeyeceği gelecek kuşaklara da yansıyacak bir sürece girilmiştir."
Referandumun kesin sonuçları
Daha sonra YSK Başkanı Sadi Güven, 16 Nisan 2017 Pazar günü yapılan anayasa değişikliğine ilişkin halk oylamasının kesin sonuçlarını açıkladı. Yurt içinde, yurt dışında ve gümrük kapılarında toplam 58 milyon 291 bin 898 kayıtlı seçmenden 49 milyon 798 bin 855’i sandığa gitti. Buna göre genel katılım oranı yüzde 85 oldu. Oyların 48 milyon 936 bin 604’ü geçerli, 862 bin 251’i geçersiz kabul edildi. "Evet" oyu verenlerin sayısı 25 milyon 157 bin 463, "evet" yüzdesi 51,41; "hayır" oyu verenlerin sayısı 23 milyon 779 bin 141, "hayır" yüzdesi 48,59 oldu.
Kesin sonuçlara göre, yurt içi halk oylamasında 55 milyon 319 bin 222 kayıtlı seçmenden 48 milyon 374 bin 576'sı oy kullandı. Oyların 47 milyon 528 bin 949'u geçerli, 845 bin 627’si geçersiz sayıldı. Seçime katılma oranı yüzde 87.45 olarak gerçekleşti.
Yurt dışında ise 2 milyon 972 bin 676 kayıtlı seçmenden 1 milyon 325 bin 682'si sandığa gitti. Oyların 1 milyon 309 bin 821’i geçerli, 15 bin 861’i geçersiz kabul edildi. Seçime katılma oranı yüzde 44.60 oldu.
Gümrük kapılarında da 98 bin 597 seçmen oy kullandı. Oyların 97 bin 834’ü geçerli, 763’ü geçersiz sayıldı. Katılım oranı yüzde 3.32 olarak gerçekleşti.
Mühürsüz oy tartışması
Yüksek Seçim Kurulu’nun referandum yapılırken, mühürsüz oyların da kabul edileceğini açıklaması tartışmalara yol açtı. Mühürsüz oyların geçerli sayılmasına ilişkin kararının gerekçesini açıklayan YSK, "Seçmene yüklenebilecek bir kusur olmamasına rağmen seçmenin oyunun geçerli sayılmamasının, yönetime katılma hakkının özünü ortadan kaldıracak bir sonuç yaratacağı açıktır" ifadelerini kullanmıştı.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Tezcan, YSK'ya referandumun iptali için başvurmuştu. Tezcan, "Baskı ve tehditle alınamayan sonuç YSK devreye sokularak alınmaya çalışılmıştır. Bu seçim meşruiyeti olmayan bir mühürsüz seçimdir" demişti.
Daha sonra referanduma yapılan itirazları görüşen YSK, tam kanunsuzluk nedeniyle halk oylamasının iptaline ilişkin başvuruları reddetmişti.
YSK ayrıca 24 Nisan’da, CHP'nin halk oylaması kesin sonuçlarının Danıştay'a açılan dava karara bağlanana kadar açıklanmaması yönündeki talebini reddetmişti.
Danıştay da reddetti
Danıştay, CHP’nin mühürsüz oy pusulalarının geçerli kabul edilmesine ilişkin YSK işleminin iptali talebiyle yaptığı başvuruyu oy çokluğuyla reddetmişti.
CHP, AİHM'ye gidiyor
Son olarak CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Böke, 16 Nisan'da yapılan referandumla ilgili Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvuracaklarını açıkladı.
Kaynak: AA ve DHA